Nieuwjaarswens
Mi
W Besling
5000 jaar carnaval en 500 jaar vastenavond
De Waterschans nr. 4 1998
De tand des tijds die aan ons allen knaagt,
gaat ook aan oude documenten niet voorbij.
In dit zorgvuldig gerestaureerd schrijven wenst C.W. van
Dedem drossaard, burgemeesters en regeerders van Ber
gen op Zoom en hun familieleden alle soorten van
voorspoed in het nieuwe jaar 1711.
Coenraad Willem van Dedem, heer van de Gelder, lui
tenant-generaal van het Staatse leger, was gouverneur
van Bergen op Zoom van 1710 tot 1714. Hij overleed op
18 februari 1714 in zijn geboorteplaats Zwolle.
Ddele 'Achtbare Wijse voorsiemge seer Discrete lieren
Vermits mijn absentie sal ik geen occasie hebben van
veie Lancien ende steden u Ddele Achtbare aiie zegen ende
voorspoet in dit aen te vangen nieuwjaar mondelingh toe
te wensen weshafven niet hebbe kunnen ajwesen daar van
bij de mij te acguiteren. Verhopende 11 Ddefe Acht
bare in haer personen ende famiiiien aiie soorten van
voorspoet ende conte(..) in dit ende veeivolgende jaren sui-
ien genieten, ende van m(..) onveranderlijke genegentheijt
ende dienstvaardigheijt sigh v(..) houden; sullende bij alle
occasien betonen, dat met v(..) eerbiedigheijt ben,
Ddele Achtbaere wijse voorsieninge seer discr(ete) lieren
11 Ddele Achtbaere seer ootmoe(aïge)
ende Aereijtwiiiige Dienaar
Zwolle den 25 December 1710
C.W. van Dede(m).
v_z
m
(vu* m Ml/B- dmp- 'd ft/M*
w?
Oud-secretaris en oud-archivaris van de Stichting Vastenavond
Het gebeurt niet vaak dat we als re
dactie een auteur inleiden. Deze
keer menen we daar voldoende re
denen toe te hebben en dit on
danks het feit dat het een bekende
Bergenaar betreft. Toch zullen de
volgende bijzonderheden voor ve
len geheel of gedeeltelijk nieuw
zijn. Willem Frederik Gerardus Be
sling werd op 5 maart 1912 geboren
te Amsterdam. De plaats zal me
nigeen verrassen. Is hier sprake van
een valse start? Dan kwam de cor
rectie al gauw, want nog hetzelfde
jaar verhuisde het gezin Besling
naar Bergen op Zoom. Daar
groeide 'Den Bes' op en maakte hij
zich verdienstelijk op meerdere ter
reinen. Maar liefst 33 jaar (vanaf
1946) was hij secretaris en 50 jaar
archivaris van de Bergse Stichting
Vastenavond. Als hij schrijft over de
naoorlogse vastenavondfeesten van
Bergen op Zoom, kan hij putten uit
een rijk gevuld arsenaal van inside
information en eigen ervaringen.
Hij verzamelde een uitgebreide
collectie van foto's, films, insignes,
documenten, boeken en artikelen
van en over carnaval. Alleen al van
het Bergse carnaval sinds 1946
heeft hij meer dan 16.000 foto's,
verdeeld over bijna 90 albums. Na
tuurlijk heeft de Stichting zijn vele
Willem Frederik Gerardus Besling, bij
velen bekend als Den Bes.
124
De Waterschans nr. 4 1998
verdiensten gehonoreerd met di
verse onderscheidingen. Zo kende
zij hem de gouden krab toe bij zijn
elfjarig jubileum als bestuurslid en
verhief zij hem 22 jaar later tot dra
ger van de Orde van de Leutige
Ploeg.
Maar Besling had nog andere kwa
liteiten. Hij maakte zich ook zeer
verdienstelijk als officier van het
Rode Kruis in Bergen op Zoom. In
de moeilijke en gevaarlijke oktober
dagen van 1944 was hij plaatsver
vangend commandant en ook tij
dens de watersnoodramp van 1953
was hij zeer actief. In dit verband
mogen we verwijzen naar De Wa
terschans nummer 4 van de jaar
gang 1993, het themanummer bij
gelegenheid van het 125 jaar be
staan van de Bergse afdeling van
het Rode Kruis.
Als eigenaar en beheerder van een
drogisterij hoorde Besling bij de
oprichters van een grote landelijke
inkooporganisatie, de DA of Dro
gisten Associatie. De Bergse winke
liers maakten hem tot erevoorzitter
van hun vereniging en de gemeente
kende hem de onderscheiding toe
van ereburger. Verder is hij erelid
van het Bergse Oranjecomité, van
de EHBO, van de Nederlandse
Kankerbestrijding, van welke orga
nisatie hij in 1999 vijftig jaar voor
zitter is, ere-automobilist van de
M.O.V.E.O Meer ontspanning
oorlogsinvaliden) en sinds verleden
jaar Honorary Member of the
South Alberta Regiment. Ook is
hem een koninklijke onderschei
ding ten deel gevallen, de gouden
eremedaille in de orde van Oranje
Nassau.
