Welkom
Mededelingen
Mededeling
Activiteiten
Onder de zoden...
Enkele resultaten van de opgraving op het
Gouvernementsplein in 1999
De Waterschans nr. 2 2001
afgelegd. Zo werden de kerken in
Xanten en Kalkar bezocht en ook
Goch was een bezoek meer dan
waard.
Op 16 en 17-jarige leeftijd maakte
ik voor de Europese Bibliotheek in
Zaltbommel twee boekjes in de
populaire reeks 'Gennep in Oude
Ansichten' en 'Kent U ze nog, de
Gennepenaren'. De eerste tentoon
stelling, samen met leden van de
NJBG gemaakt, heette Gennep in
Bruikleen. Het gaf een overzicht
van de geschiedenis van deze ooit
zo roemruchte stad gelegen aan de
monding van de Maas en de Niers:
Gennep afgeleid van het Keltische
gen apa, daar waar twee wateren sa
menvloeien. Gennep bezat destijds
een burcht waar de Heilige Nober-
tus is ontvangen, dus niet geboren.
Waar een stad wel niet trots op kan
zijn. Het Genneps volkslied is
doordrenkt van dit glorieuze verle
den waarvan nu alleen nog rudi
mentaire sporen zijn overgebleven:
Waar de Niers langs kronkelwegen
bij een burcht de Maas ontmoet
wenkt U Gennep vriendelijk tegen
biedt U zijne welkomstgroet.
Edele burcht zo fier en stevig
Genneps trots waart gij weleer
d'oorlogswoede beukte U neder
thans ligt gij in puin terneer.
Toch ging ik geen geschiedenis stu
deren: kunstgeschiedenis trok
meer, daar gingen mijn hart en
liefde naar uit. Ik heb geen seconde
spijt gehad van deze keuze, nog
steeds is het deze liefde die de be
langrijkste drijfveer in mijn leven is.
Precies tien jaar geleden werd ik
benoemd tot conservator Cultuur
historie van Het Markiezenhof
Door mijn functie leerde ik de
mensen en de (geschiedenis van
de) stad snel kennen. En hoeveel
rijker dan in mijn geboortestad is
het historische verleden van Ber
gen op Zoom bewaard gebleven.
Het archief is een ware 'fundgrube'
voor elke (cultuurhistoricus. Ook
de stad zelf legt getuigenis af van
dit rijke verleden en het Bergs
volkslied is maar liefst gecompo
neerd door Valerius. Bergen op
Zoom is met 65.000 inwoners en
kele maten groter dan Gennep met
een inwonertal van 17.000.
De Geschiedkundige Kring van
Stad en Land van Bergen op Zoom
voldoet wat doelstellingen en uit
gave van publicaties betreft, aan de
standaard van een middelgrote
stad. Toch is een ledental van ruim
duizend op een totale bevolking
van circa 65.000 mensen te weinig.
Het bestuur zal dan ook in de ko
mende jaren alle aandacht richten
op het werven van nieuwe leden en
trachten de zo moeilijk te bereiken
groep jongvolwassenen te interes
seren en in zijn gelederen op te ne
men. Dat vergt veel tijd, energie,
creativiteit maar vooral harmonie.
Uitsluitend met een goede samen
werking en 'alle neuzen dezelfde
richting in' kan een dergelijk stre
ven worden gerealiseerd. Daarom
zal een belangrijk aandachtspunt
de komende jaren communicatie
zijn: allereerst binnen de Kring zelf.
Maar ook naar buiten toe: de Kring
als het 'geweten', als de behoeder
van het rijke erfgoed, de Kring als
verkondiger van standpunten in be
paalde (cultuur)historische vraag
stukken, kortom de Kring als bloei
ende vereniging die op alle terrei
nen samenwerking met andere ver
enigingen en de gemeente na
streeft. Een Kring waar Bergenaren
zich in herkennen en zich thuis-
voelen.
Johanna Jacobs, de eerste vrouwe
lijke voorzitter van de Kring.
Nieuwe leden Geschiedkundige Kring
vanaf 12-3-2001 tlm 28-5-2001.
Mevr. E. Plasmans-Henning, Ber
gen op Zoom.
Heren W. Gaspar, L. de Kok, W.
Nieuwdorp en M. Mol, Bergen op
Zoom. Heer C. Uytdewilligen.
Huijbergen. Stichting bezichtiging
Monumenten, Bergen op Zoom.
