De Waterschans nr. 2 2000 hier sprake is van een discrepantie tus sen theorie en praktijk. De Rijkslijst voor onroerende panden van 1961 be vat met name juist objecten die veel ouder zijn dan de in artikel 1 van de wet genoemde periode van ouder dan vijftig jaar. De meeste objecten zijn zelfs van vóór 1850! Dit besef had ook de toenmalige Mi nister van Welzijn, volksgezondheid en Cultuur in 1984 en besloot derhalve tot een inventarisatie van de bouwkunst die gebouwd is in de periode 1850- 1940 in Nederland, de zogenaamde jongere bouwkunst'. Deze jongere bouwkunst' werd op ba sis van een voor het gehele land gelijk luidende methodiek in kaart gebracht en behelsde ongeveer 165.000 objec ten. Circa 10% hiervan zou voorgedra gen kunnen worden voor aanwijzing en bescherming via de Monumentenwet 1988. De uitvoering van dit project, het zoge naamde Monumenten Inventarisatie Project (verder te noemen M1P) werd in handen gegeven van de provincies en de vier grote steden. In Noord-Brabant werd het MIP offi cieel gestart op 1 oktober 1988. De in ventarisatie is gebiedsgewijs aangepakt en het veldwerk is eind 1991 afgesloten. In 1992 zijn de gegevens aan de Rijks dienst voor de Monumentenzorg ter hand gesteld. Hoe is de inventarisatie in Bergen op Zoom tot stand gekomen? Zoals bovenvermeld, is de coördinatie van het MIP in handen gegeven van een provinciale werkgroep. Vanuit deze werkgroep is steeds 1 per soon verantwoordelijk gesteld voor een werkgebied c.q. gemeente. Vanuit de gemeente Bergen op Zoom waren de heer C. Booij en ondergete kende de verantwoordelijke personen. Als basis voor het opstellen van een lijst van op te waarderen objecten bin nen de gemeente Bergen op Zoom is gebruik gemaakt van de reeds in 1991 vastgestelde 'Lijst van gemeentelijke monumenten'. Dit is een lijst van on geveer 550 panden/objecten die zijn aangewezen als 'gemeentelijk monu ment'. De panden kennen derhalve een bescherming als ware het rijksmonu menten, waar tegenover de mogelijk heid staat tot het verkrijgen van een gemeentelijk subsidie in de restauratie kosten. Een extra voordeel van de ge meentelijke monumentenlijst ten op zichte van de Rijkslijst voor onroe rende monumenten is de uitvoerige beschrijving van de objecten en de mo- Afb.l. Noordsingel 95. Een woonhuis in expressionistische stijl uit 1928, naw een ontwerp van Leo de Bruyn. 92 De Waterschans nr. 2 2000 Afb.2. De boerderij, Noorderkreekweg 1, uit omstreeks 1880. tivering waarom en welke delen van het monumenten beschermd zijn. Vanuit deze gemeentelijke lijst is het Monumenten Selectie Project (verder te noemen MSP) gestart. Onder leiding van de provinciaal verantwoordelijke is samen met de gemeentelijke vertegenwoordigers de lijst met gemeentelijke monu menten nogmaals onder de loep genomen. Ook de gemeentelijke Commissie Oude Stad (thans ge heten Welstandsmonumenten- commissie) is nadrukkelijke bij deze screening betrokken geweest. Een en ander heeft geleid tot een conceptlijst van objecten die vol gens landelijk opgestelde criteria, te weten architectonische en kunsthistorische, planologische, landschappelijke en stedenbouw kundige, alsmede sociaal- en cul tuurhistorische criteria is getoetst. Uiteindelijk zijn circa 90 objecten overgebleven. Na het uitvoeren van de wettelijk voorgeschreven kadastrale recher che en het in een drietal gehou den zittingen horen van de eige naren en zakelijk gerechtigden heeft de gemeenteraad van Bergen op Zoom op 28 januari 1998 een advies aan de