De Waterschans nr. 2 2000 voor sociaal werk, onderwijs en la ter ook missiewerk. Zo zag (van nu af aan) pater Leo Dehon zijn ide aal. Het eerste 'werk' van zijn con gregatie was het Sint Jans College in St Quentin. 5. Eerste groei van de Congregatie Zijn Congregatie bleef niet tot Noord Frankrijk beperkt. Al in 1889 werden twee SCJ-ers naar Ecuador gezonden (waar ze door een nieuw, anticlericaal bewind weer even snel uit werden ver jaagd). Beide paters gingen daarop naar Belgisch Congo, waar met Kerstmis 1897 de eerste missie van de Congregatie werd gesticht. Ook noodgedwongen ging de Congregatie zich buiten Frankrijk vestigen. De anticlericale politiek van de regering maakte het religi euze genootschappen zeer moei lijk in Frankrijk te wonen en on derwijs te geven (het Sint Jans College!). Nu liep die kleine, pas opgerichte Congregatie nog niet zo in de gaten, maar uit voorzorg werd toch al uitgezien naar een plaats om uit te wijken. Nederlan- Afb.7. 1902: op bezoek in het huis 'Op de Kaai'. Eerste rij v.r.nl de paters Hermans (de tweede rector van het Juvenaat), Nijsen, Dehon, Klisters (eerste rector van het Juvenaat) en Luyten. Naar vier van hen is een straat in de stad vernoemd. Afb.6. Het Sint Jans College te Saint Quentin, gesticht in 1877. 84 De Waterschans nr. 2 2000 ders, handelslui van oudsher, wis ten van die perikelen voor kloos terlingen in Frankrijk en adverteer den in Franse kranten om grote huizen aan te bieden. Zo viel het oog van pater Dehon op een aan bieding van een kasteeltje in de buurt van Sittard; dat werd in 1882 gekocht. Daar meldden zich ook jongens uit de buurt aan om zich bij de Congregatie aan te sluiten (zie daarvoor o.a. het artikel over Pater Kusters, in de Waterschans van september 1999). Toen hel aantal Nederlanders in de jaren '90 toe ging nemen, voelden zij zich samen sterker om de Congre gatie wat minder Frans te maken. Temeer daar dit Franse karakter (bijvoorbeeld alleen al de spreek taal) Nederlandse en Vlaamse kandidaten afschrok en men voor de missie in Congo toch graag nieuwe leden had. Vandaar het plan om een Nederlands oplei dingshuis op te richten: dat werd dan het Juvenaat in Bergen op Zoom, gestart op 6 december 1900 (In 1904 werd er in het Vlaamse Tervuren eenzelfde soort instituut geopend; dat bestaat momenteel nog, zij het, evenals het Juvenaat, als streekschool). 6. Keerpunt 1903 Het zal duidelijk zijn dat pater De hon steeds meer tijd moest gaan besteden aan zijn jonge Congrega tie, die in 1900 inmiddels 130 le den telde. In 1903 maakte hij dan ook de keuze zich verder geheel aan het bestuur van die Congrega tie te wijden. Hij was inmiddels ook al 60 jaar geworden. Boven dien stierf in dat jaar paus Leo XIII en onder diens opvolger Pius X ging er in het Vaticaan een an dere wind waaien. Inmiddels had pater Dehon in 1897 het bestuurscentrum van de Congregatie van St Quentin ver plaatst naar Brussel. Er werd een stuk van een oude vuilstortplaats langs een landweg gekocht -goed koop!- en op die plaats werd een groot nieuw klooster gebouwd: in wat de Eugène Cattoirstraat ging heten, nu midden in de stad, ging pater Dehon in 1904 wonen; het werd het generalaat van de Con gregatie. Wie de vele genoemde jaartallen een beetje bijgehouden heeft, zal merken dat de start en de nieuw bouw van het Bergse Juvenaat dus AJb.8. Het huis 'Op de Kaai' (nr. 19), 1902. onderdeel waren van een grote bouwactiviteit van de Congregatie, die toen zo'n 25 jaar bestond. Pater Dehon werd voortaan vooral 'organisator' en 'inspirator'. Vele en lange reizen, vergaderingen, het bezoeken van medebroeders en kloosters, het schrijven van allerlei artikelen en boeken over zijn in spiratie en over geestelijke en maatschappelijke onderwerpen: tot op hoge leeftijd bleef hij de spil van zijn Congregatie: 'le tres bon père', zoals hij met sympathie werd genoemd. Op 4 augustus 1925 werd de toen 82-jarige Leo Dehon ziek: maag- en darmklachten. Veel kracht had hij niet meer en op 12 augustus overleed hij. Hij werd in St Quen tin begraven. Bij zijn dood telde Dehons Con gregatie 690 leden, onder wie 215 Nederlanders (de oprichting van het Juvenaat had dus vrucht afge worpen). 7. Wie was pater Dehon? Er zijn wel veel foto's van pater Dehon, maar helaas geen filmop namen. Er bestaat een (wat ro mantische) beschrijving van zijn optreden tijdens een wetenschap pelijk congres in 1897 in Rome. 'De redenaar trad binnen onder toejuichingen van de zaal. Lang, mager, levendig en krachtig, had hij iets militairs in houding en gang. Een ruim voorhoofd, een vorsende blik, een arendsneus, vastberaden vol zelfbeheersing. Hij deed denken aan een bokser die zijn tegenstanders ongenadig te lijf gaat, aan een sloper die een wankelende muur met houweel slagen bewerkt'. Studenten in Sit tard noemden hem eens tijdens een bezoek -hij was toen 76 jaar oud- 'een wandelende paaskaars'. Hij moet tot op hoge leeftijd jong van hart en uiterlijk zijn gebleven. In de omgang was hij levendig, ad rem, geestig, maar kon ook scherp 85

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 18