Uit en over verwante tijdschriften
Leesportefeuille
drs. GA Huijbregts
Oudenaarde
Een leuke verrassing deze keer is
het boekwerk uit Oudenaarde Han
delingen van de Geschied- en Oud
heidkundige Kring van Oudenaarde
van zijn Kastelnij en van den Lande
tussen Maercke en Ronne, Deel XXX-
VIII. Oudenaarde, 2001. Dit boek
van maar liefst 352 pagina's is een
verzameling van acht degelijke, we
tenschappelijk verantwoorde arti
kelen over het verleden van Ou
denaarde en omgeving. Het grond
gebied van de Oost-Vlaamse stad
Oudenaarde had al bewoners in de
Romeinse en Frankische tijd. De
Schelde vormde later de grens tus
sen het Duitse Rijk en Frankrijk, en
tegelijk tussen Rijksvlaanderen of
Keizersvlaanderen en Kroonvlaan-
deren. Links van de rivier liet graaf
Boudewijn IV van Vlaanderen om
streeks het jaar 1000 een kasteel
bouwen. Op de andere oever te
Ename stond toen al een burcht
die keizer Otto III daar ca. 975 had
laten oprichten. Later zouden
beide gebieden in handen komen
van de graaf van Vlaanderen die
daarmee zowel leenman was van
de Duitse keizer als van de Franse
koning.
De stad Oudenaarde had van ouds
her twee kernen, namelijk Ouden
aarde en Parnele. In het midden
van de zestiende eeuw groeiden die
uit tot een stad. De plaats kende
een bloeiperiode in dezelfde tijd
als Bergen op Zoom en ook hier
was het de Tachtigjarige Oorlog die
het economisch verval inluidde.
Het waren vooral de lakenhandel
en nijverheid die de ruggengraat
vormden van de bloei. Daarnaast
was en is de stad bekend om haar
tapijten. De tapijtweverij was van
groot belang tussen 1400 en 1700.
We hebben het aan de vriend
schapsbanden met deze Schelde-
stad te danken, dat we kennis kun
nen nemen van de rijk gevarieerde
inhoud van dit 38ste deel. Jammer
is dat de pagina's 66/67, 70/71,
74/75 en 78/79 onbedrukt zijn ge
bleven.
Deze keer valt te noteren dat we te
doen hebben met een overvloedige
oogst. Laten we beginnen met de
Jaarboeken 2000.
Heemkundekring het land van
Gastel
P.FA Akkermans schrijft over het
Huiswerk in Kroniek van de Yereni-
ging Het Wit-Gele Kruis' en de
'Thuiszorg'. Het is een verhaal van
fusies, regio-eenheden, schaalver
groting, bestuurssamenstellingen
e.d. met als (voorlopig?) resultaat
de 'Stichting Kruiswerk West-Bra
bant'.
Afb.l. Een wandtapijt uit Oudenaarde: Het had van Odysseus. Dienaressen verzorgen
Odysseus, geven hem eten en drinken en laten hem baden. Zij overhandigen hem de
gouden kruik met olijfolie, waarmee hij zich na het baden zal insmeren. Op de achter
grond wacht de ingespannen wagen om de prinses, Odysseus en de gewassen kleren
terug te voeren naar een paleis.
46
De Waterschans nr. 1 2001
Verder treffen we in deze bundel
van 178 bladzijden enkele vervolg
artikelen aan.
J.W. Wagemakers (broeder Servaas)
is toe aan deel 7 van zijn ervarin
gen als soldaat in Indonesië in de
jaren 1947-1950 onder de titel: Uit
het dagboek van een oud Indieëgan-
ger. Ook broeder Theophile Nij-
man vertrouwde in die jaren zijn
daden en denken toe aan een dag
boek, maar dan in Oud-Gastel; to
taal 28 schoolschriften.
In dit nummer deel 10 van zijn
Herinneringen. Het betreft de pe
riode van 6 januari 1949 tot 27 au
gustus 1950. Grotendeels autobio
grafisch is ook Een stukje levensge
schiedenis van de familie Voorbraak,
geschreven door de 82-jarige Cor
Voorbraak (Anna Maria Cornelia)
met in de hoofdrol haar ouders
Antonius Voorbraak (1879-1965) en
Laurentia Aanraad (1883-1965).
P. Luijsterburg rondt in dit nummer
zijn biografie over Piet (L) af in
zijn: Piet uit de Gorkus. Het leven
van een Brabantse jongen. Deel 4.
Piet maakt kennis met de Kruishe
ren en sluit zich bij hen aan. Hij
wordt als missionaris uitgezonden
naar Belgische Congo en werkt
daar als technicus, bouwmeester,
instructeur enz. van 1938 tot 1948.
Ook is er nog een veivolg van Kent
gij ze nog.... Deel 3. Korte biogra
fische gegevens van priesters, broe
ders en zusters uit Oud-Gastel.
Voorts o.rn. een bijdrage van W. van
den Broek en P. Peeters: Een Gas-
telse moordzaak in 1900. Het gaat
over Petronella van Nispen die op
19 mei 1900 door een vrouw (C. de
J.) in haar huis werd gewurgd.
Heemkundekring de Heerlijckheijd
Nispen.
Jaarboek 2000. Mevrouw M. Ver
braak-van Eekelen vervolgt haar
Met heel veel groeten van en voor
de Nispense emigranten II. Aruba,
Californië en Canada.
