Kroonleden De Waterschans De Waterschans nr. 4 2001 Deze Waterschans: Een laat-middeleeuwse bril uit Bergen op Zoom Achter het pand Zuivelplein 6 werd in juli een regelmatig gegraven afval- kuil van 2,60 meter in het vierkant en ongeveer 1,50 meter diep aange troffen. Behalve de gebruikelijke scherven van aardewerk en glas kwam uit de onderste lagen van de vulling een complete bril te voor schijn, herkenbaar aan het benen montuur, waar tot ieders verbazing de glazen nog in zaten. Het gaat hier om een uiterst zeldzame archeologi sche vondst die inmiddels landelijke aandacht heeft getrokken. Wie an ders dan onze stadsarcheoloog weet hier veel interessants over te vertel len? Ryk Tulbagh Wie had ooit gedacht dat een gou verneur van de Kaap zijn jeugd heeft doorgebracht in Bergen op Zoom, ook al was dat maar van korte duur? Op 16-jarige leeftijd werd Ryk Tul bagh reeds door de VOC naar de Kaapkolonie in Zuid-Afrika uitge zonden. Zijn ouders zijn in de Ger- trudiskerk begraven. Mevrouw van Loon is er in geslaagd veel materiaal over Ryk te verzamelen, zodat er een waardevol artikel uit samengesteld kon worden. De linie en het Fort De Roovere Het bekende fort en de linie trekt dr. W. van Ham in dit artikel eens in een ander perspectief. Diverse ge beurtenissen worden in dit artikel als schakels gezien in het proces van afronding van het grondgebied van de republiek. Een militaire zone, de afhankelijke Generaliteitslanden, beschermde voortaan het land be noorden de rivieren. Een herovering van de rest van Brabant bleef uit. Be langrijke feiten voor een juist inzicht in dit waardevolle cultuurhistorische object. Honderd jaar Broeders van Huijbergen In dit laatste deel van de geschiede nis van de broeders van Huijbergen in Bergen op Zoom gaat drs. G. Huijbregts in op de periode van 1926 tot 2001. Dc laatste drie broe ders keerden op 31 oktober 2001 te rug naar het moederhuis in Huijber gen. Enkele dagen eerder, op 26 ok tober, schonk de congregatie aan dacht zowel aan het eeuwfeest als aan het afscheid. Heel bescheiden kwamen op 23 december 1901 de eerste zes broeders uit Huijbergen in de Hoogstraat aan. Ze waren te voet. Eveneens haast onopgemerkt verlieten de laatste drie een eeuw en De uitgaven van de Geschiedkundige Kring kunnen mede tot stand komen dankzij het speciale lidmaatschap van de volgende bedrijven: ABN-AMRO DARVI TRANSPORT BV GOLDEN TULIP Bergen op Zoom HDW Kantoormachines P. JANSEN Installatie Techniek BV Taxi- en toeringcarbedrijf DE KOCK De KOK Bouwgroep Bergen op Zoom/Goes BV Natuursteenbedrijf DE KORT Boekhandel VAN DER KREEK BV Tapperij DE KROON VAN LOON SMITS Installatiebedrijf BV Hotel MERCURE DE DRAAK RABO BANK Bergen op Zoom GEBR VOETS Weg - en Waterbouw BV, Rosmalen Woningstichting SOOMLAND Woningstichting SPECTRUM De Waterschans nr. 4 2001 zes weken later vanuit de Pegasus- laan 24 Bergen op Zoom, maar dan met de auto. In dit artikel komen de bloeiperiode tijdens het Interbel- leum, de Tweede Wereldoorlog en de diep ingrijpende veranderingen daarna aan bod. De Zeeslag bij Bergen op Zoom Op de Bergse Plaat staan een paar prachtige kunstwerken. Een daarvan is De Windvanen. Iedereen kan op dit kunstwerk lezen dat het iets te maken heeft met een zeeslag in 1574 in de wateren voor Bergen op Zoom. C. Iriks geeft uitvoerige infor matie over deze zeeslag, zodat we bij het bekijken van dit kunstwerk ons weer wat meer kunnen voorstel len. Geschiedenis van Bergen op Zoom In deze aflevering van de geschiede nis van Bergen op Zoom besteedt drs. Huijbregts uitvoerig aandacht aan Jan IV en hij stelt: Jan IV ver dient een monument, allereerst in de vonn van een gedegen monogra fie. Daar wordt aan gewerkt. Gezien zijn inzet voor Bergen op Zoom en het Markiezaat, zijn grootheid van karakter, zijn verdediging van de rechten die met name de Braban ders in hun hertogdom hadden ver worven, zijn afkeer van bloedige ver volgingen, zijn begrip voor anders denkenden en zijn tragische dood, zou ook een fraai standbeeld voor deze laatste Glymestelg, zijn stad niet misstaan. Na het lezen van dit gedegen artikel zullen velen hier waarschijnlijk er ook zo over den ken. Een verrassing op de vriendendag Prins Frederik Hendrik schijnt met 500 personen in 1628 de inundatie en de fortengordel bij fort De Roovere persoonlijk geïnspecteerd te hebben. Dr. W. van Ham had de Vrienden van De Roovere op de eerste vrien dendag geen groter geschenk kun nen bieden dan dit historische ooggetuigenverslag te presenteren Ook Alberik van Rijckevorsel, wiens verslag voor deze uiteenzetting werd benut, had zich een dergelijk dank baar gebiuik nauwelijks kunnen voorstellen. Hierbij dient aangete kend te worden dat het historische gegeven grotendeels terug te voeren is tot: Dr. E. Hartels Bergen op Zoom, proeve van een sociaal geo grafische stadsanalyse1961. 