Verhalen over burenruzies en ruzies bij erfenissen De Waterschans nr. 1 2000 Broecke en Peter Jacot gehoord zouden worden als getuigen (17). De Grote Raad bepaalde in een tussenvonnis dat er nader onder zoek zou worden gedaan op grond van de procesdossiers en de toege voegde geschriften. Beide partijen, alsmede de voogden zouden ge hoord worden. Willem van den Broecke was inmiddels doodziek, dus werd er een commissaris en adjunct naar hem gestuurd om zijn eed af te nemen en hem als getuige te horen. Cloet ging in tegen de rekening van Nonne dat hij hem nog 69 pond en 12 schellingen groten vlaams schuldig was na het opmaken van de rekening. Hij protesteerde dus tegen de rekening die bij de over dracht van het huis door zijn voog den was opgemaakt (18). Hierna kwam het tot de definitieve uit spraak. Deze luidde: Condempneren den voirscreven Jan Nonne refor- mant te betalenen den voirnoemde geinthimeerden (Claude Cloet) de somme van twaelf ponden twaelf scellingen zes penningen van xl gro ten vlaems 't pont als hootpenningen (hoofdsom), resterende vanden coope vanden huyse in questien, ende bovendien de somme van dert- hien ponden sestien scellingen drie penningen oie van xl groten voer den loop vanden renten der selver somme van zedert der guedinge ende erf- ninge vanden voirscreven huyse tot nu toe ende voerden penningen zes- tiene, gedragenen de voirscreven twee sommen t 'samen xxvi Lb. viii sc. ix den. ten prijse voirscreven. Ende behalven desen condempneren den voirscreven geinthimeerden te re stitueren ende wedergeven den voir noemde reformant die elf hondert thien ponden oic ten prijse voirscre ven, genamptizeert (voorlopig be taald) bijden selven reformant ende gelicht bijden geinthimeerden op cautie als boven. Ende absolveren den voirnoemde reformant van 't sur plus vanden heyssche (eis) des voir screven Claude Cloets (19). Jan Nonne kreeg grotendeels gelijk. Hij hoefde niet het totaalbedrag van de verkoop te betalen, maar moest naast de ruim 12 pond die overbleef na verrekening van Cloets schulden nog wel achterstallige rente en belasting sinds de eigen domsoverdracht betalen. Nonne kreeg in ieder geval de eerder ge vorderde 1110 pond terug, zonder rente. Niettemin zal Jan Nonne op gelucht zijn geweest met de uit spraak van de Grote Raad. Jan Nonne was overigens geen onbe kende bij de Grote Raad. Reeds vanaf 1505 komt hij hetzij als eiser, hetzij als verweerder voor in de re gisters van sententies. In een vonnis van 8 augustus 1532 staat hij ver meld als leverancier van zijden la kens aan het keizerlijk hof van Ka- rel V (20). Kortom, hij was een voornaam koopman. In 1538 voert Jan Nonne een proces in eerste aanleg voor de Grote Raad tegen Antonius van Bergen, markies van Bergen op Zoom. Nonne stelde hem aansprakelijk voor de schul den van Philips, heer van Walhain, broer van Antonius. Nonne had Philips lakens geleverd voor diens reis naar Spanje. Hier kwam hij echter in 1525 te overlijden. Anto nius voelde zich niet aansprakelijk voor de nog uitstaande rekening. De eis van Jan Nonne werd door de Grote Raad afgewezen (21). Nonne liet zich niet uit het veld slaan en bracht de kwestie in 1545 opnieuw voor de Grote Raad. Aangezien An tonius inmiddels was overleden (1541) was de eis gericht tegen Ja- coba van Croy, weduwe van Anto nius. Ook nu werd de eis van Nonne tot betaling van de schulden van Phi lips aan hem afgewezen (22). Het zou me niets verbazen als Jan Nonne ook voor de Wet van Mechelen di verse processen gevoerd heeft. Noten De Waterschans nr. 1 2000 Op zaterdag 16 september 2000 vindt voor de vierde keer de Gene alogische Dag Brabant plaats van 10.00 -16.30 uur in het Rijksarchief in Noord-Brabant. Deze dag is be doeld voor iedereen die op zoek is naar gegevens over voorouders van Brabantse afkomst. Ook uiteenlo pende genealogische bronnen en nieuwe genealogische ontwikkelin gen staan deze dag centraal. Dit keer is gekozen voor het thema: Genealogie en Rechtspraak. In dat verband hebben de organisatoren, Brabants Heem en het Rijksarchief in Noord-Brabant, een ludieke prijsvraag samengesteld. Hierbij worden belangstellenden uitgeno digd om een kort verhaal te schrij ven over een originele archief vondst over rechtszaken in de fami lie waaronder burenruzies, ruzies bij erfenissen of bijvoorbeeld ou derschapskwesties. Voor de rechter Sinds mensenheugenis zijn er con flicten in families geweest. Deze konden gaan over erfenissen, ach terstallig loon, misstappen, buren ruzies of ouderschapskwesties. Ook in het verleden bestond de moge lijkheid om de bemiddeling van de rechter in te