De Mariakapel in het Markiezenhof - Vervolg - De Waterschans nr. 4 2000 aan weerszijden eindgebouwen van steen in twee bouwlagen. Zij pasten uitstekend bij het al in 1863 tot stand gekomen deel. De noord zijde was bestemd als wachtkamer 3e klasse (met buffet). Hier waren de twee bouwlagen slechts nep. Vanaf hun tafeltje keken dorstige reizigers tot in de nok van het ge bouw. De bovenste bouwlaag had dan ook geen ramen. De zuidzijde was ingericht als woning voor de stationschef. Behalve een lokaal op daal-Bergen op Zoom dubbelspo- rig. Daarbij onderging het hele em placement een flinke uitbreiding en wijziging. Het tweede spoor naar Kruiningen volgde twee jaar later. In 1888 werden de goederenloods en de bergplaats voor bestelgoede- ren afgebroken en vervangen door een nieuwe goederenloods. Zeven jaar later kreeg de nieuwe goede renloods een uitbreiding met een identiek stuk van half zo lang. In- 1902 was de loods al weer te klein, zodat deze samen met de rijtuigen- loods en het waterreservoirgebouw werd afgebroken. Met behulp van de bouwmaterialen uit de rijtuigen- loods verrees er toen een nieuwe en weer grotere goederenloods. De activiteiten in het goederenvervoer noopte de spoorwegmaatschappij herhaaldelijk tot uitbreidingen van sporen en wissels, perrons en los- en laadwegen. Bij de grote uitbrei ding en vernieuwing van het sta tionscomplex in 1925 sneuvelde de goederenloods nogmaals om plaats te maken voor een nieuwe loods. Na jaren van leegstand en verval zou deze loods uiteindelijk in juni 1987 worden afgebroken. Sinds het afstoten van het goederenvervoer in de jaren tachtig liggen de vroegere los- en laadplaatsen er stil en verla ten bij. Het stationsgebouw Ook het kleine stationsgebouw van Bergen op Zoom ontkwam niet aan uitbreidingen. In 1875 verrezen Afb. 7. De woning van de opzichter van de Dienst Weg Werken te Bergen op Zoom was een stukje industrieel erfgoed van 125 jaar oud en werd toch zonder slag of stoot gesloopt, 23 april 1987. De dakgoten worden nog gedragen door consoles, die nage noeg identiek zijn aan die bij het stationsgebouw van 1863. Foto M. Broos, Roosendaal. Afb.6. Het stationsgebouw (perronzijde) te Bergen op Zoom, tijdens de afbraak op 15 no vember 1970. Duidelijk is het originele stijl- en regelwerk uit 1863 te herkennen. Onder de perronoverkapping had dit ook weinig te lijden gehad. De plaats van de voormalige uitbouw voor de treindienstleider is goed te herkennen. Foto M. Broos, Roosendaal. de begane grond had hij de be schikking over twee bouwlagen. Van 1875 tot 1915 bleef het sta tionsgebouw nagenoeg ongewij zigd; slechts in 1887 werd hier en daar het stijl- en regelwerk vervan gen door metselwerk. In 1914 werd het stationsgebouw voor de tweede maal flink uitgebreid en gewijzigd. Een uitbouw aan de straatzijde deed de voorgevel uit 1863 voor goed uit het straatbeeld verdwij nen. De extra ruimte was bestemd als hal en als uitbreiding voor de wachtkamer le en 2e klasse (zie af beelding 4). Tegelijkertijd kon ook het plaatskaartenkantoor een stuk van de oude hal innemen. De wachtkamer 3e klasse in het noor delijke eindgebouw bleef ongewij zigd. Het zuidelijke eindgebouw was voortaan de woning voor de stationsrestaurateur. De stations chef ging elders in de stad wonen. In tegenstelling tot zijn voorganger met drie kamers op de begane grond had de restaurateur hier nog maar een enkel vertrek ter beschik king. Het stationsgebouw werd la ter nog voorzien van twee uitbou wen. In 1925 kreeg de treindienst leider aan de perronzijde een beter uitzicht op het spoorwegbedrijf. Aan de straatzijde verrees in 1937 een serre voor de wachtkamer le en 2e klasse annex stationsrestau ratie. De eindtoestand was nu be reikt. Overigens was het gebouwtje 180 De Waterschans nr. 4 2000 voor privaten en waterplaatsen aan de noordzijde in 1935 gesneuveld. In november 1970 viel het oude stationsgebouw onder de slopers hamer om plaats te maken voor nieuwbouw. Het nieuwe stations gebouw werd op 10 december 1971 feestelijk in gebruik genomen. Slechts een enkel gebouw restte er toen nog. Dat was het woonhuis in stijl- en regelwerk, even ten noor den van het stationsgebouw en ja renlang onderdak biedend aan de opzichter van de Dienst Weg Werken. Zonder slag of stoot viel dit nog min of meer in authentieke staat verkerende gebouw in febru ari 1988 onder de slopershamer. Bronnen Archief Dienst Weg Werken Nederlandse Spoorwegen; Archief Kadaster Breda; Ar chief gemeentebestuur Bergen op Zoom; Archief Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid; Archief M.CJ. Broos, Roosendaal; Verslagen Commissie tot Aan leg van Staatsspoorwegen; Verslagen Raad van Toezicht op de Spoorwegdiensten; Ver slagen Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen. 3 Kees Booij In de Waterschans nr. 2-2000 is op pagina 73 tot en met 77 een publicatie opgenomen onder de titel 'De Mariakapel en de me daillons in de grote galerij' van het Markiezenhof. Daarin is on der andere aandacht besteed aan de onterechte opvatting dat in het overwelfde vertrek genummerd 25, waarin thans de Mariakapel is ondergebracht, in het verleden ook een kapel gehuisvest zou zijn geweest. Ook werd verslag gedaan over de tijdens de restauratie aan getroffen kleurige beschilderingen op de gewelfribben en kraagste nen. In het opstel werd tevens ge filosofeerd en gefantaseerd over de ondefinieerbare cirkelorna- mentiek op de wanden. Dit ver volgverhaal is bedoeld als adden dum op de eerdere publicatie. De reden voor een addendum Door een toevalligheid stuitte schrijver onlangs in de omvang rijke verzameling van de Gemeen telijke Archiefdienst op een inge kleurde prentbriefkaart of ansicht kaart uit omstreeks 1900. Daarop is een gedeelte van het interieur van het overwelfde vertrek, de voormalige historische archief- 'b! fr''": Afb. A.: De voormalige archiefruimte omstreeks 1900. Thans in gebruik als Mariakapel. ruimte van het Hof, weergegeven (Zie afbeelding A). De kaart is aan de onderzijde en aan de rechter kant van de afbeelding voorzien van de tekst; 'Kazerne Markiezen hof. Eetzaal Onderoffic. voorma lige Kapel' en 'Uitg. P. Harte. Ber gen op Zoom'. Vooral interessant is dat de polychrome beschilde ring op de kraagstenen en muraal- ribben zichtbaar is op de kaart en tevens dat de wanden onder en tussen de muraalribben zijn voor zien van medaillons. Uit de tekst en de afbeelding zijn na analyse de volgende conclusies te trekken die het eerder gepubliceerde op stel completer maken.: a. Ook 181 IwÉ i n M

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 12