De Waterschans nr. 3 1999
4/b.6. Pater Kusters temidden van kinderen van de Romeinse Barakken te Rome.
Toen pater Kusters met de bis
schop van Roermond overeengeko
men was dat hij voor een opvoe
dingsgesticht zou zorgen, bedong
hij meteen het recht om in de
buurt een kerk te mogen bouwen
zodat de paters ook pastorale zorg
zouden kunnen uitoefenen. Een
stuk grond werd gekocht in de
buurt van het station van Maast
richt. Met zijn bekende voortva
rendheid begon pater Kusters met
het leggen van funderingen voor
een grote neo-gotische kerk De
bouw werd echter gestopt na een
proces van protesterende omwo
nenden (toen al!). In 1916 werd een
noodkerk geopend. In de jaren '20
is er een grote, voor die tijd zeer
moderne kerk gebouwd, waar ver
schillende Limburgse kunstenaars
aan hebben meegwerkt: de Koepel
kerk, die nog steeds een bezoek
meer dan waard is.
Lanaken
In 1917 was het rectoraat van pa
ter Kusters in Heer afgelopen.
Waar zou hij nu weer gaan bou
wen? Voorlopig nergens, leek het.
Hij werd benoemd om kerkge
schiedenis te gaan doceren aan
toekomstige priesters. Voor de
weekenden werd hij assistent-aal
moezenier in het leger (tijdens de
Eerste Wereldoorlog dus). Van die
laatste functie is alleen bekend
dat hij tijdens de mislukte socia
listische 'revolutie1 van 1918 zijn
jongens' met een donderspeech
op het recht(s)e pad heeft probe
ren te houden.
Maar pater Kusters had al eerder
zijn oog laten vallen op een ver
vallen landhuis in Lanaken (in
België, vlakbij Maastricht). Hij
wilde er een opleiding beginnen
zoals het Juvenaat in Bergen op
Zoom. In 1921 kocht hij het huis
met terrein van 5 ha. Met enige
knechten uit Heer begon hij aan
het herstel van de ruïne: kamer na
kamer werd bewoonbaar gemaakt.
Bovendien moest pater Kusters
voor geld zien te zorgen. Zo
maakte hij zelf cider van de appels
van het terrein en verkocht hij bo
men, zoals hij dat thuis had ge
leerd. Er moesten ook grote lenin
gen worden afgesloten: maar ge
lukkig devalueerde de Belgische
frank aanzienlijk. In 1923 werd de
school geopend. Evenals het
Bergse Juvenaat is ook dit klein
seminarie uitgegroeid tot een
streekschool; er zijn ook daar geen
paters meer aan de school verbon
den.
Rome
Na de dood van pater Dehon, de
stichter van de congregatie, in
1925, werd er een nieuw algemeen
bestuur gekozen, waar pater Kus
ters (weer) deel van uitmaakte.
Maar tevens besloot men het be
stuur van Brussel naar Rome te
verhuizen. Dat betekende dus dat
pater Kusters naar Italië ging en
Italiaans probeerde te leren, want
hij wilde niet alleen maar van ach
ter een bureau 'besturen': hij wilde
ook pastoraal werk doen in Rome.
En daarvoor kreeg hij volop gele
genheid. In Rome was een verpau
perde wijk, Casermette (de Barak
ken), gelegen bij de Tiber, op de
helling van de Monte Mario. 'Een
Afrikaans dorp' volgens tijdgeno
ten, waar kinderen vaak naakt
rondliepen, bijna niemand werk
had en de meeste gezinnen van
aalmoezen moesten leven. Pater
Kusters trok zich hun lot aan. Hij
verzorgde er de liturgie, gaf gods
dienstles, bezocht zieken en pro
beerde de mensen ook materieel
te ondersteunen met geld uit Ne
derland. Zijn Italiaans was erbar
melijk (een soort Frans met Itali
aanse uitgangen), maar men be
greep hem daar best. Bepaalde
kringen waren echter tegen zijn in
zet daar, zodat men hem pro
beerde weg te werken. In 1936
werd de hele wijk afgebroken. Er
voor in de plaats kwam het kolos
sale stadion 'Foro Mussolini'.
