De Waterschans nr. 4 2000 Afb.3. Het historische raadhuis van Halsteren met op de achtergrond de oude kerk. straffe van veroordeling bij verstek. Bolcooel had daarom gevraagd en ook om de dag van het vonnis vast te stellen. Dat krijgt hij in twee zit tingen van dat jaar niet voor elkaar. Op 28 oktober 1732 verzoekt Bol cooel recht te spreken, want Philip zou 'gaarne een einde erlangen'. De stukken zijn gewisseld en de in ventarissen eindelijk klaar. Op 9 fe bruari 1733 verklaart Sambeekzich bereid om verder te procederen, maar hij overlijdt dat jaar nog. Ook voor Willem de Jongh is het ge beurd. Hij sterft 18 augustus 1733, 45 jaar oud te Bergen op Zoom. Dit alles zorgt voor verdere vertra ging van het proces. Zijn weduwe zet evenwel de strijd met kracht voort. Misschien was zij altijd al de drijvende kracht achter het con flict. Philip Moors versus weduwe de Jongh Na 4 zittingen in 1735 komt het proces weer een beetje op gang. Procureur en notaris Stouters treedt dan op namens Margarita Broothagen, de weduwe. Hij wil ge lijk weer aanvullingen op de inven taris. De schepenen staan dat toe. Op 27 december 1735 daagt Mar garita Jan van Gunst, kennis van Philip, als getuige voor het gerecht (5). Die heeft op 19 oktober van dat jaar binnen Bergen op Zoom een verklaring afgelegd voor Stou ters als notaris. Hij herhaalt die nu onder ede voor de schepenen van Halsteren. Die attestatie hield in dat hij op het laatst van 1708 en in 1709 anderhalfjaar lang op fort De Roovere bier, wijn, brandewijn en andere sterke drank verkocht heeft. Hij heeft toen alleen maar impost betaald aan de stad Bergen op Zoom. Hij is nooit door enige pachter van de impost te Halsteren aangesproken om te betalen. In januari 1736 komt Stouters voor Margarita weer met een aanvulling op de inventaris. Op 20 maart ver zoekt hij Bolcooel hetzelfde te doen. Dit alles brengt het proces blijkbaar opnieuw in een impasse. Philip is eindelijk van plan om het op te geven. Laatste strijd om de kosten Pas in de zittingen van oktober en december 1738 komt deze zaak weer aan de orde bij de schepen bank van Halsteren. Dan gaat het om de kosten die Philip moet be talen aan Francois Bolcooel en Barbara van Dorp, een bejaarde jongedochter (nooit gehuwd dus) (6). Namens hen daagt procureur Stouters Philip voor het gerecht. Hier blijkt ook dat Philip de strijd om de impost over het jaar 1726/27 opgegeven heeft, want Bolcooel wordt opgevoerd als Phi lip gediend hebbend in die zaak en de schepenbank heeft geen an dere procureur benoemd. Verder blijkt Philip gebruik gemaakt te hebben van de diensten van de Bergse advocaat, Gerard Beekerts van Thienen (7). Die was gestorven en Barbara van Dorp als zijn (half)zuster en enige erfgenaam treedt nu in zijn rechten. In okto ber dient Stouters dan een specifi catie van de kosten van procureur en advocaat in. Philip verzoekt al leen maar om een volgende zitting. In december probeert procureur Wouters namens Philip deze zaak nog wat te vertragen, maar Stouters weigert en dreigt met hoger be roep. Daar is echter niets van te recht gekomen. Bij het Leenhof is over Philips zaken in deze niets te vinden. Of de zaak tussen 21 mei 1743 en 21 januari 1749 nog voor de schepenbank gekomen is, is niet na te gaan, omdat van die pe riode de gerechtsrol van Halsteren niet bewaard gebleven is (8). Het einde Wat Philip Moors betreft heeft het proces in ieder geval niet langer geduurd dan 27 februari 1745, want toen is hij na een katholieke uitvaart te Lepelstraat waarschijn lijk op het protestantse kerkhof bij de Martinuskerk te Halsteren be graven, 56 jaar en 8 maanden oud. Zijn tweede vrouw was hem in 1741 voorgegaan. Alleen zijn erfge namen kunnen na zijn dood nog verder hebben geprocedeerd tegen Margarita Broothagen, want zij sterft pas te Bergen op Zoom op 13 december 1761 als huisvrouw van Nikolaas Schot. Van verder proce deren in deze kwestie is mij echter niets gebleken. Het aanzien en de invloed van Philip zijn tegen het einde van zijn leven toegenomen. Na afloop van de gevoerde proces sen wordt hij in 1739 gemeente man in de heerlijkheid Halsteren. In 1740 komt hij daar zelfs nog een stapje hoger, als hij wordt gekozen tot schepen. De kwestie van de im post van 17261/27 is onbeslist geëindigd. De zaak is uitgegaan als een nachtkaars. Het heeft Philip waarschijnlijk veel geld gekost en niets opgeleverd. Philip Moors Eén van mijn voorouders is Philip Moors (Ook Moos, Moes en Mours komt voor). Zijn dochter. 