Leesportefeuille
De Waterschans nr. 3 1999
derijen met fruitafbeeldingen, ge
maakt door beroemde kunstenaars
als Cézanne en Van Gogh.
De gang ernaast geeft aan de hand
van prenten e.d. een idee van de rol
die fruit, en dan met name de ap
pel, speelt in de Bijbel (Adam en
Eva), in de mythologie (de appel
van Eris), de sprookjes (Sneeuw
witje) en sagen (Wilhelm Teil).
Denk ook aan de rijksappel, het
symbool van de vorstelijke macht.
Menige Bevelandse uitdrukking be
vat ook een fruitelement. 'Wa' stae
je dè te pereboomen' wil zoveel
zeggen als dat je staat te treuzelen.
Zo worden er meer voorbeelden
vermeld. Dan gaan we verder terug
in het verleden. Prehistorici heb
ben sporen van fruit(resten) gevon
den van vijf- a zesduizend jaar ge
leden. De mens smulde toen al van
appels, peren, pruimen, kersen en
druiven. Later tooiden de Romei
nen in Zeeland hun godin Neha-
lennia met fruit zoals de in de Oos-
terschelde opgeviste beelden bewij
zen. Gebleken is dat in de streek
van Kapelle in de 16de eeuw
boomgaarden voorkwamen.
Een les op de video
Iets verder kunnen we even zitten
en terwijl rustig naar een videofilm
kijken. De ontwikkelingen in deze
eeuw wat betreft het enten van bo
men, de bestrijding van ziekten en
schadelijke insecten, het
oogsten, het sorteren, het bewaren
en het verwerken van fruit, dat alles
wordt aanschouwelijk in beeld ge
bracht. Onze wandeling vervolgend
maken we onder meer kennis met
de fruithandel in de vorige eeuw.
De appels, peren enz. werden toen
'op stam' verkocht. De kopers zorg
den dan zelf voor het plukken en
verzenden. De overheid droeg haar
steentje bij door het verbeteren van
de infrastructuur (wegen, spoorlijn).
In 1894 begon men met het aan
leggen van boomgaarden in de
Wilhelminapolder. Acht jaar later
openden Hanken en Van der Have
daar een proeftuin. De heer Cam-
man, rijkstuinbouwleraar, leidde
het project. Zulke initiatieven droe
gen veel bij tot de teelt van beter
fruit en een efficiënter inrichten en
leiden van de kwekerij.
Rond de eeuwwisseling was er een
agrarische crisis. Grote importen
van goedkoop graan uit Amerika
en Rusland brachten menige land
bouwer in financiële problemen.
De fruitteelt kon verliezen min of
meer compenseren. Kleine bedrij
ven begonnen met het telen van
fruit als bijverdienste, terwijl beleg
gers een toevlucht zochten in grote
fruitondernemingen, die met arbei
ders werkten.
Tot 1940 was de fruitteelt in hoofd
zaak een hoogstamcultuur, echte
fruitbomen. Na de oorlog veran
dert het landschap door de intro
ductie van de lage stammen die het
plukken een stuk gemakkelijker en
dus goedkoper maken.
Uw reactievermogen kunt U testen
met de veilingklok, inmiddels ook
antiek. Probeer eens een partij ap
pels te kopen tegen een door Uzelf
bepaalde prijs. U maakt ook kennis
met sorteermethodes, met de in
richting van koelhuizen, met trans
portmiddelen enz. Voor de oude
ren onder ons zal het geëxposeerde
vaak herinneringen oproepen aan
grootmoeders tijd.
Het museum heeft ook ruimte voor
wisselende tentoonstellingen, want
niet alle verworven voorwerpen
worden maar meteen uitgestald.
Soms is het ook mogelijk om in sa
menwerking met andere musea
een bepaald thema of object cen
traal te stellen door het organiseren
van een tijdelijke expositie.
Het museum beschikt over een vak
bibliotheek en over documentatie
over fruit in de kunstgeschiedenis.
U mag niet vergeten om ook buiten
te gaan kijken. Daar staan echte
fruitbomen te prijken en kunt U als
U op het goede moment komt
goed het verschil zien tussen gou-
dreinet, cox, elstar en andere varië
teiten; ook oudere vrij zeldzame
natuurlijk. Bessenstruiken en fram
bozen ontbreken evenmin. Voor
een eerste indruk laten we het hier
bij. Het verrassingselement mag
niet geheel worden weggenomen.
