De Waterschans nr. 1 2000
Afb.l. Hotel Mastbosch op een prentenbriejkaart uit ongeveer 1904. Voor het hotel een
tramwagen van de boulevardtramHet hotel heeft een eigen gastlantaam op het ter
ras wegens het ontbreken van straatverlichting in deze buitenwijk
alle registers op film aanwezig.
Verder in dit nummer twee artike
len van Henk Heiligers over Wouw
in 1899, dus een eeuw geleden.
Ook toen was 'die goeie ouwe tijd'
lang niet wat de zegswijze sugge
reert.
Geertruidenberg: De Dongebode,
de nrs. 2 en 3 van 1999
In nummer 2 de zesde bijdrage van
J.C. Thijssen over min of meer be
kende personen uit de geschiede
nis van de stad Deze keer is Poyet
aan de beurt in: De heer van Poyet,
de commandant van de legereenheid
die in 1573 Geertruidenberg in han
den van de Prins van Oranje bracht.
Nummer 3 wordt door Bas Zijl
mans gevuld. Onder de titel: De pa
rochie van Sint Gertrudis te Geertrui
denberg (I) schetst hij de historie
van de katholieken in Geertruiden
berg vanaf de inname van de stad
op 28 augustus 1573 door de geu
zen tot de inwijding van de nieuwe
Sint-Gertrudiskerk door bisschop
Muskens op 24 mei 1998. In het
verhaal nemen de geestelijken een
vooraanstaande plaats in. De
schrijver geeft zelfs in een apart
hoofdstuk in het kort de biografi
sche gegevens van 28 te Geertui-
denberg geboren priesters. Daaron
der zijn er vijf met de familienaam
Allard.
Klundert: De Overdraght, nr. 3
(september) van de jaargang 1999
Dit nummer staat even stil bij de
veiling van voor de historie van
Klundert belangrijke objecten in
opdracht van de gemeente Moer
dijk. Met veel inspanning, moeiten
en kosten is het de heemkunde
kring Die Overdraghe gelukt om
toch een en ander voor de stad te
behouden. Verder een artikel van
Matti Herben over Klundert in
1793 onder de titel: Een krantebe-
richt uit 1793 over de inname van
Klundert door de Fransen. Was Von
Kropff een held of een schurk? Er
werd toen heel verschillend over
geoordeeld.
Matti Herben en Linze van der
Meulen schenken verder aandacht
aan De Klundertse Herberg Het Hoff
van Hollandt' met Het Cofflj Huijs'
(p. 12-20).
Jaargang 25, nr. 4, november 1999
Een ooggetuigenverslag over de be
vrijding van Klundert door Willem
A. Schoep. Hij vertelt zijn beleve
nissen in de periode van eind ok
tober 1944 - begin november 1944,
toen er in en om Klundert fel werd
gevochten en over zijn ervaringen
in de maanden daarna.
Breda Engelbrecht van Nassau,
jaargang 18, nr. 3, september 1999
In dit nummer veel aandacht voor
huizen. Chr. Buiks publiceert een
lange lijst van huisnamen, onder
verdeeld naar diverse onderwerpen
zoals zoogdieren, vogels, planten
e.d. Drs. Jac. H. van Hooydonk gaat
verder met zijn studie over de wo
ningen in de Bredase Nieuwstraat,
deze keer in het bijzonder het huis
Vaillant (Nieuwstraat 13). Gerard
Otten richt zich op de woning
bouw rond het Mastbos en Helma
Raaymakers schetst de geschiede
nis van de snoepgoedfabriek
LONKA, die van 1921 tot 1964 haar
lekkernijen in Breda produceerde
en exporteerde.
Jaargang 18, nr. 4, december 1999
In dit nummer een In Memoriam
Herman Dirven en een In Memo
riam Jac. H. van Hooydonk. De
Heemkundige Kring Breda verloor
in september 1999 twee leden die
zich voor de geschiedenis van
Breda en omstreken zeer verdien
stelijk hebben gemaakt. Talrijke pu
blicaties staan op hun naam. Van
Jac.van Hooydonk verschijnt post-
huum nog een boek over de Bre
dase elite. Het wordt dit jaar uitge
geven door het Bredase Stadsar
chief. Verder in deze bijdrage een
artikel van Gerard Otten: De villa
ontwikkeling rond het Mastbos na de
Eerste Wereldoorlog en de aanleg
van het Montenspark.
Chr. Buiks maakte een studie van
de Bredase huisnamen en vervolgt
zijn artikel daarover in dit nummer
onder de titel: Oude huisnamen in
Breda (deel 2).
Nieuw-Ginneken: 'Brieven van
Paulus' nr.126, oktober 1999
Ook in deze periodiek net als in
Geertruidenberg deze keer veel
aandacht voor de kerkelijke ge
schiedenis. Ad Jansen vertelt in zijn
bijdrage De kerk van Bavel tussen
1648 en 1888 (p. 13-34) over het wel
en wee van de Bavelse katholieken
vanaf de dag dat ze hun kerk aan
de protestanten moesten afstaan
(27 juni 1648) lot het jaar 1888,
toen de huidige Sint-Brigidakerk in
gebruik werd genomen. Tot 1809
bleef het kerkgebouw in hervormde
handen, hoe gering hun aantal ook
was, en behielpen de katholieken
zich met een ruimte in het kasteel
Ypelaar of in een schuurkerk. Pas
koning Lodewijk Napoleon gaf
hun het oude kerkgebouw terug, zij
het met heel wat achterstallig
onderhoud en tegen betaling van
800,- aan de Hervormde Gemeen
te van Ginneken en Bavel. Het is het
bekende verhaal van menig kerkge
bouw op het Brabantse platteland.
