Boekbespreking De Waterschans nr. 3 2000 molen in beheer. Wat de voedselvoorziening betreft, stelt dat natuurlijk niet zo veel voor. In 1987 werd in de molen 815 kg. gemengd paardenvoer gemalen en in 1988 225 kg. mais. Maar in 1990 kwam er weer broodgraan tussen de stenen en kon men bij de warme bakkers weer molenbrood krijgen. Molenaar Een molen restaureren is een hele opgave, maar een gerestaureerde molen bemannen is evenmin een voudig. Molenaars zijn zeldzaam ge worden. Van oudsher werd het beroep van molenaar overgedragen van vader op zoon. Het is altijd een gesloten beroep geweest en gebleven. Mole naarskinderen trouwden onder el kaar en een geslacht kon vaak zeer lang op een molen zitten. Dit kwam waarschijnlijk ook doordat het be roep veel te maken had met de landbouw en met het dagelijks brood en doordat molenaars in de regel tot de beter gesitueerden be hoorden. Die overwegingen tellen nu uiter aard niet meer mee. Broodgraan wordt nauwelijks nog op windmo lens gemalen. Dat komt tegenwoor dig van gigantische meelfabrieken. Loslopende of werkloze windmole naars zijn er dus niet of in elk geval te weinig. En als er dan door bij voorbeeld een restauratie een mole naar nodig is, dan zal hij gezocht of opgeleid moeten worden. Als men dat nalaat kan men net zo goed de hele restauratie opgeven, want een graanmolen zonder deskundig toe zicht zal in de kortste keren op nieuw in een puinhoop veranderen. 'De Twee Vrienden' van Borgvliet heeft destijds eigenlijk aardig geboft. In het gezichtsveld van de molen romp woonde Abraham Pleging (voor zijn vrienden Bram), die met een warmhartig gevoel de restaura tiepogingen bewonderde. Rond 1980 had hij weliswaar nog nooit iets met molens te maken ge had. maar hij was wel zeer geïnte resseerd in alles wat met hout te maken had. De molen stond onge veer 50 meter van zijn tuin en hij had daarom de restauratiewerk zaamheden van nabij kunnen vol gen. En de molen had toch ook veel met hout te maken. Hij meldde zich aan als lid van het Gilde van Vrij willige Molenaars en ging de ver eiste opleiding volgen. Gilde van vrijwillige molenaars In 1925 werd de vereniging 'De Hol landse Molen' opgericht met het al gemene doel het nationale molen- bezit te beschermen, te herstellen en zo mogelijk uit te breiden. Be- schennheer van deze vereniging is momenteel Prins Claus. Een van de initiatieven van deze vereniging was het oprichten van het Gilde van Vrijwillige Molenaars, waannee be oogd werd een deskundige bezet ting van de beschikbare molens op basis van liefhebberij. Vooral bij graanmolens kan dit van groot be lang zijn, omdat die gauw te lijden kunnen hebben van ongedierte dat op de resten tussen de molenstenen afkomt en van gistingsstoffen in die resten. De opleiding is erop gericht dat vrij willige molenaars op een verant woorde wijze met molens draaien. Een molen heeft niet alleen als mo nument een grote waarde, vaak overschrijdt de herbouwwaarde al het bedrag van één miljoen gulden! Daarom wordt tijdens de opleiding veel waarde gehecht aan het op doen van praktijkervaring op ver schillende molens en onder ver schillende (weers-)omstandigheden. De praktijk wordt door middel van theorielessen op de molen, of op speciaal georganiseerde avonden, ondersteund. De opleiding, die ge middeld twee jaar duurt, wordt afge sloten met een examen, afgenomen door De Hollandsche Molen. Molenaar Bram Pleging Pleging moest dus op zoek naar een leermeester en vond die na veel zoe ken en omzwerven in Waarde in Zeeland bij Jaap Wagenaar. De kos ten van de opleiding betaalde hij 150 De Waterschans nr. 3 2000 zelf. De totale opleiding duurt twee jaar en kost het eerste jaar f 200,00 en het tweede jaar f 100,00. Het examen wordt gehouden onder auspiciën van 'De Hollandse Mo len'. In 1982 behaalde hij het di ploma molenaar. Pleging kreeg in 1983 een aanstelling als molenaar en is vrijwel elke zaterdag en op af spraak steeds beschikbaar voor rondleidingen. Bram