Fort de Roovere en de Westbrabantse waterlinie
De Waterschans nr. 4 2000
ment. Hoever de begrenzingen lo
pen, moet worden vastgesteld.
Overwogen kan worden ook de
overige delen van de linie die status
of de status van gemeentelijk mo
nument te verschaffen.
Tenslotte wordt de eigenaar/be
heerder geconfronteerd met bur
gers die gebruik maken van het ge
bied of daar studie van maken.
Hun visie is van belang voor de
wijze van beheer. Zij kunnen in
vloed uitoefenen door rechtstreeks
in dialoog te gaan met de eige
naar/beheerder of door invloed uit
te oefenen op de hierboven ge
noemde bestuurslagen. Zij kunnen
zich profileren door zich te bunde
len. In de afgelopen jaren zijn in
het leven geroepen: de vrienden
van het Mastbos (aan de stadsrand
van Breda in beheer bij Staatsbos
beheer), de Vrienden van het Park
Randenbroek in Amersfoort, Vrien
den van Rottumeroog en Rottu
merplaat, Vrienden der Geldersche
Kastelen, enzovoorts.
Het initiatief daarvoor kan bij de
burgers liggen, maar ook bij de be
heerders) zelf als hij denkt dat
daarmee zijn doelstellingen beter
behartigd kunnen worden. Draag
vlak is een belangrijk punt.
De Gemeente Bergen op Zoom
heeft blijkbaar een dubbelrol. Zij
vervult de privaatrechtelijke taak
van terreineigenaar van het fort De
Roovere in engere zin, en een pu
bliekrechtelijke taak als het gaat
om bestemmingen, landschapsbe-
leid en monumentenbeleid.
Ook de initiatiefnemer voor de
aanleg van de A4 is een belangrijke
actor in het gebied. Naast de keuze
van het tracé is zijn rol van belang
bij het compenseren van de schade
die ontstaat door de aansnijding
van het schootsveldcomplex.
Studie
Na deze beschouwingen doet de
vraag zich voor waarin de komende
tijd de aandacht naar uit moet
gaan. We kunnen daarbij onder
scheid maken tussen: het inhoude
lijke en het procesmatige.
De inhoudelijke doelstellingen van
fort De Roovere en zijn omgeving:
Hierbij moet men denken aan een
zo concreet mogelijk inrichtings-
en beheerplan. Dat is primair de
taak van de eigenaar beheerders.
Dat zijn enerzijds de Gemeente
Bergen op Zoom, anderzijds het
Brabants Landschap en een paar
particuliere eigenaren. Zonder me
dewerking van die eigenaar/be
heerder hieraan werken, is niet zin
vol. Aan een inrichtings- en be
heersplan moet wel een visie ten
grondslag liggen. Dat is een verhaal
waarin de kwaliteiten en potenties
van het gebied worden uiteengezet
en vertaald naar ruimtelijke beel
den en oplossingsrichtingen. Om
dat het hele complex een geheel
vormt, moet die visie het hele com
plex en de directe omgeving ervan
omvatten. Eigenlijk hebben we het
dan over een landschapsplan, dat
een vertaling heeft naar beheers
maatregelen voor de verschillende
terreineigenaren. De beste initia
tiefnemer voor een landschapsplan
is de gemeente.
De procesmatige en bestuurlijke
kant
Hierbij moet men denken aan het
in kaart brengen van de actoren,
hun taken en verantwoordelijkhe
den en hun instrumenten om de
doelen die ze voor ogen hebben te
168
De Waterschans nr. 4 2000
bereiken. Onder wiens invloed
staat wie?
Inhoud en proces zijn met elkaar
verbonden. Het is niet zinvol met
de eigenaar/beheerder te gaan pra
ten en onderhandelen als de in
houdelijke doelen niet voor ogen
staan. Omgekeerd is het niet zinvol
om inhoudelijke doelen te formu
leren zonder overleg met de eige
naar/beheerder.
Er moet dus een samenwerking tot
stand komen tussen de Vrienden
van fort De Roovere, het Brabants
Landschap en de Gemeente Ber
gen op Zoom. Het Brabants Land
schap bestaat. De Vrienden van fort
De Roovere zijn er wel, maar ze
hebben nog geen status. Bovendien
is het nog een beperkte groep. Als
de Vrienden van fort De Roovere
iets willen bereiken zullen ze hun
achterban moeten vergroten en er
voor zorgen dat ze als groep aan de
weg timmeren. Publiciteit is een
van de belangrijkste instrumenten
om de doelen onder de aandacht
te brengen van een breed publiek.
Een breed draagvlak is van groot
belang.
Literatuur
Illustratieverantwoording:
AJb.8. Logo Stichting Vrienden van fort de Roovere.