roepen, als men sa men of met behulp van anderen geen oplossing kon vinden. Hoe ging men om met mensen die zich niet aan de regels hielden? Wat vond men vroeger wel door de beugel kunnen en wat niet? In de rechterlijke archieven is veel terug te vinden van het wel en wee van families. Niet alleen gewone, alle daagse zaken komen hierin terug, maar ook uitzonderlijke rechtsza ken zijn terug te vinden in deze ar chieven. Juist in deze laatste is de organisatie van de Genealogische Dag geïnteresseerd. Jury Een deskundige jury beoor deelt alle ingezonden verha len en artikelen op de origi naliteit van de rechtszaak en de originaliteit van de bron waaruit het verhaal afkomstig is. De jury bestaat uit: Paul Spapens, journalist Brabant Pers, mr. Trix Van Erp-Jacobs, Universitair Hoofddocent van de Faculteit der Rechtsge leerdheid van de Katholieke Universiteit Brabant, Klaas de Graaff, criminoloog en Yvonne Bos-Rops, Rijksarchi varis in Noord-Brabant. Prijsvraag Belangstellenden worden uitgeno digd het archief in te 'duikerf op zoek naar een bijzondere rechts zaak in de familie. Dat kan een ar chiefvondst zijn over een uit de hand gelopen burenruzie, onenig heid bij de verdeling van de erfenis, een begane misstap van een fami lielid, een zware misdaad en nog veel meer. Het is de bedoeling om aan de hand van deze vondst een kort verhaal of een eenvoudig artikel (maximaal 10 A-4) te schrijven. Uw eigen gegevens evenals gegevens over de bron waaruit het verhaal af komstig is (welk archief, inventaris nummer, bewaarplaats, bladzijde- of folionummering enz.) mogen daarbij niet ontbreken. Het verhaal moet uiterlijk voor 15 augustus 2000 ingezonden worden naar: Rijksarchief in Noord-Brabant, o.v.v. 'Prijsvraag 'Rechtszaak in de Familie1, Zuid-Willemsvaart 2, 5211 NW 's-Hertogenbosch. Bekendmaking en prijsuitreiking De winnaar zal tijdens de Gene alogische Dag Brabant 2000 be kend worden gemaakt. Hij of zij ontvangt een symbolisch cadeau en een geldbedrag van f 100,- (2de prijs f75,- en 3de prijs f 50,-). Daar naast worden de mooiste verhalen gepubliceerd. 17 (1) Slootmans, K, 'Economie en Middel eeuws stadsplan. Voorbeeld: Bergen op Zoom', in: Jaarboek De Ghulden Roos no. 32, 1972, p. 46; (2) Slootmans, K., 'De in vloeden van tollen op de Bergse jaarmark ten'. In: Varia historica Brabantica 1. 's- Hertogenbosch 1962, p. 90 e.v; (3) Dit ge beurde nog herhaaldelijk in 1428, 1460, 1479. 1486. 1496. 1501, 1520 en 1522; (4) Slootmans. 1972, p. 52. (5) Archief van de stads-secretarie 1397-1810 (SA): Register van opdrachten, inv.nr. 5040, fol. 213 (25 juli 1477); (6) In latere bronnen vinden we dit huis ook onder de naam 'De Drye Zwerte Potten'. Voor zover mij nu bekend kwam het huis in 1671 samen met 'Den Swarten Helm' op het huidige nr. 6 onder een eigenaar, t.w. Johannes de Pottere. Bij een verbouwing in 1965 zijn de begane- grondgedeelten van beide panden samen gevoegd tot één geheel; (7) Slootmans, C.J.F., Paas- en Koudemarklen in Bergen op Zoom 1365-1565. Tilburg 1985, p. 1172 en 1264; (8) Unger, W.S. De tol van lerse- keroord. documenten en rekeningen 1321- 1572, Rijks Geschiedkundige Publicatiën, kleine serie nr. 29. 's-Gravenhage 1939. p. 184. (9) Slootmans. 1985, p. 1416; (10) SA 5269. Register van procuraties en certifica- ties, fol. 152v-153; (11) SA 5153, Register van procuraties en certificaties, fol. 126; (12) Ibidem, fol 128; (13) Ibidem, fol-141 v; (14) SA 5041, Protocol van 'opdrachten' betreffende onroerend goed, gepasseerd voor de schepenen, fol. 60v; (15) SA 5042, Protocol van 'opdrachten' betreffende on roerend goed. gepasseerd voor de schepe nen. fol. 303v; (16) Chronologische lijsten van de geëxtendeerde sententies berus tende in het archief van de Grote Raad van Mechelen, deel 111. (1531-1541), o.l.v. J.Th. de Smidt e.a. Brussel 1979, p. 132-133. De tekst van de sententie bevindt zich in het Archief van de Grote Raad van Mechelen (ARA te Brussel), register van sententies, fol.521 -530, nr. 834.56; (17) Sententie Grote Raad. p. 525-526; (18) Sententie Grote Raad, p. 528; (19) Sententie Grote Raad, p. 529; (20) Chronologische lijsten van de geëxtendeerde sententies, deel III, p. 53-54; (21) Chronologische lijsten van de geëxtendeerde sententies, deel III, p. 330; (22) Chronologische lijsten van de geëxtendeerde sententies, deel IV. Brussel 1985 p. 186, nr. 619. Illustratieverantwoording. Afb.l. Miniatuur uit Jean de Ries, 'Le Livre des propriétez des choses'. Brugge 1482. British Museum, London, Roy. Ms. 15 E III, fol. 269. Afb.2 en 3: foto GAB.

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 10