heeft gedurende zijn mole naarsschap diverse leerling-mole naars met succes opgeleid voor het vrijwillig molenaarsdiploma. Uitein delijk is zijn laatste leerling, Leo van Pul, ook zijn opvolger geworden en dat heeft het bestuur de inspanning bespaard om te zoeken naar een an dere vrijwillige molenaar die de mo len draaiende zou kunnen houden. Diverse leerlingen bevestigen dat Bram een strenge (in de zin van acuraat en veiligheid voorop), doch een goede en rechtvaardige leraar was. 1990: viering van het eeuwfeest En zo kon vrij zorgeloos het eerste eeuwfeest van de molen worden gevierd. Dat gebeurde op 17 juni 1990 op het molenterrein met de uitvoering van het speciaal voor deze gelegenheid geschreven to neelspel 'De bedrieger bedrogen' van Jan Naaykens door de toneel groep 'Merijntje Gijzen', waarna een versierde fietswedstrijd werd gehouden. Op woensdag 20 juni waren er voor de jeugd in Borgvliet volksspelen. 2000: bijzondere verjaardag en een afscheid In november dit jaar zal er van Bram Pleging afscheid worden ge nomen, juist op het moment dat deze bergkorenmolen 110 jaar be staat. Gelukkig is zijn opvolger dus al bekend en kan de trots van Ber gen op Zoom blijven draaien. Noten drs. GA. Huijbregts WA van Ham: Macht en gezag in het Markiezaat. Een politiek-institutionele studie over stad en land van Bergen op Zoom (1477-1583).Hilversum 2000. ISBN 90-6550-081-2 Een dissertatie over de geschiedeois van Bergen op Zoom Er is goed nieuws voor allen die belangstelling hebben voor het ver leden van Bergen op Zoom, want de historiografie van stad en mar kiezaat is wederom verrijkt met een waardevolle dissertatie. WA. van Ham, oud-archivaris van Bergen op Zoom, behaalde met het hierboven genoemde proefschrift op woens dag 14 juni jl. aan de universiteit van Nijmegen de doctorstitel. Zijn promotor was prof. dr. H. de Schep per. De niet meer zo jonge promoven dus - Willem A van Ham werd te Fijnaart geboren in 1937 - heeft met dit boek een fraaie kroon gezet op zijn vruchtbare leven als archi varis en geschiedschrijver. Vele pu blicaties, vooral over het vroegste verleden van de stad en omgeving, zijn deze promotie voorafgegaan en vormden waardevolle bouwste nen voor dit werk. Macht en gezag j? in het Markiezaat Na zijn pensionering kreeg de au teur de handen vrij om zijn vele ar tikelen te gaan ordenen, hiaten aan te vullen, vragen die waren blijven liggen waar mogelijk op te lossen en het geheel uit te bouwen tot een studie van formaat. Dat is hem ge lukt dankzij zijn grote werklust en niet te verzadigen kennisdrang. Er waren meerdere jaren van intensief lezen en vlijtig opsporen, ontcijfe ren en duiden van bronnen voor nodig. En het resultaat? Een eerste kennismaking wekt direct de in druk dat het om een prestatie gaat die respect afdwingt. Het is geen lichte kost. daar leent een politiek- institutioneel proefschrift zich niet zo gemakkelijk toe. Van de lezer wordt dus enig doorzettingsvermo gen gevraagd, ook al is het betoog van de promovendus helder, duide lijk en goed leesbaar. Ontwikkelin gen in bestuurs- en rechtsinstellin gen boeien door hun meer abs tracte inhoud nu eenmaal minder dan de belevenissen en gedragin gen van concrete personen. De au teur heeft zich overigens wel dege- 151 Afh.4. De Korenmolen De Twee Vrienden, met een vlucht van 25.50 m. (1) Ham van W en C. Vanwesenbeeck. Gids voor Oud Bergen op Zoom. Antwerpen, zj. pg. 242-243; (2) Brabants Nieuwsblad 1966; (3) Brabants Nieuwsblad 1966; (4) Brief secreta riaat 28-6-1979; (5) Voor dit verslag konden we vooral putten uit het rapport dat op 10 april 1979 door de Stichting tot Behoud en Herstel van de molen 'De Twee Vrienden' te Nieuw Borgvliet aan haar leden werd uitge bracht; (6) Brief secretariaat 4-4-1979. Illustratieverantwoording: Archief De Twee Vrienden; afb. 1 en 3; Stichting Molen De Twee Vrienden: 4; GAB: 2. Afb.l. Omslag van het proefschrift.

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 26