Engeland
In 1935 was de bestuursperiode
van pater Kusters - tot zijn vreugde
- voorbij. Wat zou hij nu gaan on
dernemen? Een jaar eerder, hij
was inmiddels 67 jaar, had hij al
gezegd: 'Ik ben er nog te jong voor
om in mijn kamer mijn rozen
hoedje te gaan zitten bidden'. Hij
had toen al een plan, namelijk een
vestiging van de Priesters van het
H. Hart in Engeland beginnen. In
juni 1934 vertrok hij daarom naar
Londen om daar Engels te gaan
studeren en om een geschikte
plaats te zoeken voor een oplei
dingshuis. Hem werd door het
aartsbisdom Westminster aange
boden om een parochie te begin
nen in Redbourn; er woonden
daar twaalf katholieken... Hij kocht
er een huis en vertrok naar Neder
land om daar geld in te zamelen
voor zijn nieuwe vestiging. Zo gaf
de rector van Bergen op Zoom
hem f 1100,- als 'startgeld'.
In september 1936, kort na zijn
70ste veijaardag, stak pater Kusters
weer over naar Engeland, waar hij
tot zijn dood zou blijven.
Hoewel hij met veel enthousiasme
aan de nieuwe uitdaging begon,
ondervond hij veel tegenslag. Ook
begon hij problemen te krijgen
met zijn gezondheid; zo werd ei-
De Waterschans nr. 3 1999
Inmiddels was de gezondheid van
pater Kusters sterk achteruit ge
gaan. De aard van zijn ziekten
stelde hij meestal zelf vast met be
hulp van een oude medische en
cyclopedie. Kalmer aan gaan doen
was er echter niet bij. Uiteindelijk
moest hij toch in het ziekenhuis
worden opgenomen. Hij nam af
scheid van zijn huisgenoten met
de woorden: 'Tot ziens, hier of
daar' er wees naar boven. Op 24
oktober 1944 overleed hij.
suikerziekte geconstateerd.
In 1939 vestigde hij in een verlaten
kloosterschool een klein semina
rie, het derde dus in zijn leven.
Het was echter moeilijk daar pa-
ters-leraren voor te vinden, want
door het uitbreken van de oorlog
konden er geen medebroeders van
het vasteland meer overkomen.
Dat had ook gevolgen voor het
verdere verloop van de opleiding
van kandidaten voor het priester
schap. Die was zo gebrekkig dat in
1944 de aartsbisschop van West
minster zelfs weigerde enige SCJ-
kandidaten tot priester te wijden.
Ze moesten eerst aanvullende cur
sussen volgen.
In 1936, bij gelegenheid van het
zilveren jubileum van het opvoe
dingsgesticht te Heer, kreeg pater
Kusters van de minister van Justi
tie een koninklijke onderschei
ding, onder andere wegens zijn
verdiensten voor de opvoeding
van de jongens. Daarbij was ook
aanwezig mgr. Henri Poels, de
grote sociale voorman van Lim
burg. Het lijkt me goed dit levens
verhaal van pater Kusters te be
sluiten met de woorden die Poels
daar toen heeft gesproken: 'Het
karakter van pater Kusters is te ver
gelijken met een ruwe diamant
die, ofschoon ongeslepen, toch
een diamant is. Hij is een man die
Ajb.7. Pater Rasters in Engeland, een van de laatste foto's voor zijn dood.
wilde werken en hij heeft dat met
al zijn krachten gedaan. Zijn werk
doordringt ons er eens te meer
van, dat er vandaag de dag te veel
mensen zijn die denken, dat zij bij
het werk zijden handschoenen
kunnen aanhouden. De eer aan
pater Kusters gebracht en de on
derscheiding hem toegekend, zijn
welverdiend'.
87
J - jjJ'