Genoeg lauweren om heerlijk te
rusten? Nee, dat ligt hem niet zo.
Nog steeds is hij druk bezig met
zijn archief en treedt hij op als
spreker over het verschijnsel carna
val. In het hierna volgende artikel
van zijn hand staat hij even stil bij
de wortels van dat feest. Hoe ver
reiken die terug in het verleden?
Een moeilijke vraag. Er bestaan
vele hypothesen en gissingen. Vast
staat wel dat onze vastenavondvie
ringen elementen hebben die we
terugvinden bij Egyptenaren, Grie
ken, Romeinen en Germanen. Be
sling verdiept zich niet al te zeer in
de vele theorieën die de verschil
lende facetten van carnaval van een
historische verklaring willen voor
zien. Zijn verhaal richt zich in hoofd
zaak op het carnaval van Bergen op
Zoom en met name sinds 1946.
Wie meer wil weten over deze ma
terie, kan de volgende werken raad
plegen: Anton van Duinkerken: Ver
dediging van Carnaval. Utrecht
1928. Cees Vanwesenbeeck: De
Bergse vastenavond vóór 1940. (Stu
dies uit Bergen op Zoom. Reeks
monografieën, deel 3) Bergen op
Zoom 1983. CJ.ESlootmans: Fees
ten in Oud-Bergen. z.p. zj. (1937).
Herman Pleij: Het gilde van de
Blauwe Schuit. Literatuur, volksfeest
en burgermoraal in de Late Middel
eeuwen. Dissertatie. Amsterdam
1979. Sebastiaan Brandt: Das Nar-
renschiff. Basel 1492. Johann Wolf
gang Goethe: Het Romeinse Carna
val 1786-1788. Rome zj. W. Besling:
Van 5000 jaar Carnaval en 500 jaar
Vastenavend. z.p. 1998. (Niet in de
handel.) In deze bundel heeft Bes
ling alle belangrijke gebeurtenissen
van de na-oorlogse vastenavondvie
ringen in Bergen op Zoom vastge
legd, aangevuld met gegevens over
carnaval in het algemeen.
Redactie
Door: W. Besling
Een zeer oud feest
In 1928 schreef Anton van Duin
kerken, pseudoniem voor de Berge
naar professor dr. Willem Assel-
bergs, in zijn boekje: 'De verdedi
ging van carnaval' het volgende:
'Dit feest is meer dan een maat
schappelijk of nationaal gebeuren,
het raakt niet slechts een menschen-
groep, maar betreft de menschheid
in haar geheel. Een feest dat nim
mer zal vergaan dan met de
mensch!' We hoeven dus niet bang
te zijn het carnavalsfeest ooit te ver
liezen. De toekomst is verzekerd,
maar hoe was het in het verleden?
Daar is reeds veel over geschreven.
Carnaval zou al heel lang bestaan.
De oude Egyptenaren, de volken
van Mesopotamië, Grieken, Ro
meinen en Germanen, zij allen
zouden reeds een feest hebben ge
vierd dat iets weg had van ons car
naval. Met name noemt men dan
wel de feesten ter ere van de godin
Isis (Egypte), Astarte (Syriërs en Fe-
niciërs), Aphrodite (Grieken) en Sa-
tumus (de saturnaliën bij de Ro
meinen). Wat deze feesten gemeen
hebben, is het vruchtbaarheidsele
ment. Van de saturnaliën is verder
bekend dat de heersende nonnen
op de korrel werden genomen. Een
gewoon iemand kreeg het tijdens
de saturnaliën voor het zeggen, de
slaven speelden voor meester en
omgekeerd; de omgekeerde wereld
dus.
De Romeinen hadden nog een an
der volksfeest, de lupercalia. Dat
feest kende een vaste datum, 15 fe
bruari en was oorspronkelijk een
'nU-rvfn
füw| HiAt-Uic i'l'pi v-rtv**yf £■->-0ifii
O.
Htt vd UQm t*1 jftQtfi- 6
M-irtrtjiOtt -h 7) tt- nfVr.tpB B \Mptj Béc- -Zt~ Jujjjs
Wa/liltvBj ZlvU' (etróc- Lhla) h (Bdv- L(Kift fy
M) ro btrtyiï* i' M
pc»*) av *«r lm» i-cvpcr a'
m O,/ ei 'jrrt vtfy&t N) ft/-) juntua-, .V ir» 'i
(til iiCr<w0eap fa- J&tg-r,t~/.Cp tti-Dia ijn-o-aTiijiljt- Jijf, II
ftéQtoy /uttdtie. ()y Rita. fUcUitti. (jtUUnCtu Oa/- mTd- l
-5-
'itoicjd- ÓM,
V /O
(S'odc- firpUfa&T-n. tiye, vomjiïhuiji jzt-i
l( fi' fijuC-zdncs /cot-
Jli' Jfia/t a-üj
