Kroonleden
Het Markiezenhof in Restauratie
Welkom
Mededelingen
De waterputten, de schenkingen in de buitenruimte en niet uitgevoerde
plannen voor een volière-faisanderie
De Waterschans
Bestuur
Voorzitter:
PUBLICATIES
STUDIES UITBERGEN OP ZOOM
DE WATERSCHANS
Redactie-secretariaat:
De Waterschans nr. 1 2001
Deze Waterschans:
Markiezenhof in restauratie
Weer een bijdrage van Kees Booij, dit
keer over enige restauratie-objecten
van het Markiezenhof: waterputten,
de naald aan de poortdeuren, spe
ciale zaken op de grote binnenplaats,
achterplaats, achtertuin met drie beel
den en de Franse tuin. Alleraardigst is
ook eens iets te horen over de nim
mer uitgevoerde plannen voor een
volière. Het is een verdienste van Kees
Booij dat hij middels dit artikel enige
specifieke wetenswaardigheden in de
buitenruimten naar voren heeft ge
bracht die verband houden met de
grootscheepse restauratie die dit Mar
kiezenhof heeft ondergaan.
Een historieprent uit 1622
C. Iriks heeft weer een belangrijke
prent ontdekt, dit keer over het beleg
van Bergen op Zoom in 1622. Op een
heldere wijze beschrijft hij deze voor
de lezers en geeft daarbij ook nog de
nodige achtergrondinformatie.
Vonnis over Brabantse watertol
Dit artikel behandelt het eindvonnis
(1504) in een rechtszaak over de be
taling van de 'grote' Brabantse water-
tol, één van de vier tollen die namens
de hertog van Brabant te Antwerpen
werd geheven. Bergen op Zoom was
voor het vervoer te water afhankelijk
van de rivier de Schelde. Op die ri
vier hadden de schippers te maken
met de gevestigde rechten van de
hertog van Brabant en van de graaf
van Holland en Zeeland. De toe
stand was ingewikkeld genoeg om
problemen op te leveren. Soms
leidde dat tot langdurige rechtsza
ken.
Bovendien geeft dit artikel grondige
informatie over diverse toenmalige
gerechtshoven.
De redactie is verheugd weer een
bijdrage van de inmiddels gepro
moveerde W. van Ham ontvangen
te hebben.
Moord aan de Wouwse Poort
Bas Schot beschrijft een moord in
1758 in Bergen op Zoom. Boven
dien licht hij het ambt van poort
schrijver nader toe. Aardig ook te
lezen hoe men in die tijd regelde
dat er op bepaalde tijden geen
mensen de stad meer in konden
komen. Wachtkamers bij horecage
legenheden waren niet nodig. On
danks al deze regelingen ging er
blijkbaar toch nogal eens wat mis,
zoals blijkt uit dit verhaal over een
moord.
Geschiedenis van Bergen op Zoom
Drs. G. Huijbregts beschrijft in deze
al weer achtste bijdrage de geschie
denis van Bergen op Zoom rond
De uitgaven van de Geschiedkundige Kring kunnen mede tot stand
komen dankzij het speciale lidmaatschap van de volgende bedrijven:
ABN-AMRO
DARV1 BV
GOLDEN TULIP Bergen op Zoom
HDW Kantoormachines
P. JANSEN Installatie Techniek BV
Taxi- en toeringcarbedrijf DE KOCK
De KOK Bouwgroep Bergen op Zoom/Goes BV
Steenhouwerij De Kort, Bergen op Zoom
Boekhandel VAN DER KREEK BV
Tapperij DE KROON
VAN LOON SMITS Installaliebedrijf BV
Hotel MERCURE DE DRAAK
RABO BANK Bergen op Zoom
GEBR. VOETS, Weg- en Waterbouw BV, Rosmalen
Woningstichting SOOMLAND
Woningstichting SPECTRUM
De Waterschans nr. 1 2001
1500, met name de periode van
Jan III als heer van deze stad. Uit
voerig wordt ingegaan op de poli
tieke situatie van die tijd.
Het Franse Hospitaal te
Bergen op Zoom
De redactie heeft de goedkeuring
gekregen om een tweeledig artikel
van prof. dr. A.H.M. Kerkhoff, dat
reeds eerder gepubliceerd is ge
weest in het Nederlands Militair
Geneeskundig Tijdschrift, te mo
gen overnemen. Het artikel is met
name voor Bergenaren van grote
betekenis, omdat het over het Mar
kiezenhof handelt, dat in 1795
reeds als Frans hospitaal was inge
richt, daarna magazijn werd om
vervolgens weer als hospitaal te
fungeren. Hier het eerste deel van
dit grondige artikel.
En verder uw aandacht voor:
- Boekbesprekingen
- Leesportefeuille
In de geschiedenis van Bergen op
Zoom neemt het Markiezenhof
een belangrijke plaats in. In deze
aflevering wordt ingegaan op haar
functie als militair hospitaal en op
de restauratie van inrichting en
stoffering van dit stadspaleis.
De stadsgeschiedenis leent zich
voor weergave in beeld en woord,
zoals over een moord, tollen en ge
rechtshoven.
