Boekbespreking
In memoriam Henri Overhoff
Ad van Veldhoven: Voor allemaal een stukske' De Zalige Zuster
Marie Adolphine uit Ossendrecht. Ossendrecht 1996.
De Waterschans nr. 2 2000
Laten wij besluiten met de beste
wensen uit te spreken voor het
werk van het Heilig Hart in Berg
op-Zoom. Dit huis zal ons missio
narissen voor Afrika leveren en
ook apostelen voor de prote
stantse provincies van Noord Ne
derland. De welwillendheid van de
geleerde bisschop van Breda en
van de eerwaarde deken van Ber
gen is voor ons werk een garantie
voor een goede toekomst'.
Over protestanten wordt hier
nogal negatief geschreven. Elders
is pater Dehon wel een stuk mil
der. Hij heeft het dan over broe
ders die zijn als schapen zonder
herdermensen die misleid zijn.
Als katholieke Fransman vindt hij
hun kerkgebouwen en liturgie te
koud. Hij roept op om veel voor
hen te bidden.
Pater Dehon heeft zich eens bij
een bezoek aan het Juvenaat lo
vend uitgelaten over de fraaie bo
menlaan die over het terrein slin
gert. Wie zal toen vermoed heb
ben dat die laan eens naar hem
vernoemd zou worden? Hijzelf ze
ker niet, maar hij zou er wel trots
op zijn geweest.
Illustratieverantwoording
De inhoud van dit nummer lag
reeds bij de drukker toen ons het
bericht bereikte van het overlijden
van het oudste lid van onze Ge
schiedkundige Kring: Hendricus
Pieter Overhoff, geboren te Bergen
op Zoom op 15 juni 1905 en over
leden te Amsterdam op 27 mei
2000.
Henri was een van de vroegste le
den van onze vereniging en hij
bleef de Kring trouw, ook toen hij
in Amsterdam woonde.
Juist in het vorige nummer van De
Waterschans hebben we aandacht
besteed aan deze tot 't laatst toe zo
actieve journalist, tekenaar, schil
der, maker van houtsneden en to
neeldecors, enz (Zie nummer 1 van
het jaar 2000, p. 46). Hij werkte
veertig jaar bij de redactie van het
katholieke dagblad De Tijd en
meer dan dertig jaar was hij de
grote man van de Pius Almanak.
Op de jubileumdag van 30 jaar Ge
schiedkundige Kring op 20 novem
ber 1998 was hij een van onze mar
kantste gasten zoals blijkt uit de
foto op bladzijde 120 van nummer
4 van De Waterschans 1998. Hij
staat daar afgebeeld arm in ann
met een ander respectabel lid van
onze Kring, de eveneens nog niet
zo lang geleden overleden Wim
Besling. De foto geeft duidelijk
weer dat het vastenavond vieren
hun beiden niet vreemd was.
Overhoff bleef zijn hele leven in
zijn nieuwe omgeving en ver daar
buiten een promotor van carnaval
en oogstte daannee naar eigen zeg
gen meer dan 200 onderscheidin
gen. Zijn omvangrijke verzameling
van historische camavalsobjecten
heeft hij aan het carnavalsmuseum
van Thorn (L) toevertrouwd. Veel
van zijn tekeningen en schilderstuk
ken bevinden zich thans in het
Open Haven Museum van Amster
dam.
Het feit dat op 1 oktober a.s. zuster
Marie Adolphine uit Ossendrecht
heilig wordt verklaard heeft zijn
laatste levensjaar zeer verblijd, want
zij was familie van zijn moeder (Zie
elders in deze aflevering: de bespre
king van de biografie van deze mar
telares).
Redactie
88
De Waterschans nr. 2 2000
Een heilige uit Ossendrecht?
Bijna vier jaar geleden kwam 'Voor
allemaal een stukske' uit. De reden
om nu aandacht te besteden aan
deze beknopte biografie (144 pagi
na's) van Kaatje Dierkx, geschreven
door Ad van Veldhoven, is het
voornemen van de paus om Kaatje,
beter bekend onder haar klooster
naam Zuster Marie Adolphine, op
1 oktober a.s. heilig te verklaren.
Eerder reeds werd zij zalig ver
klaard, de opstap naar de heiligver
klaring. Het betekent dat de katho
lieke kerk overtuigd is dat de per
soon in kwestie het eeuwig geluk
heeft verworven, met andere woor
den: dat hij of zij in de hemel is. De
heiligverklaring houdt ook in dat
de betrokkene in de Eucharistievie
ring mag worden vereerd en aange
roepen met een op hem/haar toe
gespitste mistekst. Dat drukt de
Kerk uit met de term: hij of zij is tot
de eer der altaren verheven. Enkele
weken geleden ontving ik het boek
van ons oudste lid de heer Henri
Overhoff. Hij is van moederszijde
verwant aan zuster Marie Adol
phine en kan dus binnenkort met
recht stellen: 'Wij hebben een hei
lige in de familie'.