Het lidmaatschap wordt automa
tisch verlengd, tenzij schriftelijk op
gezegd vóór 31 december.
Inleveren kopij voor De Water-
schans 3: 15 augustus 2001. Richt
lijnen voor auteurs zijn te verkrij
gen bij het redactiesecretariaat.
Advertentiemogelijkheden. Vanaf
heden bestaat de mogelijkheid te
adverteren in De Waterschans. De
extra inkomsten worden benut om
de huidige omvang van het tijd
schrift te kunnen handhaven en be
perkte kleurendruk mogelijk te ma
ken. Richtlijnen en prijzen voor het
adverteren zijn te verkrijgen bij het
redactiesecretariaat (zie colofon).
In de Algemene Ledenvergade
ring van 26 april 2001 is besloten
tot de voorgestelde, gewijzigde
opzet van de lezingen voor de le
den van de Kring.
Voor onze leden zullen de me
dedelingen omtrent de activitei
ten voortaan in De Waterschans
worden gepubliceerd onder de
kop Activiteiten. Het losse Mede
delingenblad komt hiermee te
vervallen.
Kranten, weekbladen. Tekst TV
en kabelkranten zullen via pers
berichten op de hoogte worden
gehouden van onze activiteiten.
Als eerste activiteit in het tweede
halfjaar hebben we een wandeling
in Halsteren georganiseerd. Hier
voor is gekozen gezien het succes
bij de ontvangst begin dit jaar op
het Halsterse Raadhuis en het be
zoek aan het heemhuis van de
HKK Halchtert.
De wandeling wordt gehouden op
zaterdag 1 september 2001, aan
vang 10.00 uur; plaats van samen
komst het Raadhuis, Dorpsstraat.
Onder deskundige leiding van le
den van de Heemkunde Kring wor
den het raadhuis, Martinuskerk,
Quirinuskerk en het kerkhof be
zocht. Introducés zijn van harte
welkom.
Over de lezing in het laatste kwar
taal en mini-excursie zullen we be
richten in De Waterschans 3-2001.
die eind september 2001 verschijnt.
Nadere informatie bij de leden
van de Activiteitencommissie:
Fons Evers, tel. 210283: Cees
Klaassen, tel. 68 2744, Wim van
Nieuwenhuijzen, tel. 238835 of
Wim van Riemsdijk tel. 248873.
50
De Waterschans nr. 2 2001
Marco Vermunt
In 1992 deed de stichting In den
Scherminckel onderzoek naar de
resten van het middeleeuwse gast
huis van Bergen op Zoom in de
voortuin van het Gouvernement
aan de Wouwsestraat. De resultaten
werden gepubliceerd in het boekje
'Te gast bij Sint MaartenW). Hierin
kwam de geschiedenis van het hos
pitaal, met zijn vele verbouwingen
en reparaties, vrij uitvoerig aan de
orde. Toch bleven er na de eerste
opgraving tal van vragen over. Zo
was niet bekend of er naast het
gasthuis bijgebouwen hadden ge
staan. Evenmin was duidelijk of er
in het jaar 1246, toen de heer van
Breda Godevaart IV een geldbe
drag schonk aan het Bergse gast
huis, al een gebouw op deze plaats
stond. Ook kon aanvankelijk geen
onderzoek worden gedaan naar het
kerkhof dat bij het gasthuis lag.
In 1994 voerde de gemeente een
opgraving uit achter de inmiddels
gesloopte supermarkt van Jac Her
mans in de Blauwehandstraat. Er
werd een flink stuk van de Vuilbeek
(een zijtak van de Grebbe) blootge
legd evenals de funderingen en
vloeren van drie huizen rond een
binnenhofje, die in het begin van
de 15de eeuw aan de oever van de
beek waren gebouwd. Aangezien
die gebouwen ruim 5 bij 12 meter
groot waren en zich uitstrekten
over de breedte van twee huizen
aan de Blauwehandstraat, luidde
de voorlopige conclusie dat het
hier niet om gewone achterhuizen
of kamerwoningen ging, maar om
bijgebouwen van het gasthuis (2).
De fysieke afstand tot het opgra
vingsterrein van 1992 en het ont
breken van duidelijke geschreven
bronnen liet echter de nodige on
zekerheid over deze interpretatie
bestaan.
In 1999 ging het plein opnieuw op
de schop. De aanleg van fonteinen,
Afb.l. De opgraving in 1999.
51
