Leesportefeuille
Uit en over verwante tijdschriften
De Waterschans nr. 4 2001
Door drs. GA Huijbregts
Tijding
Nummer 2 van jaargang 2001.
(Heemkundekring Het Zuidkwar
tier).
Rochus Meeus haalt herinneringen
op aan de Ossendrechtse atletiek
vereniging RKAV. Excelsior '55 die
ruim 12 jaar sportieve dames en he
ren uit Ossendrecht en Putte trainde
en aan wedstrijden in Nederland en
België liet deelnemen.
Dick Adriaansen biedt de lezer een
beknopte, interessante biografie van
Heinrich Robertus Badstieber
(1905-1956). Deze in Wenen gebo
ren Oostenrijker was tijdens de
Tweede Wereldoorlog vier jaar werk
zaam op de vliegbasis Woensdrecht,
niet als militair, maar als technisch
ingenieur in dienst van het Duitse
leger. Hij moest niets hebben van
Hitier en de nazi's. Toen Oberleut-
nant Joseph Paschotta op Dolle
Dinsdag bevel gaf om klooster en
pensionaat Ste. Marie in Huijbergen
te verwoesten, lukte het hem om het
noviciaatsgebouw Alverno te red
den. De Duitsers maakten verder al
les gereed om ook het Sint-Philo-
menaklooster te Hoogerheide op te
blazen, maar Badstieber was hen te
slim af en redde zo het klooster. Dat
hij daarmee zijn leven waagde, ligt
voor de hand. Hij deserteerde nog
diezelfde dag, dook onder en kreeg
na de bevrijding de Nederlandse na
tionaliteit. In 1956 zocht hij in de
dood zijn persoonlijke bevrijding.
Hij werd op het katholieke kerkhof
van Hoogerheide begraven.
Tenslotte in dit nummer een lijst
van alle artikelen die in de jaren
1978-1990 in Tijding zijn gepubli
ceerd.
De Vierschaer
Nummer 2, jrg. 19, augustus 2001
(Heemkundekring DE VIER
SCHAER, Wouw)
Henk Hellegers is weer present, nu
met een biografie van De Rode Ka
pelaan van Heerle (1901). Dr. JAH.
van den Brink, bijgenaamd "de
priester met de rode zakdoek" was
in 1901 slechts enkele maanden ka
pelaan te Heerle, nadat hij eerder
als zodanig in Nispen actief was ge
weest. Hij kwam in botsing met de
katholieke kerk door zijn sympathi
seren met het socialisme. Dat leidde
tot zijn uittreding en zijn aansluiting
bij de Evangelische Gemeenschap.
Hij was het eerste socialistische
raadslid van de gemeente Breda en
speelde een actieve rol bij de stakin
gen in de haardenfabriek DE
ETNA Hij overleed in 1933 in Den
Haag.
In een tweede bijdrage Wouw in het
nieuws 1901 schetst Hellegers een
beeld van het dorp aan de hand van
publicaties in genoemd jaar over
Wouw in het dagblad De Grondwet.
De landbouw staat erg in de be
langstelling. Met name zetten velen
zich in om oude boerderijen zo
goed mogelijk voor het nageslacht
te conserveren. Aidré Viersen sti
muleert dat streven met zijn artikel
Vlaamse schuur aan de Vroenhoutse-
weg 15 te Roosendaal. Wie meer wil
weten over het typische van een
Vlaamse schuur heeft in Viersen
een goede gids en in de genoemde
schuur een leerzaam voorbeeld. De
auteur schenkt ook veel aandacht
aan de vele inscripties op drie van
de vier zuidelijke gebintstijlen. Dui
delijke tekeningen en illustratieve
foto's verhelderen de tekst.
Engelbrecht van Nassau
Jaargang 20, nr. 3, september 2001
(Heemkundige Kring Breda).
Eerst een stukje oral history. Riet
Op 't Root vertelt over haar ervarin
gen als onderwijzeres bij het basis
onderwijs onder de titel: Van Lim
burgse Peel naar de Baronie van
Breda. Een tijdsbeeld van het onder
wijs, een persoonlijke terugblik (p. 103-
117). Wie veertig jaar voor de klas
heeft gestaan, is bij veel veranderin
gen betrokken geweest. Deze me
moires getuigen daarvan.
Gerard Otten is met drie artikelen
present. Voor de tweede keer vestigt
hij de aandacht op de woningbouw
tijdens het Interbellum (1919-1939)
in: De wijken in Breda uit de jaren
twinitg en dertig: een toekomstig be
schermd stadsgezicht? (Deel II) p. 118-
135. Vóór 1940 waren stadsuitbrei
dingsplannen een onderwerp van
studie, gestimuleerd door Berlage
en onder invloed van Duitse publi
caties. Breda kende bijvoorbeeld het
Plan Schaap en het plan Homix-
Siebers. Die plannen zijn niet volle
dig uitgevoerd, maar wat wel van de
grond is gekomen, verdient thans te
worden gerespecteerd. Waarom dat
nodig is en hoe dat zou kunnen,
wordt door de auteur toegelicht.
