Een 'neef onder een steen in Bergen op Zoom?
m
:;wJI
L
De Waterschans nr. 3 1999
Manna Kochen-Raebel
Afb.l. Privé foto uit 1967,
mijn vader Marinus
Raebel en Marina
Raebel onder het
schilderij uit 1851, voor
stellende mijn betover
grootvader George
Jacobus Raebel, kapitein.
Inleiding
Het verhaal dat ik graag onder uw
aandacht zou willen brengen, be
gint in mijn vroegste herinnering,
toen ik ongeveer 11 jaar was, nu
iets meer dan 30 jaar geleden.
Ik zat met mijn vader Marinus
Raebel (kolonel der infanterie b.d.
geboren 23-04-1906 en overleden
26-03-1982) op een bankje bij ons
thuis in het vroegere huis in
Utrecht. Boven het bankje hing
het grote schilderij met de afbeel
ding van een voor mij onbekend
familielid uit de vorige eeuw
(schilderij gedateerd 1851, signa
tuur J. Dinnewets, een bekend
schilder uit Brugge). Als kind keek
deze man mij al doordringend
aan en als ik voorbij liep zei hij
zoiets van: 'Nou, ken je me niet, ik
ben een Raebel', maar wie was het
dan? Als ik mijn vader vroeg: 'Pa,
wie is nou deze man', dan zei hij:
'Kind, ik weet het niet precies,
waarschijnlijk een neef Raebel
onder een steen in Bergen op
Zoom'. Zijn vader had hem dit
een keer verteld. Dit moment is
zelfs destijds fotografisch vastge
legd (afb.l). Toen mijn vader over
leden was in 1982, kreeg ik steeds
meer het gevoel iets te moeten
doen met die ene zin: die neef on
der die steen in...!!
Het besef alleen nog maar mijn
moeder te hebben en verder geen
andere Raebel(s) te kennen en
dus waarschijnlijk min of meer de
laatste te zullen zijn, drong eigen
lijk aan op enige spoed. Toch
stelde de start tot verder onder
zoek zich nog enige jaren verder
uit. Tot op het moment dat ik een
paar jaar geleden begon met wat
men noemt een stamboomonder
zoek. Ik ben pas een beginnelinge
op dit gebied, maar ik hoop u
toch een interessant verhaal te
mogen vertellen en ik voel me ver
eerd dit verhaal te mogen weerge
ven in uw geschiedkundig blad
De Waterschans (1).
De neef onder een steen in Bergen
op Zoom
U raadt het al, het eerste doel was
Bergen op Zoom, maar welke
steen, welke kerk, hoe, wat en waar?
Toevallig ontdekte ik in een boek
winkel het boek betreffende de
Grafstenen in de St. Gertrudis Kerk
te Bergen op Zoom (2) en wat
schetste mijn verbazing, daar stond
een Raebel in, namelijk Johan
Christiaan Raebel (geboren 1 mei
1726 te Burg, bij Maagdenburg in
Duitsland en overleden 24 septem
ber 1787 te Bergen op Zoom). Tij
dens een bezoek aan de St. Gertru-
diskerk vond ik zijn grafsteen, zerk
nummer 148. met de volgende
tekst (afb. 2):
Hier legt begraven den
Weleedele gestrenge Heer
Johan Christian Raebel.
Gebooren den le Mai 1726.
te Borg by Magdeburg,
in zyn leven commandeur
by het eedelmogende collegie
ter admiraliteit van Zeeland
in de Heere ontslaapen
den 24ste September 1787.
Ephitaape
Hier rust een man wiens deugt
hem tot staat verheeven
Van slegts koksmaat
Tot commandeur verheeven
Zoo diende ik trou
Gelyk men trou moet leeven
Eindelijk had ik dan de steen ge
vonden en ik was verbijsterd over
de tekst, wat een functie, wat een
leven! Maar was dit nu werkelijk de
door mijn vader genoemde neef? Ik
ging op onderzoek uit in het Ge
meente-archief in Bergen op Zoom
100
De Waterschans nr. 3 1999
Afb 2. Privé foto uit 1994, de grafsteen (zerknummer 148) van Johan Christiaan Raebel
in de St. Gertmdiskerk te Bergen op Zoom.
en kwam tot ontdekking dat deze
persoon mijn voorvader moest zijn
en niet de 'genoemde neef. Hij was
gehuwd op 20-10-1768 te Vlissin-
gen met Adriana Baale (geboren
omstreeks 1736 te Vlissingen, over
leden te Gorinchem 20-10-1810).