Uit de bebouwingsgeschiedenis van
Nispen is al aan aflevering VI toe. H.
Baselier en J. Kerstens besteden
deze keer aandacht aan Grensstraat
en Kloosterweg.
ECJ. Wierckx schrijft over De nala
tenschap van Martinus Luijkx, pas
toor te Nispen. Deze gefortuneerde
zielenherder liet bij zijn dood op 3
januari 1844 heel wat na, ook in
Bergen op Zoom: 2 huizen in de
Koevoetstraat 'Het Roode Leeuw-
ke' en het 'Lantaarntje', in de
Buitenpoorterij o.a. de 'Mechelijne-
blok' en op de Noordgeest de 'For-
tuijnblok'. Omdat o.a. leden van de
familie Franken tot de erfgenamen
behoorden, is ook een stukje gene
alogie van deze familie toegevoegd.
Een zoen van wijlen Cornelis Corne-
liszoon Lonckedoor L.J. Jonkhout
gaat over een moord in 1565
met als slachtoffer C.C. Loncke en
als moordenaar Rochus Janszoon.
Op 8 juli werd het vonnis uitge
sproken en de lezer vindt het hier
letterlijk weergegeven.
Verder ontvingen we de volgende
tijdschriften:
Heemkundekring De Vierschaer
Wouw
Jrg. 18, nr. 4, december 2000. On
der meer een uitgebreid artikel van
Nico Wouters onder de titel: Het
zelfde en toch verschillend. Oorlog
en oorlogsherinnering in twee aan
grenzende doipen, Essen (België) en
Wouw (Nederland). Onder dezelfde
titel schreef Wouters een boek van
bijna 300 bladzijden om aan de
universiteit van Gent de graad van
licentiaat te halen. Hij vergelijkt het
verzet in en na de Tweede Wereld
oorlog in Essen met het verzet in
Wouw. Het artikel wordt gevolgd
door de kritiek die de oud-burge
meester van Essen. Herman Suy-
kerbuyk, aan het boek wijdde in
Jaarboek 1998 van De Spyker, het
orgaan van de Koninklijke Heem
kundige Kring Essen. Beide artike
len zijn zeer de moeite waard. Ver
der Een West-Brabantse legende van
Sint Gertrudis door Herman Dirven
uit Prinsenbeek, overgenomen uit
Historisch kontact West-Brabant jrg.
1, nr. 2, 1981.
Heemkundige Kring Breda: Engel-
brecht van Nassau
Jrg. 19, nr. 3, oktober 2000. A.C.M.
Kappelhof: Aan de pols gevoeld.
'Medici' in Breda 1550-1625 (Deel
II). Hoe gingen dokter en patiënt
vierhonderd jaar geleden met el
kaar om? De auteur antwoordt met
typerende voorbeelden. Vaak was
het een kwestie van onderhande
len. Voor zoveel maak ik je beter.
Merkwaardige gegevens voorts over
syfilis en over amputaties door
veldscheerders (legerchirurgijns).
Chr. Buiks gaat door met het pu
bliceren van Oude huisnamen in
Breda. Deel 4. Deze keer de the
ma's: koningen, wapens en heral
diek, alsmede diverse.
Twan van den Broek levert een bij
drage over de Bredase schuttersgil
den Sint Sebastiaan (handboog).
Sint Joris (voet- of kruisboog) en
het Kloveniersgilde (geweer) in zijn
artikel: Waar ging de Schootsteeg
heen? Ooit leidde die naar de Doe
len.
Heemkundekring Die Overdraghe
uit Klundert: De Overdraght
Jrg. 26, nr. 4, december 2000.
M.CJ. Broos, expert inzake de ge
schiedenis van het openbaar ver
voer in de regio, voltooit hier zijn
verhaal over De gemeentelijke auto
busdienst Klundert-Zevenbergen,
1911-1924. Op 10 december 1913
reed de eerste motoromnibus. Er
waren er toen pas vijf in heel Ne
derland. Tien jaar bleef de bus in
bedrijf.
Oudheidkundige Kring 'Geertrui-
denberghe': De Dongebode
Jrg. 26, nr. 4, december 2000. Ook
in dit tijdschrift maar een artikel.
De watertoren van Raamsdonksveer
(slot) door J.C. Thijssen.
Koninklijke Kring voor Heemkunde
Merksem: De Kijkuit
Jrg. 28, nr 112 december 2000. In
dit laatste nummer van de 20ste
eeuw het tweede en laatste deel
van de geschiedenis van De Red
Star Line te Antwerpen door Robert
Vervoort, een geschiedenis die ei
genlijk eindigt met de Tweede We
reldoorlog, maar die door claims
van de laatste eigenaar Arnold
Bernstein nog een staartje kende
tot 1960.
Van De val van Antwerpen in 1914
door William Simoens in dit num
mer het derde en laatste deel, be
staande uit enkele nabeschouwin
gen. Kwesties als de aanwezigheid
van Winston Churchill in de Schel-
destad in 1914 en de processen van
1920-1924 om de schuldigen te
straffen komen hier aan de orde.
Even een getal: Op 15 oktober 1914
bevonden zich 710.000 Belgen in
Nederland, in december 1914 wa
ren er dat nog 124.107.
Heemkundekring Paulus van Daes-
donck uit vh Nieuw Ginniken:
'Brieven van Paulus'
Nr. 132, 15 december 2000. Anneke
Ooms-van den Berg doet verslag
van een lezing van prof. dr. Arnoud-
47