Dr. Albert Schweitzer in Bergen op Zoom De Waterschans nr. 2 2000 Ben Daeter 'Wanneer ik dood ben, zal ik waar schijnlijk nog brieven beantwoor den' en 'Mijn papierwerk doodt me. Week na week wordt de berg post groter' (1). Het zijn de woor den van een man die brieven kreeg van over de hele wereld en... die ze ook allemaal beantwoordde. Onder de bewaard gebleven corres pondentie bevindt zich ook een brief van mevrouw Emmy Martin, een van zijn meewerkende toege wijde verpleegsters, met daaronder een dankwoord van Albeit Schwei- zer, gericht aan de heer Schutte, or ganist van de toenmalige Neder lands Hervormde Grote Kerk op de Grote Markt te Bergen op Zoom. Deze organist had door fotograaf Van Melle een foto laten maken van het orgel uit die kerk, dat Schweitzer in 1932 bespeeld had. De foto was opgestuurd naar Kay- sersberg, waar de beroemde Sch weitzer geboren was en in die tijd tijdelijk verbleef. Foto en de brief van A. Schweitzer staan afgedrukt in het Jaarboekje van de Neder- landsche Hervormde Gemeente te Bergen op Zoom 1933 en bevinden zich in de Gemeentelijke Archief dienst Bergen op Zoom (2). Een grootheid in Bergen Albert Schweitzer kan zondermeer tot de grootheden gerekend wor den die Bergen op Zoom met een bezoek vereerden. R. van den Bergh heeft al eens eerder allerlei voor aanstaande personen genoemd die de stad bezochten (3). Zo hebben Philips de Schone, Maximiliaan van Oostenrijk en Philips II wel eens in het Markiezenhof gelo geerd. Prins Maurits bracht in 1609 de nacht door in De Grote Wilde man op de Hoogstraat. Eenieder is wel op de hoogte van het verblijf in de stad van Erasmus en A. Dürer. In dit rijtje hoort ook A. Schweitzer thuis, al gaat het bij hem om heel andere verdiensten. De redactie van de Times riep hem onlangs im mers nog uit tot de meest sociaal bewogen man van de vorige eeuw, die een schitterende carrière opgaf om zich als arts te Afrika te vesti gen. Genie in de jungle Het is hier niet de plaats uitvoerig stil te staan bij de persoon Albert Schweitzer en zijn werk te bespre ken. Maar duidelijk is dat het om een buitengewoon begaafd en zeer veelzijdige persoon gaat. Als theo loog interpreteerde hij meesterlijk de werken over Jezus, als musicus de werken van Bach, als geleerde de werken van Goethe en als filo soof de geschiedenis van de be schaving en het spirituele leven. Als ontwikkelingswerker bracht hij heil en begrip in Frans Equatoriaal Afrika. Centraal in zijn gehele leven stond de eerbeid voor het leven, dat van mens en dier. In zijn leven functioneerde hij als dominee, organist en orgelbouwer die heel wat orgels in Europa om bouwde. Op latere leeftijd begon hij nog aan een artsenstudie om als zodanig in Afrika werkzaam te kun nen zijn. Overdag verzorgde en opereerde hij zieken, 's nachts schreef hij talloze boeken over heel diverse onderwerpen. Deze veelzijdigheid bood schitte rende carrièrekansen in Europa, maar hij koos er voor zorg te dra gen voor de armsten en verstote- nen, zoals melaatsen, te Lam- baréné in Afrika. Een genie in de jungle dus! In dit jaar 2000 is het 125 jaar ge leden dat hij geboren werd en 35 jaar geleden dat hij stierf. Ook dit jaar is het 315 jaar geleden dat J.S. Bach, waar Schweitzer zo'n grote waardering voor had, geboren werd en 250 jaar geleden dat deze Bach overleden is. Dit jaar wordt er ter gelegenheid van al deze feiten in Nashville, Tennessee in de USA een symposium gehouden met het thema: Wereldvrede door eerbeid voor het leven, omlijst met diverse Bachconcerten. Albert Schweitzer heeft zeer veel gecorres pondeerd. Onder de bewaard gebleven brieven bevindt zich ook die aan organist Schutte van de Bergse Grote Kerk op de Markt. Al bij al feiten die aantonen dat Schweitzer ook heden nog van grote betekenis is. Het was nu juist deze beroemde man die 68 jaar ge leden Bergen op Zoom met een bezoek vereerde. Zo waar, een eer voor de stad! Noten 1Bentley J. Albert Schweitzer. Den Haag 1989. Pg. 46; (2) GAB nr. 6821; (3) Bevers B. R van den Bergh zet beroemde bezoekers op een rijtje. Markiezaatsbode 26-3-1995. Illustratieverantwoordingb.n Jaarboekje van de Nederlandsche Hervormde Gemeente te Bergen op Zoom 1933 in GAB; m. Erica An derson photographs by courtesy of the Al bert Schweitzer Center, Great Barrington, Massachussetts. o. Albert Schweitzer Archives Günsbach. 68 De Waterschans nr. 2 2000 Herrn Schütte, Sehr geehrter Herr Schütte, Herr Schweitzer dankt Ihnen herzlich für Ihr Ge denken, und für das schone Orgelbild. Welche Freude war es für ihn die lieben Freunde in Bergen op Zoom kennen zu lernen. Wenn er wieder nach Holland kommt, wird er Sie nicht vergessen. Aber jetzt rüsten wir für seine Abreise nach Afrika. Schon sind viele Koffer und Kisten gepackt für seine Abreise. Bitte grüssen Sie alle lieben Freunde, die Herr Schweitzer damals kennen lernte. Mit freundlichen Grüssen, FRAU EMMY MARTIN. Ich danke Ihnen für Ihre lieben Zeilen Auch ich habe die Stunden in Bergen op Zoom noch in lebendiger Erinnerun'g, Herzlichst Ihr engebener ALBERT SCHWEITZER. AJb. l.b. Het dankschrijven van Fran Emmy Martin en enkele dankregels daaronder van Schweitzer zelf (NB. In de Bergse publicatie wordt gesproken van de heer Schutte, terwijl Schweitzer de naam Schütte hanteert). Afb. b.r. Het Schweitzer-Bach portret ver vaardigd door C. Erickson ter gelegen heid van het aanstaande symposium waarbij Schweitzers filosofie van Eerbeid voor het Leven en zijn kruistocht voor een Wereldvrede gecombineerd wordt met de glorieuze muziek van Bach. Afb. m. Patiënten wachten geduldig voor Schweitzers eerste jungle hospitaal om verzorgd te worden. Ziekten als dysente rie, malaria, slaapziekte, melaatsheid en olifantsziekte bvamen veel voor. De zie ken werden gratis behandeld. Wie daar toe wel in staat was betaalde soms met een haan of een ei. Elke nacht, na een dag van hard wer ken in het hospitaal, speelde Schweitzer muziek van Bach op zijn orgel. Dit be zorgde hem een voortdurend gevoel van vreugde en tevens de mogelijkheid om in Europa (dus ook in Bergen op Zoom) concerten te geven waarvan de op brengst bestemd was voor zijn zieken huis in Lambaréné in Afrika. 69

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 10