Minister van Onder wijs, Cultuur en Wetenschappen vastgesteld inzake de aanwijzing van MSP-objecten bouwkunst uit de periode 1850-1940 als rijksmo nument. Op dit advies diende ook het be stuur van de provincie Noord-Bra bant een eindadvies te geven, dat tezamen met het advies van de ge meenteraad aan genoemde minis ter is gezonden. Hierna wordt door de minister een definitief be sluit genomen omtrent de aanwij zing van objecten als rijksmonu ment en de registratie ervan, de zogenaamde Monumenten Regis tratie Procedure (MRP). Het hiervoor geschetste is de for mele kant van de zaak. In de prak tijk heeft evenwel de totale proce dure aanzienlijk langer geduurd dan oorspronkelijk de bedoeling was. Het streven van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg was om de gehele MlP/MSP-procedure uiterlijk in 1998 afgerond te heb ben. De onverwacht grote hoeveelheid aangemelde panden was in het begin reeds aanleiding tot aan scherping van de waarderingscrite ria en in een aantal gevallen een hernieuwde toetsing. Voorts heeft met name in de provincie Noord- Brabant om uiteenlopende rede nen een aantal wisselingen van MlP-personeel plaatsgevonden. Ook dit kwam de snelheid van werken niet ten goede. Tenslotte heeft ook het eindadvies van de provincie Noord-Brabant aan de Minister van OCW aanzienlijk meer tijd gekost dan geraamd. Al met al was het reeds 1999 toen de provincie Noord-Brabant de adviezen met bijbehorende be schrijvingen van de voorgedragen objecten heeft doorgezonden naar de Rijksdienst voor de Monumen tenzorg. Ondanks bestuurlijk en ambtelijk overleg met genoemde rijksdienst is op dit moment nog geen defini tief tijdstip te noemen waarop de Minister van OCW de besluitvor ming laat plaatsvinden. Gestreefd wordt om vóór 2001 de aanwij zingprocedure afgerond te heb ben. Al met al een tamelijke teleurstel ling zowel voor het gemeentebe stuur van Bergen op Zoom als de betrokken eigenaren. Immers naast subsidie- en garan tiefaciliteiten bij restauratie van rijskmonumenten is juist hier het voordeel ten opzichte van een ge meentelijk monument het hebben van fiscale aftrekbaarheid voor jaarlijks onderhoud van het rijks monument. Bij het uitblijven van een beslissing of een pand rijks monument wordt, loopt men deze aftrekpost mis! Welke panden zijn nu zoal voorgedragen? Zoals eerder gemeld gaat het om voor de oude gemeente Bergen op zoom om circa 90 objecten en voor de voormalige gemeente Hal steren (ja, ook deze objecten wor den niet vergeten) om 9 objecten. De opgenomen panden hebben vanuit diverse optieken een meer dan gemeentelijk belang. Dit kan zijn vanwege de architect van het object. Zo zijn de Van Genk archi tecten voor de regio van belang geweest. Reden waarom bijvoor beeld de Mariahoek (Steenbergs- estraat 1) en het 'torentje van Van Genk' (Stationsstraat 12/hoek Wassenaarstraat) in de voorgedra gen lijst zijn opgenomen. Daarnaast zijn de meeste panden van de Stationsstraat eveneens voorgedragen. Hier is met name het ensemble van de straatwand die heel gaaf bewaard is gebleven, een belangrijk gegeven. Voor wat betreft Halsteren gaat het bijvoor beeld om het hoofdgebouw en naastgelegen paviljoen van het psychiatrisch ziekenhuis Vrederust en enige boerderijen in het bui tengebied. Het voert in dit kader te ver om alle panden limitatief op te som men. De echte monumentenlief hebber kan evenwel bij het bureau monumentenzorg van de ge meente Bergen op Zoom een 93

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 22