Geschiedkundig tijdschrift
De Waterschans nr. 2 1998
Ajb. 7. Het huis De VijffHaringhen, aan de
Stadhuisring.
Die Overdraghe, schrijft over een
van zijn voorouders en naamge
noot in De eerste burgemeester van
Klundert Abraham den Engelse. Die
leefde van 1768 tot 1818. Hij be
stuurde Klundert vanaf 1807, eerst
drie jaar als president van de ge
meenteraad, daarna drie jaar als
maire en daarna tot zijn dood als
burgemeester. Zijn woonhuis was
De Vijff Haringhen, aan de Stad
huisring (p. 19-32).
De Kijkuit. Merksem en Bergen op
Zoom hebben vanouds banden
met elkaar. Dat blijkt bijvoorbeeld
weer in dit maartnummer 1998
(26ste jaargang, nr. 101) van het
Merksems Heemkundig Tijdschrift
de Kijkuit. In het artikel Zes eeuwen
'Domein Bouckenborg' en hun op
eenvolgende eigenaarsgeschreven
door Georges Petré (p.22-28) ko
men we een oorkonde uit 1561 te
gen, waarin de markies van Bergen
op Zoom bepaalt dat 'de gegoei-
den, hebbende huizen van plaisan-
tie binnen Merksem of Dam-
brugge, nu ter tijd hebbende zes
bunderen lands...., vrij zullen zijn,
zij en hun nakomeelingen met hun
familie, van alle accijns van wijn en
bier die zij op hun speelhuizen slij
ten zullen....' Een aardig privilege
van Jan IV van Glymes (1541-1567).
Wie kent niet het dans- of jazzorgel
in zo menig Belgisch café? Vlaan
deren heeft wel zo'n vijftig orgelfa-
brieken gehad. Eduard Jacobs be
licht de twee bekendste merken,
namelijk Mortier en Decap, allebei
uit Antwerpen. Theofiel Mortier
bracht zoveel verbeteringen aan en
maakte zoveel naam met zijn me
chanische orgels, dat zijn eigen
naam tot soortnaam werd. Elk
dansorgel gold als mortierorgel,
ongeacht van welke fabriek het
kwam. De vier gebroeders Decap
verwierven eveneens een goede
naam als orgelbouwers. Hun ins
trumenten waren ware meester
stukken. De opkomst van de bio
scoop betekende een terugval voor
de orgelindustrie. 'Vele van deze
magnifieke juwelen werden ver
kocht aan het buitenland (voorna
melijk Nederland)'.
Oud Nieuws. Van het orgaan van de
heemkundekring Willem vam St-
rijen, van Zevenbergen ontvingen we
twee nummers, namelijk het decem
bernummer 1997 en het februari
nummer 1998, respectievelijk jaar
gang 17, nr.3 en jaargang 18 nr.l. Het
eerstgenoemde is voor een deel ge
wijd aan het kerstfeest, maar bevat
ook weer een aflevering van Jacques
de Groot en Ine Krielen-van Dorst
van hun Zevenbergs woordenboek
onder de titel Op z'n Zeuveberregs
gezeed In dit nummer de letter R
van raamp tot ruure. In het volgend
nummer de letter s voor een deel, te
weten van saachterremiddas tot sloe-
repe. Even testen? Kent U de vol
gende nog: reedekulleke? refke? ren-
gele? slibbere? schaoltje trappe?
Het februarinummer staat uitvoerig
stil bij het Zevenbergse carnaval.
Niemand minder dan de eerste
prins van Zevenbergen Jan Barel be
schrijft Het ontstaan van Carnaval in
Ze\'enbergen (p.3-16). Hij leidde de
festiviteiten van 1962 tot 1973, de
startfase van de openbare carnavals
viering in het Zeuvebultelaand
Brieven van Paulus. Paulus van Daes-
donk is de heemkundekring van de
vroegere gemeente Nieuw-Ginne-
ken. In het Sprokkelmaandnummer
van haar tijdschrift (Jaargang 23, nr.
118) maakt Ad Jansen in zijn bij
drage Tien nieuwe rijksmonumenten
voor Ulvenhout en Bavel (p.l 19-128)
duidelijk welke richting het monu
mentenbeleid van de rijks- en ge
meentelijke overheid is ingeslagen.
Termen als Monumenten Selectie
Ajb.8. Een mortierorgel.
Project, Monumenten Inventarisatie
Project, monumentwaardige panden
en beeldondersteunende panden
gaan meer leven, vooral ook doordat
de schrijver de toepassing van deze
projecten en 'ambtelijke geheimtaal'
met voorbeelden uit de praktijk illu
streert. Sinds het vankrachtworden
van de herziene Monumentenwet in
1989 heeft niet alleen het rijk een
taak op het gebied van bescherming
van ons 'culturele arfgoed', maar ook
de gemeente. Nieuw-Ginneken telde
reeds 31 panden die op de rijkslijst
stonden als zijnde een rijksmonu
ment. De gemeentelijke inventarisa
tiecommissie voegde daar zeven
bouwwerken en vier complexen aan
toe met als bindende element: 'his
torische kwaliteit'. Het is een rijk ge
varieerd menu met zowel een kerk-
complex (van Ulvenhout), rente
nierswoningen, een arbeidershuisje,
een kerkhof, boerderijen, een kloos
ter als een voormalige marechaus
seekazerne.
Ir. Chr. Buiks, deskundige op het ter
rein van de toponomie, behandelt
deze keer Oude boerderijnamen in de
Baronie van Breda (p. 139-144). Aan
de orde komen alleen namen van
vóór 1850. Bij elk voorbeeld geeft de
schrijver het jaartal waarin de be
treffende naam voor het eerst op
duikt in de archieven. Wie meer top
oniemen verklaard wil zien, kan te
recht in het boek van Chr. Buiks
Laatmiddeleeuws landschap en veld
namen in de Baronie van Bredauit
gegeven door Van Gorcum in Assen
(ISBN 90.232.3320.4).
Wat nog meer? Het kwartaalblad van
het Centraal Bureau voor Genealo
gie (jrg. 3, nr. 4, dec. '97); Genealo
gisch Tijdschrift voor Midden- en
West-Noord-Brabant (jrg. 21, nr. 4,
dec. '97) en (jrg. 22, nr. 1, maart '98);
Citadel (jrg.4, nr.l, maart '98); Bra
bants Heem (jrg. 50, nr.l, maart '98);
Culturele Raad Bergen op Zoom
(jrg.l, nr.2); Alledaagse Dingen (nr.l,
febr. '98); Historisch Nieuwsblad (jrg.
12, nr.l, febr/maart '98); Nieuwsbrief
van de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg (1998, nr.l); van de
Heemkundekring Son en Breugel
het kwartaalblad Heem Son en
Breugel (jrg. 1998, nr.l); van Deute-
korn, Salehem en Gander het tijd
schrift Kronyck jrg. 22, maart 1998,
nr. 87 en van het PJ. Meertens-Insti-
tuut het mededelingenblad Re
spons, jrg. 1998, nr.2.
In deze aflevering:
Een Bergs historicus promoveert
De Boerenkrijg
De Ram Co
Bergse werkverschaffingsprojecten
Wij hebben jullie nooit gehaat
Grote Kerk Breda
BpffilIIlj;
SHUiiifi» i