174 De Waterschans nr. 4 2000 Catharina, trouwde met Jan Geer(t)s. Hun achterkleindochter, Cornelia Geers, huwde Jan Ver braak uit Wouw. Een dochter van dat laatste echtpaar, Barbara, trouwde met Piet van Tilburg. De dochter van dit echtpaar, Adriana Cornelia, was mijn grootmoeder van vaders kant. Allen behalve Jan Verbraak werden geboren te Hal steren. Philip Moors werd op 27juli 1688 in Bergen op Zoom ka tholiek gedoopt als zoon van Wou ter uit Eindhoven en Maria Philips uit Vlaanderen. Philip hoeft niet in Bergen op Zoom geboren te zijn. Zijn vader komt niet voor op de lijst van ingezetenen in 1696 (9). Hij kan ook gewoond hebben bui ten de poorten van de vesting, in de buitenpoorterij. Hoe het ook zij, Philip werd gedoopt in de katho lieke schuilkerk. Die lag voor de bewoners van de buitenpoorterij in ieder geval betrekkelijk dichtbij in het Cleijn Engels Huijs op de hoek van de Korenmarkt, veel dichter bij dan de katholieke kerken in de omliggende dorpen. De katholieke (schuil)kerk van Halsteren stond zelfs helemaal in Lepelstraat. Philips huwelijken en kinderen Philip Moors zelf woont in 1710 als ambachtsgezel, 'die de kost moest zoeken, daar ze best te win nen was' in 's Hertogenbosch. Dat blijkt uit het protestantse trouw boek te Waalre, als hij daar in dat jaar als jongeman voor de domi nee en pastoor trouwt. Jongeman zegt niets over zijn leeftijd. Het be tekende alleen dat hij nooit eerder gehuwd was. Trouwen voor de schepenbank of gratis voor de do minee was nodig om je huwelijk wettig erkend te krijgen. Philips eerste kind werd in 1712 ook te Waalre katholiek gedoopt, zijn tweede in 1714 in Halsteren. Na de dood van zijn vrouw, Barbara van de Velde, in 1715 te Halsteren, her trouwt Philip in maart 1717 te Hal steren zowel katholiek als prote stant, bijna 29 jaar oud. met Elisa beth Monté, een 20 jarige jonge dochter van Bergen op Zoom, ge doopt te Zandvliet op 4 november 1696. Uit dit huwelijk zijn tussen 1718 en 1739 zes zonen en zes dochters geboren, die allemaal ka tholiek gedoopt zijn in Halsteren (d.w.z. Lepelstraat). De huwelijken van de kinderen wijzen onder an dere naar hoveniers en Halsterse schepenfamilies. Laurentia bij voorbeeld trouwt met Bart Fran ken, een hovenier (10). Zoon Cor nells wordt herbergier in de her berg 'Oud Antwerpen' te Hooger- heide en stamvader van de familie Moors in de Zuidwesthoek. Philip herbergier in Halsteren Philip woonde in ieder geval sinds 12 januari 1714, de geboorte van zijn zoon Daniël, in het dorp Hal steren. Daar was hij herbergier. Dat kon per dag soms aardig wat ople veren, zoals op die dag in juli 1736. Toen was een commandant met 36 man te voet en te paard 'heidenen' aan het opjagen. Dat wil zeggen dat ze een klopjacht op zwervers, bedelaars en ander in hun ogen ongeregeld gespuis hielden. Ze kregen daarvoor per man 4 stuiver, waarvan ze er gemiddeld 2 bij Phi lip Moors verteerden, want hij ont ving 3 gulden en 12 stuiver (11). Philip wordt wel herbergier ge noemd, maar hij functioneerde ook als handelaar, landbouwer en bankier. In die tijd leende men geld aan elkaar en stond borg voor elkaar. Philip deed dat ook en dat gaf soms problemen, zoals in 1727. Dan brengt Philip de Bergenaar Adriaan Jansen Wouters en zich zelf in de problemen doordat hij hem niet op tijd betaald heeft en Philip ook niet borg voor hem wil staan. Het gaat dan om iets meer dan 220 en 314 gulden. Dat waren toen hele bedragen (12). In 1730 zijn er weer problemen vanwege de borgstelling. De secre taris van Halsteren verzoekt het Leenhof te Bergen op Zoom Jan van Hooff in hoger beroep te ver oordelen om 365 gulden, 8 stui vers en 2 penningen te betalen. Voor dat geld stond hij borg voor Philip en indirect ook voor Am- oud van Zangen. Tevoren, op 17 ja nuari van dat jaar, moest Philip zich voor de schepenbank van Halsteren verantwoorden voor zijn borg aan Arnoud en voor het niet betalen van gekochte vruchten te velde. Philip beloofde te betalen, maar vroeg wel om 10 dagen uit stel in een zelf geschreven, of zelf Afb.4. Wijnroeier of peiler ofpeilmeester. Met de peilstok wordt gemeten hoeveel wijn er uit het vat is getapt. 175

Periodieken

De Waterschans | 2000 | | pagina 9