In 1997 vroeg Otten al aandacht
voor het grafmonument van Nahuys
van Burgst op de begraafplaats Zui
len, thans bekend onder de naam
Haagveld. Het is gemaakt van gietij
zer en als zodanig vrij uniek. Ook
het bekende blad Monumenten
biedt in zijn juninummer 2001 een
uitvoerige beschrijving door Mein-
dert Stokroos.
In zijn derde bijdrage: Nieuwe straat
namen (I) verklaart Otten enkele re
cente straatnamen. Helma Raaijma-
kers schrijft in haar rubriek Uit de
oude schoenendoos over twee histo
rische pompen, een op de markt
van Princenhage en een op de
markt van 't Ginneken. Op de blad
zijden 139 en 140 treffen we onder
de titel WWW.Waar, wat en wie op het
internet nuttige tips van G. Duijf
voor raadplegers van websites op
het gebied van heemkunde.
"Brieven van Paulus"
Nummer 136, jrg. 27, 15 wijnmaand
2001. (Heemkundekring "Paulus van
Daesdonck")
Wel eens gehoord van radiësthesie?
Anneke Ooms-van den Berg vertelt
erover in Piet Nuijten zoekt Bavelse
energie met de wichelroede. Het is
204
De Waterschans nr. 4 2001
peliusschool, 11-5-1954. een prote
stants-christelijke kleuterschool van
Klundert, geopend in 1954 en geïn
tegreerd in het basisonderwijs in
1985. De nieuwe school krijgt dan
de naam "Het Bastion". Wie was To-
pelius? Zacharias Topelius (1818-
1898) was een Finse schrijver, dich
ter, journalist en professor in de ge
schiedenis. Hij schreef onder meer
sprookjes in het Zweeds en een van
zijn mooiste verhalen gaat over
Sampo, het Lappenjong. Een
beeldje van Sampo staat voor het
schoolgebouw. Naam en beeldje
herinneren aan het feit dat na de
watersnood van 1953 Finland een
nieuwe school aan Klundert schonk
en Zweden voor de inventaris
zorgde.
De Dongebode
Nummer 2 jrg. 27, juni 2001. (Oud
heidkundige Kling "Geertruyden-
berghe")
Dit nummer bevat twee artikelen
over oude prenten. Leo Ewals geeft
in zijn Geertruidenberg op twee 19e-
eeuws lithografieën een toelichting
op Het Beleg van Geertmidenberg in
1593 en op Gezigt op de vesting
Geertmidenberg (van de zijde des forts
te zien). Van Bas Zijlmans is dit het
vijfde artikel van zijn reeks: De topo
grafische waarde van Bergse historie
prenten (5). Zijn speurtocht leverde
enkele nieuwe vondsten op. In deze
bijdrage beschrijft hij de prenten nr.
17 tot en met nr. 28.
Talrijke afbeeldingen verluchten dit
nummer en verduidelijken de tekst.
Brabants Heem
Nummer 3, jrg. 53, 2001. Driemaan
delijks tijdschrift voor archeologie,
geschiedenis en volkskunde. (Stich
ting Brabants Heem en Stichting
Brabantse Regionale Geschiedbe
oefening.
Dit is een themanummer, gewijd
aan Monumenten. Aanleiding daar
toe is "de aanstaande afronding van
het Monumenten Selectie Project,
waardoor de provincie Noord-Bra
bant er in één klap honderden rijks
monumenten uit de periode 1850-
1940 bij krijgt." Zeven deskundigen
belichten de verschillende facetten
van de monumentenzorg in onze
provincie. Ook Bergen op Zoom is
goed vertegenwoordigd.
Voor wie nog meer over deze mate
rie wil weten, moge herinnerd wor
den aan het voorbeeldige werk
Bergs Monumentenboek. Monumen
ten verslag van een lezing die Piet
Nuijten hield voor de hierboven ge
noemde heemkundekring. Dieper
in het verleden duikt Ad Jansen met
zijn studie over Vier historische boer
derijen ten westen van de Strijbeekse-
weg onder Ulvenhout. Bij hem proe
ven we eveneens de zorg voor het
behoud van aard en karakter van
het platteland, waarvan de soms
eeuwenoude boerderij een wezen
lijk element is. Zijn interesse gaat
vooral uit naar de vroegere bewo
ners.
Oud Nieuws
Nummer 3, jrg. 21, oktober 2001, nr.
65. (Heemkundekring Willem van
Strijen).
Dit nummer is een goede inleiding
voor allen die aan stamboomonder
zoek gaan doen. Th.C.M. Noorder-
meer en GJ.M. Blom noemen hun
inleiding heel bescheiden:
Genealogisch Onderzoek in een no
tendop. Het is dus geen handboek
dat door zijn omvang alleen al af
schrikt. Voor een eerste kennisma
king met de genealogie voldoet
deze gids prima. Hij leert je de be
langrijkste vaktermen, vertelt hoe je
moet beginnen en wijst je de weg
naar de bronnen en instanties die je
niet kunt missen.
De Overdraght
Nummer 3 van jaargang 27, 2001.
(Heemkundekring Die Overdraghe,
Klundert)
In deze Overdraght is het Gerry Po
lak die praktisch het hele nummer
vult met de geschiedenis van de To-
peliusschool onder de titel: Een
school met inboedel cadeau. De To-
Afb.l. Zacharias Topelius, de man die zijn naam gaf aan een Klundertse kleuterschool.
205