Geschiedkundig tijdschrift
De Waterschans nr. 2 1999
IQ» tiïbS h'jetgnrar
[ëst Sressit ik'uanl iwus
t' ècigntur rtl iiötrtMIii
'el wus in' ïminquerons
Ccrstc heilige Communie
Ajb.2. Het communieprentje van Lambert Kerremans uit Heerle met op de voorzijde
een Franse tekst.
(1899-1911).
Op PJA Hoeks (1911-1921) volgde
een bekende Bergenaar, namelijk
Wilhelmus Joannes Franciscus Ju
ten (1921-1927). Hij was het die in
1894 het tijdschrift Taxandria. Tijd
schrift voor Noordbrabantsche ge
schiedenis en volkenkunde in het le
ven riep. Hij gaf zelfs sinds 1895
een eigen krant uit, De Avondster
'het eerste katholiek volksdagblad
in Nederland'. Ook in de politiek
was hij geen onbekende. De reeks
burgemeesters eindigt met Paul
Wagtmans, uiteraard zonder bid
prentje. Hij moest met ingang van
1 januari 1997 zijn ambt neerleg
gen in verband met de gemeente
lijke herindeling.
Op de burgemeesters volgen an
dere vooraanstaanden uit Wouw,
uiteraard voor zover de schrijvers
over hun doodsprentjes beschikten.
Achtereenvolgens komen aan de
orde de dokters, de notarissen, de
pastoors respectievelijk van Wouw,
Heerle, Wouwse Plantage en Moer
straten, andere geestelijken en ten
slotte eeuwelingen. Er is ook een
hoofdstuk over Kinderprentjes,
over Communie- en vormselprent
jes, over de familie Siebelink, over
de familie Borghouts, over bekende
en onbekende Wouwenaren en nog
een hoofdstuk: Bijzondere prentjes.
Tot de bekende Wouwenaren reke
nen de schrijvers onder anderen
baron Constantinus Petrus De Ca
ters (1811-1884), een zoon van de
'oprichter' van de Wouwse Plan
tage.
Een heel apart nummer, echt de
moeite waard. Het is te hopen dat
de redactie in haar nieuwe samen
stelling kans ziet om de nodige me
dewerkers en medewerksters aan te
trekken, zodat De Vierschaer het
huidige niveau kan handhaven.
Essen
Het Jaarboek 1999 van De Spycker
het orgaan van de Koninklijke
Heemkundige Kring Essen is we
derom een compleet boekwerk van
176 pagina's. De redactie mag niet
klagen over gebrek aan deskundige
auteurs. Meerdere artikelen getui
gen van een hoog wetenschappelijk
gehalte. Ik noem dan met name de
bijdrage van René Peeters: Van
Scoumartsputte tot Nyspene Drie-
boutsbergh (p. 59-141) en die van
Louis Vercammen Kerkelijke bezoe
ken in Essen (142-170).
Peeters wil 'Aan de hand van een
reeks fragmenten uit oude kaarten
een reis maken in de tijd en ruimte'
waarbij ook aandacht wordt be
steed aan oude toponiemen. In dit
artikel behandelt hij achtereenvol
gens: Essen in de oude cartografie
(vanaf de 16de eeuw), het grondge
bruik van 1823 tot 1834, de Neder-
heyde (Rucphen), het Essendonk-
bos, Het Schamven en De buurt
wegen. De ruimtelijke ordening, de
waterlopen, het grondgebruik in de
20ste eeuw en de evoluties van de
weekendzones worden in een vol
gend nummer behandeld. Geen
lichte kost, maar wel rijk aan sma
kelijke ingrediënten.
De bijdrage van Louis Vercammen
kan men best omschrijven als een
hoofdstuk kerkelijke geschiedenis
van Essen met als voornaamste
bron de visitatieverslagen van 1556
tot 1716. Dit artikel krijgt eveneens
een vervolg. Na een korte inleiding
over de oudste geschiedenis van de
parochie Nispen-Essen maakt de
lezer kennis met 27 visitators die
Essen tussen 1587 en 1873 bezoch
ten en rapport uitbrachten. Niet
alle visitatoren zijn echter bekend
en niet alle verslagen zijn bewaard
gebleven. Het was een taak van de
dekens om hun parochies te con
troleren, maar de omstandigheden
waren er niet altijd naar om die
taak te vervullen. Van 1596 tot 1608
en wederom na 1641 hoort Essen
tot het dekenaat Bergen op Zoom.
Op blz. 148 somt de auteur tien de
kens van Bergen op Zoom op die
geen spoor hebben nagelaten van
enige visitatie in Essen. Het moet
vaak onmogelijk zijn geweest voor
hen om die plicht na te komen.
Ook voor de geschiedenis van Ber
gen op Zoom is dit artikel een in
teressante bijdrage.
Iets lichter verteerbaar is het ver
volg van de zoektocht van Alfons
Janssens naar de Hongaarse kinde
ren die in de jaren twintig enige tijd
in Essen, Horendonk en Wildert
logeerden om aan te sterken. Welke
kinderen waren dat en hoe is het
verder met hen gegaan? In zijn ar
tikel: Hongaarse kinderen in Essen
(p.39-57) doet Janssens verslag van
zijn bevindingen.
Boeiend is ook de bijdrage van
Louis Vercammen: Doodvonnis
Wouw 1737 (p.5-18). De lezer krijgt
een goed beeld van de rechtspraak
in de achttiende eeuw aan de hand
van een gerechtszaak tegen Tan-
neke van den Bergh, geboren in
1713 in Nieuwmoer en wegens
brandstichting en diefstal op 30 ja
nuari 1737 op de markt van Wouw
door worging ter dood gebracht
door W. Blom, 'meester van den
scherpe geregte' uit Bergen op
Zoom. Eerder schreef W. Reijnders
over dit proces een artikel in het
jaarboek 1986 van De Gulden Roos.
In deze aflevering:
In Memoriam
Geschiedenis Bergen II
Pater Kusters
Bergen in goeden ouden tijd
Gedenknaald
Bink
Neef onder steen
Fruitteeltmuseum
GEDACHTENIS
Lambert Kerremans
'IjHE^rtSS-flToUW,
OEN
7 APRIL 1911.
raat hen komen Och ik wil hen
>aw mijn harte drukken, sprak
ginzaam de Allerzoetste Jezus
tclikkend liefdevol op 't zwak
-n zoo nietig kindervolkje
rond Hem scharend tot een kroon,
in telend van levenslente
kinderzielen, hemelschoon
r.n daar tussclu-n al die knaapjes,
rond den Zoeten Lieven Heer,
reikend opziend naar den Meester,
reutje waart gij, kindje teer
üoest gij niet Uw hartje geven
>an den Zoeten Kindervriend
yeem het nooit van Jezus weder
c/chenk het Hom voor eeuwig, kind
Di ui.I. Alf. Atelrns-Feremauii.
Huist: is'1