De Pauluskerk FÏ/7 Bergs Bargoense Woorden in ^lis-Mi c.'.ivr; De Waterschans nr. 2 2000 Harald Fiktorie Uit het Bergse stadsbeeld zijn reeds enkele kerken verdwenen of heb ben een andere bestemming gekre gen. Zo is de Josephkerk voor de afbraak diverse keren gebruikt voor het kindervakantiespel. De Maagd is omgebouwd tot plaatselijke schouwburg en ook de kerk van Borgvliet krijgt een nieuwe bestem ming. Wat opvalt bij de Pauluskerk is de korte tijd dat zij bestaan heeft. Deze kerk stond op de hoek van de Augustalaan en de Jacob Catslaan. In maart 1959 werd er vol trots aan gekondigd dat er een kerk gewijd aan St.-Gertrudis in Bergen op Zoom gebouwd zou gaan worden. Na het bouwen van de flats aan de Augustalaan en de Casper Fagel- laan. was er in de wijk Fort-Zeekant behoefte aan een semi-permanent kerkgebouw. De bedoeling was om er binnen een aantal jaren een zelf standige parochie van te maken. Voordat de grond in eigendom kwam van de pastorie van het Fort zijn eerst diverse tuinders uitge kocht. Nadat in 1959 een bouwver gunning was afgegeven (19 5 9-75), kon men met de bouw beginnen. Op 13 september 1959 is de kerk in gebruik genomen. Nadat op 22 ja nuari 1961 pastoor Kuipers af scheid had genomen van zijn pa rochianen, werd de kerk toever trouwd aan de paters Maristen uit Breda. Zij veranderden de naam in Pauluskerk. Tijdens de avonddienst ,,'V Afb.l. De Pauluskerk in 1962. 70 De Waterschans nr. 2 2000 7 Afb.2. De Pauluskerk in 1972. De foto toont de restanten van de in verval geraakte kerk, in 1974 afgebrand en in 1979 opgeruimd. diezelfde dag werd pater H. Laar veld benoemd tot pastoor van de kerk. De pastorie was in twee rij tjeshuizen gevestigd, namelijk Van Slingelandtlaan 1 en 3. De kerk was voor die tijd erg modem. Het aan tal vrijwilligers was er opvallend hoog: veel mensen voelden zich bij deze parochie betrokken. Helaas is pastoor Laarveld al in 1964 komen te overlijden. Zijn taak werd op 26 juni 1964 overgenomen door pastoor J. van der Lucht. Na het bouwen van de Goddelijke Voorzienigheid en de ontkerkelij king van de jaren zestig werd het steeds moeilijker om de kerk voor sluiting te behoeden. De terugkeer van de paters Maristen naar de Lourdeskerk in 1968 luidde het de finitieve einde in van de Paulus kerk. Na de laatste kerkdienst in fe bruari 1970 kwam het gebouw leeg te staan. Door toedoen van vanda len werd de kerk al in zeer korte tijd tot een ruïne herschapen. Na dat een plaatselijk grootwinkelbe drijf in 1974 geen toestemming kreeg om in het gebouw een super markt te vestigen, was de totale sloop van het gebouw slechts een kwestie van tijd. In het najaar van 1974 werden er nog diverse grote en kleinere branden in het gebouw gesticht. Vier jaar later, in 1979, werden de laatste restanten wegge haald. Na de sloop verscheen op dezelfde plaats het huidige nieuw- bouwcomplex, de Paulusberg. Ondanks dat de kerk een trieste ge schiedenis heeft, zijn er toch nog veel mensen die met een goed ge voel terugdenken aan de 'grote huiskamer'. Ik wil bij deze dhr. B. Riesewijk har telijk bedanken voor de door hem verstrekte informatie. Dankzij zijn informatie heb ik een goed beeld gekregen van de kerk. Hans Heestermans In het dialect van Bergen op Zoom komen talrijke Bargoense woorden voor. Dat is begrijpelijk voor wie weet dat in die stad veel families wonen die hun brood verdienen met een kermisattractie. De taal die deze kermismensen onderling spreken is voor een buitenstaander vaak moeilijk te verstaan, doorspekt als zij is met dit Bargoens. Behalve woorden die ook in andere Bar goense 'talen' voorkomen, zoals die met het productieve suffix -erik glimmerik 'oog', trederik 'voet', grom'kind' en meloetdronken, dat in het Bergs is verbasterd tot me- roets), zijn er vijf die ik in geen en kel Bargoens woordenboek heb aangetroffen, althans niet in die vorm en met die betekenis: mos, nakere, noets, oesem en sjoefel. Mos Het Woordenboek der Nederlan- sche Taal (WNT) vermeldt mos met als omschrijving: 'Een thans verou derd Bargoensch woord voor meid in slechten zin. Kiliaan's verklaring uit sp. moza is ook door anderen aangenomen, doch zij is waar schijnlijk niet juist. Mosse is blijk baar hetzelfde woord als het in het Duitsch Bargoens bekende mosche, musche en hd. muschedat ook een term is voor jonge koe, is een 'in den mundarten verbreites wort für ein liederliches weib' Het woord is waarschijnlijk van Duit- sche landloopers afkomstig'. Op deze etymologische opvatting valt weinig af te dingen, hoewel het 71 >T *\- IV,' Lp■-» V :S rff t Sfc"* v> i

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 11