Een goed begin! Bergse wezen in de landbouwkoloniën Kinderen van de rekening? De Waterschans nr. 1 2000 Graag vernemen wij van u of u deze avond wilt bijwonen. Schroom dan niet contact op te nemen met de ar chiefdienst: tel. 0164-241930; fax 0164-254096. U krijgt dan een vra genformulier thuisgestuurd. Mocht u in het bezit zijn van bijzondere ge gevens (bijvoorbeeld foto's e.d.) be treffende de kermis in Bergen op Zoom, aarzel dan niet contact op te nemen met Yolande Kortlever of Jos van Loon van de Gemeentelijke Ar chiefdienst. Genealogische Ochtend Op zaterdag 15 april a.s. wordt door de werkgroep genealogie een ge nealogische Ochtend georganiseerd. Diegene die zijn eerste stappen in het stamboomonderzoek wil doen, kan tijdens deze ochtend deskun dige begeleiding krijgen. Maar ook als u al ervaring heeft bent u van harte welkom. Plaats: gemeentelijke Archiefdienst. Tijd: van 9.00 tot 12.00 uur. Een nieuwe toekomst voor het voormalige Fort De Roovere en daarmee een gedeeltelijk herstel van de Linie naar Steenbergen. J. Sinke en W.P. van Riemsdijk Het jaar 2000 zet goed in. Tijdens de oprichtingsbijeenkomst van de NV Stadsherstel Bergen op Zoom noemde burgemeester Ans van den Berg dit gebied als een van de voornaamste objecten die in de toekomst moeten worden aange pakt. Zelfs dringt zij daarbij aan op enige spoed. Er dient daartoe, nog vóórdat wordt gestart met de aanleg van de A4 in deze regio, een globaal plan van uitvoering gereed te zijn. Naar ons oordeel een uitstekend initia tief: de tijd is daarvoor rijp en onze gemeenschap wacht op daden. Reeds eerder presenteerde Rijkswa terstaat een deelplan voor het her stel van de omgeving van het voor malige fort de Roovere, grenzend aan het toekomstige A4-tracé. De contouren van het meest oostelijk gelegen deel van de schans (de zo genaamde Schrikschans) zullen daarbij opnieuw zichtbaar worden gemaakt. De gracht zal eveneens weer in ere worden hersteld. Ook de Stichting Brabants Land schap, eigenaresse van 'Buitenlust', het bosgebied aan de oostelijke frontzijde van het fort, vermeldt in haar jongste, jaarlijks uitgegeven handboek het opnieuw inunderen van de gracht, het herstel van het voormalige Wasven en 'de verbete ring van de optische beleving van de Linie'. Naar ons oordeel is het herstel van de aardwerken goed mogelijk: ge detailleerde tekeningen uit vroeger jaren zijn immers volop aanwezig. Niettemin lijkt ons de opdracht van de Stichting Stadsherstel geen een voudige: De Roovere bestaat im mers niet alleen uit historische wal len met een gracht, maar ook daar binnen en in het er vóór gelegen terrein is als het ware de geschie denis in de bodem geëtst. Hiermee wordt gedoeld op de acties die de Staatse verdedigers en Franse vero veraars tijdens Bergens' rampjaar 1747 hebben uitgevoerd. De verove ring van het fort mislukte destijds jammerlijk en kostte vele Fransen het leven. In de loop der jaren heeft de na tuur bezit genomen van het fort. Verdroging van het gebied en res tanten van onze huidige luxueuze levenswijze hebben het gebied niet onberoerd gelaten. Niettemin blijft dit landschap nog uiterst boeiend en is te beschouwen als een vorste lijk bezit in het steeds voller ra kende Brabant. Het biedt tal van mogelijkheden voor jong en oud. Er zal nog een uitgebreide dialoog nodig zijn over de wijze waarop een en ander haar daadwerkelijke invulling zal krijgen. Aandacht en de nodige zorgvuldigheid voor zo wel natuur als geschiedenis zijn daarbij geboden. De Geschiedkun dige Kring is daarbij, bewust van haar rol als historisch stadsgeweten, steeds paraat! De Waterschans nr. 1 2000 Ben Daeter In de eerste helft van de 19de eeuw werden ook Bergse wezen naar de landbouwkoloniën in Drenthe ge stuurd. Op 12 juli 1821 werd te 's Gravenhage een overeenkomst ge tekend tussen de regenten van het gecombineerde wees- armkinder- huis en de Maatschappij van Wel dadigheid waardoor niet alleen noodlijdenden van behoeftige ge zinnen, maar ook wezen, arme kin deren en vondelingen opgenomen en verzorgd konden worden in de kolonie Frederiksoord. Kort daarna werden er zes van de 51 in dit huis wonende wezen en twee behoeftige gezinnen in de landbouwkolonie opgenomen (1). De regenten zorg den voor het vervoer. Ze hanteer den daarbij een gecertificeerde stamlijst, een bewijs van goed ze delijk gedrag en een lijst van kle dingstukken en goederen. De we zen moesten door eigen vlijt in hun onderhoud voorzien. Gega randeerd werd goed onderwijs en godsdienstige vorming. Ook uit andere gegevens blijkt dat Bergen op Zoom met deze Maat schappij te maken had. In het ar chief van deze Maatschappij trof fen we staten van rekening en ver antwoording van inkomsten en uit gaven van een Bergse subcommis sie van die Maatschappij aan over de periode 1818-1830 (2). Ook trof fen we een legaat uit 1875 aan van de Bergenaar B. Huart, vermaakt aan de Maatschappij (3). Deze feiten vormden voor mij de aanleiding nader onderzoek te doen naar deze Maatschappij van Weldadigheid en te proberen ant woord te krijgen op de vraag of het wel in het belang van de Bergse we zen was dat ze naar de koloniën ge stuurd werden. De Maatschappij van Weldadigheid Armoede De Maatschappij van Weldadig heid ontstond in een tijd waarin ons land er in velerlei opzicht niet bepaald rooskleurig voorstond. Be- Afb.l. Johannes van den Bosch (1780-1844). gin 19e eeuw heerste in geheel West-Europa grote armoede; 1817 staat zelfs bekend als een honger jaar (4). Er was in ons land onvol doende werkgelegenheid voor een groeiende bevolking. De Franse tijd had als gevolg een sterke afname van de bedrijvigheid in handel, nij verheid en scheepvaart. Omstreeks 1815 waren er in de Noordelijke Nederlanden 190.000 bedeelde ar men en in de Zuidelijke Nederlan den zelfs 300.000. Het aantal bede laars en te vondeling gelegde kin deren was schrikbarend groot (5). Er werd naarstig gezocht om dit ar moedevraagstuk ook maar enigs zins op te lossen. Eén zo'n oplos sing dacht men te vinden door pau pers in landbouwkoloniën tot een nieuw zelfstandig bestaan te bren gen. Toen was er nog geen sprake van dat ook wezen daar opgeno men zouden worden. 3

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 3