Praktische tips
Adres: Fruitteeltmuseum, Bieze-
lingseweg 10, 4421 PM Kapelle. Tel:
(0113) 344 904. Openingstijden:
Woensdag tot en met zaterdag van
13.00 tot 17.00 uur. Groepen op af
spraak. Wil men een gids dan min
stens twee weken tevoren aanvra
gen.
Bereikbaarheid: Met de auto uit
Bergen op Zoom via de A58: afslag
nr. 34 en dan richting Kapelle.
Over de spoorweg meteen links,
langs het station en dan eerste
overweg links nemen. Het museum
ligt dan aan Uw linkerhand. Met de
trein: Uitstappen station Kapelle-
Biezelinge en dan 10 minuten lo
pen (links) naar de eerste overgang.
Die oversteken. U kunt ook gebruik
maken van een treintaxi. Vanaf sta
tion Goes: ZWN-bus Goes-Kapelle
en uitstappen bij het spoorwegsta
tion van Kapelle. Voor sportieve
lieden: Het museum ligt aan een
interessante en mooie fietsroute,
de 55 km lange Zee-Vruchtenroute.
De route is bewegwijzerd. Als de
boomgaarden in bloei staan, ver
dient deze fietstocht een extra aan
beveling.
Toegangsprijzen: Volwassenen: 2,-.
Kinderen, cjp-houders en 65-plus-
sers betalen 1,-. Groepen vanaf
tien personen 1,50 per persoon.
106
De Waterschans nr. 3 1999
drs. G.A. Huijbregts
Afb.l. Opgravingen in Vlaardingen van een oude terp vlak bij de Markt (Foto gemaakt
op 31 maart 1997).
Vlaardingen
Er is niet veel ingekomen. Was de
zomer te mooi om achter het
toetsenbord te gaan zitten? Wel
mochten we enkele periodieken
ontvangen die althans voor uw
correspondent nieuw waren. In de
eerste plaats valt het oog op een
fraai Historisch Jaarboek Vlaardin
gen 1998. Een uitgave zo'n histori
sche stad waardig. Er is nog meer
uit Vlaardingen: nummer 71 van
Tijd-Schrifthet blad van de Histo
rische Vereniging Vlaardingen. Op
bladzijde 34 onder het kopje Le
denactiviteiten staat onder meer
het volgende: 'Dinsdag 25 mei
1999: Bergen op Zoom. Traditie
getrouw is de mei-bijeenkomst ge
wijd aan de gemeente die we met
onze busexcursie in juni zullen
bezoeken. De excursie zelf staat
gepland op zaterdag 26 juni a.s.,
maar vanavond komt de heer Van
Riemsdijk ons een mooie serie
dia's laten zien, waarbij hij vele
geschiedkundige wetenswaardig
heden zal vertellen. Hij is een van
de rondleiders van de Stichting
Bezichtiging Monumenten in Ber
gen op Zoom, een club van zo'n
140 enthousiastelingen die rond
leidingen verzorgen, maar die ook
restauraties ter hand nemen -
thans bijvoorbeeld de synagoge -
en zodoende ook daadwerkelijk
bijdragen aan het monumenten-
behoud'. Tot zover het citaat. Het
Tijd-Schrift dat de 1261 leden elk
kwartaal ontvangen maakt een
zeer verzorgde indruk. Waarom we
deze uitgaven mochten ontvan
gen, is nu wel duidelijk.
In het Historisch Jaarboek 1998
een uigebreid artikel van Bert van
Bommel over de Vlaardingse mo-
mumenten en stadsgezichten (p. 8-
65) en verder twee kronieken: Kro
niek van Vlaardingen 1947 door
M.A. Struijs en Kroniek van Vlaar
dingen 1997 door M. van Pape-
veld-Horst (resp. p. 68-89 en 90-
112). Verder jaarverslagen van de
Archeologische Werkgroep Heli-
nium, van de Gemeentelijk Ar
cheoloog, van de Historische Ver
eniging Vlaardingen, van het
Stadsarchief, van de Stichting Ar
cheologie en Bouwhistorie Vlaar-
dingen/Archeologisch Historisch
Museum Vlaardingen, van het
Streekmuseum Jan Anderson en
tenslotte van het Visserijmuseum.
Er is in Vlaardingen kennelijk een
107
v-