Jaargang 25, nummer 127, decem
ber 1999
Een degelijk en uitgebreid artikel
over Bavel, geschreven door
48
De Waterschans nr. 1 2000
KAH.W. Leenders onder de titel:
Historische Geografie van Bavel.
Aanleiding tot dit artikel is het 700-
jarig bestaan van het dorp, dat wil
zeggen: in een document van 1299
is er voor de eerste keer sprake van
de nederzetting Bavel. Wat was er
toen in feite en hoe heeft de ne
derzetting zich na de dertiende
eeuw verder ontwikkeld? Leenders
zoekt het antwoord op de van hem
bekende wijze, dus met zoveel mo
gelijk invalshoeken. In deze studie
roept hij de hulp in van de fysische
geografie, de archeologie, de
naamkunde, de oudste oorkonden
en andere archivalia, de nederzet
tingsstructuur en de ideeën van
vroeger en nu omtrent het ontstaan
van Bavel. Wie meer wil weten over
Bavel heeft hier in Leenders een
goede gids.
Zevenbergen: Oud Nieuws,
jaargang 19, nr.3, november 1999
Op 5 november 1944, nu 55 jaar
geleden, werd Zevenbergen bevrijd
door de Amerikaanse 104de Infan-
terie-divisie, genaamd 'THE TIM-
BERWOLVES'. De krijgshandelin
gen van deze divisie tijdens de
Tweede Wereldoorlog zijn beschre
ven door twee oud-strijders die
destijds deel uitmaakten van ge
noemde divisie. Het betreft hier
Leo Hoegh en Howard J. Doyle en
de titel van hun boek luidt 'Timber-
wolf Tracks', Hie History of The
104th Infantery Division 1942-1945.
Het gedeelte dat op Zevenbergen
betrekking heeft, is vertaald door
Tom Beumer en daarmee vult hij
het grootste deel van dit nummer.
Zuidwesthoek. Tijding, nr. 2 van de
jaargang 1999
Er is aandacht voor de herdenking
van het 750-jarig bestaan van
Woensdrecht of beter gezegd voor
de eerste vermelding van het be
staan van dit dorp. De naam
'Wunsdrech' duikt voor 't eerst op
in een brief van 29 april 1249, af
komstig van paus Innocentius IV
en gericht aan de abt van de St.Mi-
chielsabdij te Antwerpen. De paus
bevestigt dat de abt het ius patro-
natus over Wunsdrech heeft. Dat
wil zeggen dat vader abt daar de
pastoor mag benoemen.
René Jacobs maakt van Woens
drecht een oude heer van 750 jaar
die ons aan de hand neemt en
door de historie van het dorp gidst.
De oude man heeft heel wat te ver
tellen en te vergelijken. Amandus
Lameir van de werkgroep genealo
gie laat ons kennis maken met de
voorouders van zijn familie.
Tijding 1999/3 en 2000/1
In dit dubbelnummer een vervolg
van de 'Herinneringen van de jonge
heer Woensdrechtgeschreven door
René Jacobs, adjunct-directeur van
het Regionaal Archief West-Bra
bant. Hij vertelt over persoonlijke
herinneringen aan de Ignatius-
vloed van 1 februari 1953 en verge
lijkt die met de stormvloeden van
1530, 1552, 1555 en de Allerheili
genvloed van 1570. De laatste bete
kende het einde van het dorp Hil-
dernisse. Verder schenkt Jacobs
aandacht aan de problemen tussen
Woensdrecht en Hoogerheide op
onder meer onderwijsterrein, pa
rochieleven en muziekverenigin
gen.
Ad van Veldhoven schetst in het
kort de ontwikkeling van de ge
zondheidszorg in zijn bijdrage: Het
volk en zijn gezondheid in de doipen
van de Zuidwesthoek van 1800 tot
2000.
Verder aandacht voor de werkgroep
Genealogie die bezig is met het
transcriberen van de DTB-boeken
van de streek, dit in samenwerking
met heernkundevrienden van Es
sen en Kalmthout.
Ook weer een bloemlezing uit de
dagbladen 1899.
Eugène Jansen is ook weer present,
nu met Honderd jaar dorsen in de
Zuidwesthoek. De titel spreekt voor
zich. De auteur beperkt zich niet
tot de technische kant van het pro
ces, van dorsvlegel tot combine,
maar betrekt er zelfs de Europese
landbouwpolitiek in en hij heeft te
vens oog voor de boer temidden
van de technische en politieke ont
wikkelingen.
Sprundel. Heemkundekring 'Onder
Baronie en Markiezaat', Jaarboek
1999 (Jaargang 14, nr. 26,
november 1999)
M.J.J. van den Maagdenberg: De
pastoors van Sprundel en hun ver
vangers (2). Johannes Roest, de
derde pastoor van Sprundel was
nooit in zijn parochie. Hij was na
melijk ook kanunnik van het kapit
tel van de Onze Lieve Vrouwekerk
in Tongeren. Een plaatsvervanger
nam zijn taak in Sprundel waar en
ontving daarvoor waarschijnlijk een
kleine vergoeding. De eigenlijke in
komsten gingen in dit geval naar
Roest. Dit verschijnsel, het absent
zijn van pastoor, bisschop en soms
ook abt, deed zich meer voor in de
Middeleeuwen en ook later, al
trachtte de Kerk na het Concilie
van Trente (1545-1563) aan dit mis
bruik paal en perk te stellen.
CJ. Elst-de Bont vervolgt haar arti
kel over 'Spmndelse' Mutsen op de
grens van de Baronie en het Markie
zaat (deel 2). Zij is nog niet uitver
teld en er komt dus nog een ver
volg.
Wy 1
Ajb.2. De Timberwolves proberen bij Standdaarbuiten met stormboten de Mark over te
steken om een bruggehoofd te vormen.
49