Aan welke voorwaarden moet ie
mand voldoen om voor een heilig
verklaring in aanmerking te ko
men? Allereerst moet men overle
den zijn. Een tweede voorwaarde is
dat de persoon in kwestie op held
haftige wijze de deugd heeft beoe
fend. Dat vergt een jarenlang on
derzoek in twee fasen: één keer
voorafgaande aan de zaligverkla
ring en daarna nog eens voor de
heiligverklaring. Elk onderzoek
kent ook twee rondes: eerst een on
derzoek door de plaatselijke, kerke
lijke overheid en vervolgens nog
een door de pauselijke rechtbank.
Wie als martelaar of martelares
voor het geloof sterft, voldoet aan
het criterium van deugdbeoefening
op heldhaftige wijze. Dan moet wel
vaststaan dat de beulen, gerechts
dienaars of moordenaars uit haat
Drs. G.A. Huijbregts
tegen het christelijk geloof hebben
gehandeld en het slachtoffer als het
ware voor de keuze hebben gesteld
het geloof te verzaken of de martel
dood. De commissie van onder
zoek gaat dat na.
Dan is er nog een derde voor
waarde, een soort sanctie van God.
Voor elke zalig- of heiligverklaring
worden er namelijk twee erkende
wonderen vereist. Meestal betreft
dat min of meer plotselinge gene
zingen van wetenschappelijk ge
zien ongeneeslijke zieken, genezin
gen die gebeuren op voorspraak
van de toekomstige zalige of hei
lige. Deze laatste voorwaarde ver
valt evenwel als er duidelijk sprake
is van een martelaar of martelares.
Kaatje Dierkx
Zij werd geboren op 3 maart 1866
in Ossendrecht, destijds volgens
Van Veldhoven een dorp van circa
300 woningen met nog geen 2.000
inwoners. Zij was het vierde kind
van Judoca Withaegs en het eerste
uit haar tweede huwelijk met Petrus
Dierkx. Haar ouders waren eenvou
dige mensen die met een bakkerij,
annex café, probeerden rond te ko
men. In 1871 overleed haar moeder
en daarop viel het gezin uiteen,
want vader kon het alleen niet aan
en vertrok naar Brussel. Kaatje
kwam terecht in het gezin van Cor-
nelis Dierkx en Nely Smout. Ze be
zocht de school van de zusters
Franciscanessen van Oudenbosch.
Klooster en school waren toen ge
huisvest in de Berghoeve, iets bui
ten de bebouwde kom. Op 12-ja-
rige leeftijd verlaat Kaatje de
school en gaat wat verdienen als
hulp in de huishouding en als in-
pakster in een van de peekoffïefa-
briekjes van De Beukelaer of Mat-
theussens. Wel hield ze haar leven
lang contact met de zusters van de
Berghoeve.
In november 1884 aanvaardt Kaat
je een betrekking als hulp in de
huishouding in Antwerpen. In deze
havenstad komt ze in aanraking
met een nieuwe congregatie, de in
1877 opgerichte Zusters Francisca
nessen Missionarissen van Maria.
Op 19 maart 1893 meldt ze zich
daar als kandidate voor de congre
gatie. Ze is dan 27 jaar. Na een
proefperiode van ruim vijf jaar mag
ze de eeuwige geloften afleggen
onder de kloosternaam Marie
Adolphine. Juist in dat jaar krijgt
het congregatiebestuur een verzoek
om helpsters voor een weeshuis en
een hospitaal in Tai-yuan-foe, de
hoofdstad van de Chinese provin
cie Sjansi. Marie Adolphine hoort
tot de uitverkorenen en vertrekt in
maart 1899 met zes medezusters
vanuit Marseille. Het is een inter
nationaal gezelschap: drie Franse
zusters, twee Italiaanse, een Belgi
sche en een Nederlandse. Na veer
tig dagen bereiken ze met zessen
Tai-yuan-foe. Een zuster is ziek in
Sjanghai achtergebleven. In de
nieuwe woonplaats wacht de mis
siezusters een haast onmogelijk
karwei. Een groot weeshuis vol kin
deren en enkele onbekwame
krachten, een hospitaal dat nog
moet worden gebouwd en een
smerige vleugel van het weeshuis
als tijdelijk klooster. Het wordt een
heel zwaar jaar met ziekten en
spanningen.
De Boksersopstand
Voordat de zusters Europa verlie
ten, hadden ze al gehoord van de
onrust in China door de Boksers
opstand. China en Japan maakten
in de negentiende eeuw kennis met
de politiek van het moderne impe
rialisme. Dat was het streven van
landen met een moderne grootin
dustrie zoals o.a. Engeland, Frank
rijk, Duitsland na 1870 en de USA,
gericht op het verwerven van kolo
niën als goedkope leveranciers van
grondstoffen, als afzetgebied voor
de producten van hun fabrieken en
als mogelijkheid voor nieuwe in
vesteringen. China en Japan waren
te sterk om er een kolonie van te
maken, maar er waren andere we-
89
AJb.U. De laatste foto van pater Dehon, 1925, 82 jaar oud.
Afb. 1 t/m 6 en 11 uit: Manzoni scj. Leone
Dehon, Per lui vivo, per lui muoio. Bo
logna 1993.