Zij hadden 3 kinderen: Dorothea
Adriana Raebel (afb.3) (geboren
06-03-1773 te Vlissingen, gehuwd
met Gottlieb Scharten, officier van
gezondheid, chirurgijn te Bergen
op Zoom en overleden 08-03-1850
te Amsterdam), Maria Jacoba Rae
bel (geboren omstreeks 1778 te
Vlissingen, gehuwd d.d. 13 mei
1798 met Jean Franco Chenu, ca-
pitain der Französiche Truppen in
Hollandische Dienste, overleden
'onbekend') en George Christiaan
Raebel (geboren 09-05-1769 te
Vlissingen, gehuwd met Johanna
Petronella Josepha Neratius en
overleden 1-11-1860 te Wijk bij
Duurstede). Hij was kapitein der
Infanterie, echter in 1795 nam hij
zijn ontslag omdat hij als vurig
prinsman weigerde te dienen bij de
Fransen, doch in 1813 trad hij als
kapitein der Infanterie wederom in
dienst. Hij heeft toen slechts 1 jaar
gediend, omdat er bij hem een oog
werd uitgeschoten. In 1815 ging hij
van zijn rust genieten op landgoed
Vredenburg te Bergen op Zoom.
Hij werd 91 jaar! (3).
De zoon van George Christiaan
Raebel, George Jacobus Raebel
(afb.4), kapitein in het Oost-Indisch
Leger (geboren 23-02-1810 te Ber
gen op Zoom, gehuwd met Maria
de Moulin en overleden 31-05-
1887 te Utrecht) bleek dus na lang
zoeken de man op het schilderij te
zijn, namelijk mijn betovergrootva
der en de kleinzoon van mijn voor
vader Johan Christiaan Raebel. Wat
mij nog veel interessanter leek, was
de geschiedenis achter de steen in
Bergen op Zoom, namelijk de ge
schiedenis van Johan Christiaan
Raebel.
De stad Burg (bij Maagdenburg)
genoemd op de grafsteen was een
uitgangspunt. In het gemeente-ar
chief en rijksarchief in Duitsland
waren geen gegevens meer bewaard
gebleven. Men adviseerde mij om
enkele kerken in Burg aan te schrij
ven en te vragen of daar nog doop
boeken bewaard werden. Na veel
moeite, kwam ik daar in contact
met de Pfarrer van de Nicolai Kir-
che te Burg. Ik vroeg hem of hij mij
wilde helpen. Hij zei mij toen: 'Ja,
dat is eigenlijk onbegonnen werk,
alles ligt in de kelder, soms al aan
gedaan door de tand des tijds. Ik
krijg meer van dit soort verzoeken,
ik wil u wel helpen, maar..'. Ik ver
telde hem dat ik een grafsteen had
gevonden van mijn voorvader Jo
han Christiaan Raebel, geboren te
Burg. Even werd het stil aan de an
dere kant, hij zei RAEBEL? Deze
familie heeft in 1699 hier het altaar
(met bladgoud) geschonken in de
kerk en deze naam staat er in ge
graveerd. Wat een toevalstreffer en
hij beloofde mij in de kelder te
gaan zoeken naar eventuele gege
vens. Nog dit jaar wil ik graag deze
kerk bezoeken en mag ik zelf verder
gaan zoeken naar andere gegevens.
Na enkele weken kwam er een dik
postpakket (totaal onleesbaar voor
mij). Na het transcriberen van deze
documenten uit het oud-Duits
naar Nederlands door de heer dr.
D. Otten uit Heerde, waarvoor hij
zijn oude paleografische kennis
uitmuntend gebruikte, kwam naar
voren dat er toentertijd inderdaad
een familie Raebel in Burg
woonde, bestaande uit meerdere
personen. Een hiervan bleek ene
George Christiaan Raebel, fleisch-
hauer en later lakenhandelaar, (ge
boren 21-08-1693, gehuwd met Do
rothea Maria Dolberger d.d. 27-01-
1717 te Burg, overleden 'onbe
kend') te zijn. Zij hadden samen 6
kinderen, waarvan een zoon de
desbetreffende Johan Christiaan
Raebel. In zijn doopakte uit de Ni
colai Kirche te Burg
stond het volgende te lezen:
1726
20 Eodem(=Maji) Joliann Christian.
Mr. Georg Rabels bg und Fleischers-
filius, die gevattern: I. Fr. Catliarina
Fordemann. Hr. Johann Sigmund
Wulffens ux(or) 2. Mr. Simon Schu-
man bg und Fleischer 3. Moritz
Kriedt, bg Brauer und Bötticher.
De geschiedenis van deze heldhaf
tige man staat beschreven in de
Navorscher (4). Ik citeer hier een
Afb 3. Fotokopie van een silhouet ge
knipt, voorstellende Dorothea Adriana-
Raebel (Bron: Iconografisch Bureau te
Den Haag).
101
•V v -.'si;.
Jt