350 jaar heroprichting parochie Voor in het oudste doopboek van de parochie Bergen op Zoom. op de allereerste bladzijde van de per kamenten band, vinden we in en kele regels de geschiedenis van de heroprichting van deze parochie, de huidige binnenstadsparochie. De al lereerste pastoor, de franciscaan Ni- colaas Seroucx, vertelt in een fraai handschrift - en vanzelfsprekend in het Latijn - hoe begin 1650 de ka tholieke burgers van Bergen op Zoom bijeenkwamen. In een ge heime stemming kozen ze uit hun midden twee vertegenwoordigers. Die moesten ervoor zorgen dat de Bergenaren na zeventig jaar zonder pastoor, weer een eigen zielenher der zouden krijgen. Op een aantrekkelijke manier vertelt dr. Charles de Mooij de geschiede nis van deze parochie, die reeds eer der gepubliceerd is geweest in het parochieblad DienstMaagd. En verder uw aandacht voor Mededelingen Boekbespreking Leesportefeuille In deze aflevering van De Water schans kijken we met een bril door de Bergse historie. We zien Bergena ren van gouverneur tot markies. Broeders, pastoors en zelfs prins Frederik Hendrik, allen stelden be lang in stad en omgeving. Linies, forten en zeeslagen hielden streek en bewoners in stand. Ben Daeter, hoofdredacteur Welkom Nieuwe leden Geschiedkundige Kring vanaf 7 septemer t/m 17 november 2001: Dames: B. Bakx, L. Suijkerbuijk, C. Bruijs-Muns,L. de Hooge, LNuijten- Bakx, M.Nierich-Bekking, allen uit Bergen op Zoom. Heren: G.Larn- bregts, J. Schetters, D. de Vaan, J. Joosen, F Veerman, J. Verberne, C. Grosfeld, M. van den Branden, A van Alphen, M. Grosfeld, J. Heester beek, J. van der Grijn, L. van Loon, D. Valkier, J. Hennekens, J. Buys, E. Gomes, A Joosen, A Adriaansen, L. Wierickx, allen uit Bergen op Zoom. Dames: L. Backx uit Roosendaal en S. de Hooge uit Rotterdam. Heren: H. Ie Poole uit Putte, familie Groffen en J. Visch uit Halsteren, J. van Loon uit Roosendaal, E. van Loon uit Den Haag, K Grosfeld uit Mas- senhove (B) en N. Theuns uit Neer- pelt (B). In memoriam Op 5 november jl. hebben we af scheid moeten nemen van J. van Loon. Enkele jaren is hij bestuurslid van de Kring geweest en heeft gedu rende die tijd ook de ledenadmini stratie verzorgd. In De Waterschans werden in de loop der jaren diverse artikelen van hem gepubliceerd. Wij danken hem wat hij voor de Kring gedaan heeft en wensen de nabe staanden veel sterkte toe bij dit ver lies. Bestuur Kring en redactie De Water schans Mededeling Het lidmaatschap wordt automa tisch verlengd, tenzij schriftelijk op gezegd vóór 31 december. Inleveren kopij voor De Water schans I: 1 februari 2002. Advertentiemogelijkheden: informa tie bij bestuur. Postbus Vanaf heden beschikt de Kring over een postbus: Postbus 280 4600 AG Bergen op Zoom Verzoek om hier alle correspondentie naar toe te stu ren. Redactiebijdragen voor de Wa terschans wel naar dit redactieadres blijven sturen (zie colofon). 145 FAUSTO NUMINE BERGA VICTRIX 31 ste jaargang nr. 4, december 2001 ISSN 0926-3918 Verschijnt viermaal per jaar Postbus 280 4600 AG Bergen op Zoom De Geschiedkundige Kring van Stad en Land van Bergen op Zoom Erevoorzitter. Dr. E.G.H. Hartel Ereleden: J.WA van Gastel, Dr. W.A. van Ham Bestuur Voorzitter: Drs. Johanna Jacobs Secretaris: E Wakkee Halsterseweg 256 4613 BD Bergen op Zoom Tel. 0164-237901 Penningmeester: LJA Vriends Ariëlstraat 13 4624 VN Bergen op Zoom Tel. 236663 Postrekening 24 05 922 en Bankrekening 52 50 45 244 Ten name van: Penningmeester Geschiedkundige Kring Van Stad en Land van Bergen op Zoom Contributie 22 euro (minimaal) per jaar. Ledenadministratie B.M. Mast Tel. 0164-244291 e-mail BM.Mast@home.nl Overige bestuursleden: A Evers B. Grosfeld-Asselbergs B. Schot Publicaties Studies uit Bergen Zoom Redactie-adres: Drs. Johanna Jacobs Postbus 280 4600 AG Bergen op Zoom De Waterschans Redactieleden.' drs. J. Backx R van den Bergh drs. B. Daeter (hoofdredacteur) drs. N. Grosfeld drs. G. Huijbregts Redactie-secretariaat: drs. B. Daeter Oudland 8 4617 ME Bergen op Zoom. Tel. 0164-210209 Fax. 0164-210922 Toezicht distributie: drs. J. Backx Schiethoek 5 4614 CT Bergen op Zoom Tel. 0164-240614 Vormgeving en druk Drukkerij Vis OfTset Alphen aan den Rijn

Periodieken

De Waterschans | 2001 | | pagina 1