7[
De Waterschans nr. 4 2000
Afb. 1. De watertoren van Raamsdonkveer
omstreeks 1926.
nigde Nederlanden en onderhorige
landschappen 1725 van Francois
Halma en Mattheus Brouerius van
Nidek.
Piet van der Weegen vervolgt zijn
Genealogie van Dierick Pauwels (van
der Wegen). Deel II (p. 17-75).
De Dongebode van de Oudheid
kundige Kring 'Geertruydenberghe'
komt in haar derde nummer van de
26ste jaargang, september 2000,
met drie artikelen. J.C. Thijssen is
de auteur van De watertoren van
Raamsdonksveer (1) (p.59-74). Hij
schetst de totstandkoming van de
toren, de werking en de architec
tuur ervan. Het gebouw is van 1925
en functioneerde tot 1970. Ir.
Hendrik Sangster (1892-1971) was
de architect van het monument.
Gom van Strien tracht in Erven,
Sterven en de Pest in Raamsdonk,
1617-1627 (p.75-79) met archiefge-
gevens over erfdelingen na te gaan,
hoeveel slachtoffers de pest maakte
en welke regels van kracht waren
bij het verdelen van de nagelaten
goederen.
Bas Zijlmans verrijkt de vestingge
schiedenis met zijn artikel: Een po-
terne in de vestingwerken van Geer-
truidenberg (p.80-84). Een potente
is een ondergrondse gang waar
langs je verlig de buitenste verdedi
gingswerken kon bereiken. In Ber
gen op Zoom is als zodanig de
Franse Sortie bekend geworden,
omdat daarlangs in 1747 Franse
soldaten de door hen belegerde
stad binnendrongen. Voor hen was
het dus geen uitgang zoals de
naam suggereert, maar een ingang.
Een dergelijke gang en de resten
ervan vormen het onderwerp van
dit artikel.
In 'Brieven van Paulus' nr. 131
(15-10-2000) van de heemkunde
kring 'Paulus van Daesdonck' van
voorheen Nieuw-Ginneken lezen
we de geschiedenis van de De Gin-
nekense burgeiwacht en de schiet
baan in Baveluiteengezet door Ad
Jansen. We hebben het dan over de
periode tussen de beide wereldoor
logen. De toenmalige burgerwacht
bestond uit vrijwilligers. Zij be
kwaamden zich in het schieten op
de Roosbergseheide in Bavel.
'De Overdraght' nr. 3 van het jaar
2000 is een themanummer met in
de hoofdrol: De gemeentelijke auto-
busdienst Klundert-Zevenbergen,
1911-1924. M.C.J. Broos uit Roosen
daal is de auteur van deze uitvoe
rige, goed gedocumenteerde histo
rie. Het heeft heel wal voeten in de
aarde gehad, of beter gezegd: wie
len in de klei, voordat een regelma
tig, goed functionerend openbaar
vervoer de bewoners van de stad
Klundert enigermate uit hun isole
ment verloste.
De Kijkuit van de Koninklijke
Kring voor Heemkunde Merksent
is ook altijd de moeite waard. In
Nummer III van september 2000,
28ste jaargang, vervolgt William Si-
moens zijn verslag van De val van
Antwerpen in 1914, deel 2 (p. 15-20).
Op 7 oktober begonnen de Duit
sers de stad te beschieten en advi
seerde de Belgische bevelhebber
generaal Deguise de inwoners van
de stad een veilig heenkomen te
zoeken 'in de richting van het
noorden en het noodoosten'. De
koning en de koningin, de leden
van de Belgische regering en ook
Winston Churchill, nog maar net
gearriveerd, verlieten de stad, zij het
in westelijke richting, naar de kust.
Op 9 oktober gaf de stad zich over,
maar dat ging met heel wat perike
len gepaard. Op circa 20.000 men
sen na, was de bevolking wegge
trokken, vooral naar Nederland.
Hele huizenblokken waren afge
brand of door voltreffers verwoest.
Robert Vervoort begint in dit num
mer met zijn verhaal over De Red
Star Line te Antwerpen. Deel I (p.
30-35). De Red Star Line was een
rederij die in Antwerpen in 1872
werd opgericht voor het vervoer
van petroleum, vooral vanuit de
USA naar Antwerpen en naar En
geland. Een hoofdrol daarin speel
de de Antwerpse handelaar Jules
Bernhard von der Becken. Het ini
tiatief werd de basis voor de Red
Star Line, een lijndienst op New
York. Dat ging niet zonder proble
men. Ook deze rederij was van be
tekenis voor de nieuwe uitgroei van
Antwerpen tot wereldhaven.
Saillant is het kwartaalbericht van
de Stichting Menno van Coehoom.
Reeds eerder vroegen we aandacht
voor dit aantrekkelijke en tevens in
teressante orgaan van de Stichting
die zich inzet voor het behoud van
militair-historische verdedigings
werken, die in het verleden een rol
hebben gespeeld in de geschiede
nis van Nederland. Voor ons ligt
nummer 3 van het jaar 2000 met
o.m. aandacht voor Duitse verdedi
gingswerken in Utrecht door Anne
Visser en De vestingwallen van Go-
rincliem door A.J.P. van Duivendijk.
Een Signalering vestingbouwkundige
artikelen in andere tijdschriften als
mede een opgave van Aanwinsten
bibliotheek eerste en tweede kwar
taal 2000, helpen de geïnteres
seerde lezer verder op weg.
Behalve deze geselecteerde bladen
en artikelen zijn er nog heel wat
meer kronieken e.d. ingekomen die
de moeite van het naslaan waard
zijn. Dit alles kan worden ingezien
in de leeszaal van de Gemeente
lijke Archiefdienst van Bergen op
Zoom.
Illustratieverantwoording
Afb.l: Dongebode, september 2000, p. 72.
ui' O' k i 11 '!|!l