Bestuursleden en adviseurs van fort de Roovere zijn:
In het voorgaande artikel wordt op
het eind gesproken van de Vrien
den van fort De Roovere, die 'er
zijn, maar nog geen status hebben'.
Wij zijn inderdaad nog maar 'een
beperkte groep en zullen onze ach
terban moeten vergroten' als wij
iets willen bereiken met fort De
Roovere als onderdeel van de West
brabantse waterlinie. Daarom ma
ken wij bij deze graag van de gele
genheid gebruik om ons voor te
stellen; wie wij zijn, wat wij willen
en hoe wij dat willen bereiken.
Wij zijn de Stichting Vrienden van
fort De Roovere opgericht in sep
tember 2000. Formeel zijn wij als
bestuur van de stichting nog maar
klein in aantal, maar wij zijn ervan
overtuigd dat er veel meer vrienden
van dit fort zijn, zoals bleek uit de
giften ter gelegenheid van het af
scheid van de burgemeester van
Bergen op Zoom eind juni jl, waar
bij meer dan 30.000,- bijeen werd
gebracht voor het beter in beeld
brengen van fort De Roovere.
Mevr. A. van den Berg - voorzitter
Dhr. K. Hielkema - secretaris
Dhr. RW. Verhage - penningmeester
Dhr. J. Sinke - lid en niet-stille
kracht achter de activiteiten
Dhr. N.H.M. Grosfeld - lid
Dhr. A.M.A. Roesink - lid
Dhr. W.C.M. Stuart - lid
Dhr. J.CAM. Bervaes - adviseur
Dhr. F Buys - adviseur
AJb.6. Fort de Roovere vanuit de lucht, omstreeks 1960.
Ajb.7. Fort de Roovere 1998. Gracht met water. Hoe maak je de oorspronkelijke Junctie
beter zichtbaar?
Dorsser, H.J. van. Het landschap van Westelijk
Noordbrabant: bijdrage tol het inzicht in de
ontstaanswijze The landscape of the Wes
tern part of Noordbrabant: contribution to
the knowledge of the development. Rijks
universiteit Utrecht. Utrecht: van Dorsser,
1956, 133 pg. |NL|. Thesis (Publicatie Geo-
graphisch Instituut der Rijks Universiteit
Utrecht; no. 11 B); Leenders, KAH.W. Van
Tumhoutervoorde tot Strienemonde: ontgin-
nings- en nederzettingsgeschiedenis van het
noordwesten van het Maas Schelde-Demer-
gebied 400-1350: een poging tot synthese.
Universiteit van Amsterdam. Zutphen: Wal
burg Pers,1996, 662 pg. Refs. p. 532-548.
[NLT Thesis. ISBN 90-6011-970-3. Belonje J.
Het Fort Rovers of (De) Rovere. Reprint 1954.
15 pp.
Afb.l: Kaartje in proefschrift van Helena Jo
hanna van Dorsser. Utrecht 1956. Kaart 2:
Topografische Dienst Emmen.
*De schrijver van dit artikel. Jan Bervaes, is
een geboren Halsterenaar (1947), die in zijn
jeugd werkte bij tuinders op de Schans, aan
de Melanen en bij de Moerkens, rondom de
Kortjan en op Zoutendam. Op Vrederust in
ventariseerde hij jarenlang vogels samen
met zijn vrienden. Daarbij kruisten zij de
sloten en wallen van de aardwerken voor het
fort De Roovere. Hij kent de geomorfologie
van het gebied en heel West Brabant. Na af
gestudeerd te zijn in de Bosbouw in Wage-
ningen was hij o.a. werkzaam op het hoofd
kantoor van het Staatsbosbeheer in Utrecht.
Thans is hij werkzaam bij het onderzoeksin
stituut Alterra, Research in de Groene
Ruimte, in Wageningen.
Als inwoner van Zaltbommel was hij jaren
lang voorzitter van de Historische Kring
Bommelerwaard en thans voorzitter van de
Monumentencommissie van de Gemeente
Zaltbommel. In die rol is hij nauw betrok
ken bij de ontwikkeling van het Natuuront
wikkelingsproject Sint Andries, waar natuur,
cultuur en recreatief gebruik met elkaar ver
sterkt worden. Sint Andries kent vier forten
vanaf de Romeinse tijd tot in de Tweede
Wereldoorlog vanwege de strategische lig
ging tussen de Maas en de Waal. In Zalt
bommel ging dit jaar de reizende tentoon
stelling van start van de Stichting Menno
van Coehoorn om de Nieuwe Hollandse
Waterlinie de Unesco werelderfgoed-status
te geven. Ook het Slot Latevestein is onder
deel van deze linie en ligt in de gemeente
Zaltbommel. De vestingwerken van Zalt
bommel zelf hebben de status van Rijksmo
nument.