Al deze gebeurtenissen en feiten le
veren de lezers hopelijk weer een
interessante Waterschansaflevering
op.
B. Daeter, hoofdredacteur
Nieuwe leden Geschiedkundige Kling
vanaf 15-12-2000 (tot 10-2 -2001).
Dames: M. Suijkerbuijk, M. de Vos,
beiden uit Bergen op Zoom. He
ren: A Beekers, dr. P. Bentvelzen, J.
Dolman, G. de Dooy, M. van Don
gen, rnr. P. Elion, C. Herreijgers, J.
Krijnen, F Quaytaal, P. van Raay, A
Segers, J. Tack, J. van der Steen, W.
Warmoeskerken, allen uit Bergen
op Zoom. Mollerlyceum. Dames E.
Adriaansen uit Halsteren en drs. J.
Jacobs uit Putte. Heren ir. J. Ber-
vaes, Zaltbommel; A. van Ginne-
ken, Amsterdam; M. de Haas, Kort-
gene; P. Jongbloed, Ossendrecht; ir.
J. Kruis, Halsteren; S. Nefs, Halste
ren en C. Zwaan, Steenbergen.
Het lidmaatschap wordt automa
tisch verlengd, tenzij schriftelijk
opgezegd vóór 31 december.
Inleveren kopij voor De Water
schans 2: 15 mei 2001. Richtlijnen
voor auteurs zijn te verkrijgen bij
het redactiesecretariaat.
Advertentiemogelijkheden.
Vanaf heden bestaat de mogelijk
heid te adverteren in De Water
schans. De extra inkomsten wor
den benut om de huidige omvang
van het tijdschrift te kunnen hand
haven en beperkte kleurendruk
mogelijk te maken. Richtlijnen en
prijzen voor het adverteren zijn te
verkrijgen bij het redactiesecretari
aat (zie colofon).
Kees Booij
Tijdens de voorbereiding en uitvoe
ring van de grootscheepse restaura
tie van het Markiezenhof (tussen
1959 en 1988) was er niet alleen
aandacht en inzet nodig voor de
restauratie van de gebouwen van
het complex maar ook voor de in
richting en stoffering ervan. De mi
litairen hadden in 1957 weliswaar,
na zo'n 140 jaar kazemegebruik,
technisch redelijk onderhouden
gebouwen aan het gemeentebe
stuur van Bergen op Zoom als ei
genaar overgedragen, maar ze wa
ren wel uitgewoond, sleets en op
een aantal plaatsen in monumen
taal opzicht wat verminkt. De ge
bouwen en plaatsen waren zonder
meer keurig opgeruimd, doch vol
komen leeg achtergelaten. De vier
grote buitenruimten, nu twee tui
nen en drie plaatsen, waaromheen
de gebouwen van oorsprong lagen,
waren in de loop van de jaren door
de geniedienst van een aantal
bouwsels voorzien. Deze functio
neerden als waslokaal, spoelruimte,
toilettenonderkomen. badhuis, mi-
trailleurloods en berging. In het ka
der van de restauratie zijn die alle
maal gesloopt na documentatie op
foto's. De bestrating en entourage
3
FAUSTO NUMINE
BERGA VICTRIX
31 ste jaargang nr.l, maart 2001
ISSN: 0926-3918
Verschijnt viermaal per jaar
De Geschiedkundige Kring van Stad
en Land van Bergen op Zoom
Erevoorzitter:
Dr. E.G.H. Hartel
Ereleden:
J.WA van Gastel,
Dr. WA van Ham
drs. J. Zwagemakers
Secretaris:
F Wakkee
Halsterseweg 256
4613 BD Bergen op Zoom
Tel. 0164-237901
Penningmeester:
L.JA Vriends
Ariëlstraat 13
4624 VN Bergen op Zoom
Tel. 236663
Postrekening 24 05 922 en
Bankrekening 52 50 45 244
ten name van:
penningmeester Geschiedkundige Kring
van Stad en Land van Bergen op Zoom
Contributie: f 45 - (minimaal) per jaar
Ledenadministratie:
drs. J. Backx
Schiethoek 5
4614 CT Bergen op Zoom
Tel. 0164-240614
Overige leden:
A. Evers
B. Grosfeld-Asselbergs
B. Schot
Redactie-adres:
C. Vanwesenbeeck
Postbus 35
4600 AA Bergen op Zoom
Tel. 0164-241930
Redactieleden:
R van den Bergh
drs. B. Daeter (hoofdredacteur)
drs. N. Grosfeld
drs. G. Huijbregts
drs. J. Zwagemakers
drs. B. Daeter
Oudland 8
4617 ME Bergen op Zoom.
Tel. 0164-210209
Fax. 0164-210922
Toezicht distributie:
drs. J. Backx
Schiethoek 5
4614 CT Bergen op Zoom
Tel. 0164-240614
Vormgeving en druk:
Drukkerij Vis Offset
Alphen aan den Rijn.
AfbA. Put-opbouw en bekroning op de
grote binnenplaatsjuni 1979.
