De Waterschans nr. l 2002 De Waterschans nr. l 2002 je. Ja, maar wat zien we nu gebeu ren? Nu moeten we de werkloozen zand laten kruien en op de loonen voor dat zandkaiien wordt heel wat toegelegd. Infonneer maar eens of dat zandkruien niet duur is. Dan zeg ik, laat de vakmenschen vakwerk doen. Waarom moeten alle deur krukken van een fabriek komen? Laat een jongeman ze maken; het kost wat meer, maar hij leert er wat van en dan hoeft-ie geen zand te kruien. Je moet eens in Zuid gaan kijken. Daar heeft de schoonheids commissie hekken laten zetten van kippegaas en gasbuizen. Mooi, wat? Heel wat menschen zouden graag wat geld over gehad hebben voor een mooi hek, waar een mensch aan geploeterd had en waar een stukje ziel in zat".45 Dingemans heeft intensief meege werkt aan de publicatie van het nog steeds toonaangevende Handboek voor Smeden van R. van der Wal.46 Niet alleen heeft hij voor deze pu blicatie allerlei smeedtechnieken uiteengezet maar ook tekeningen vervaardigd.47 Naast vakinhoudelijke lezingen heeft Janus Dingemans vanaf het begin van zijn smidsloopbaan ook de poli tieke belangen van zijn beroeps groep door voordrachten en moties verdedigd. Afb. 11. Vuurkorfvoor buitenplaats 'Duin en Kriddberg' te Santpooit vervaardigd door Kunst- en Grofsmederij A.J. Dingemans. Op 6 februari 1913 houdt hij in Am sterdam een lezing in Café 'De Roode Leeuw' voor de Nederland- sche Smeden-Vereeniging, waarvan hij op dat moment bestuursvoorzit ter is.48 De lezing is getiteld "De toe stand in het Smedenbedrijf als een gevolg van de Amsterdamsche bepa lingen en haar toepassing" 49 In feite betreft het hier een aanmaning aan het College van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam om al het smeedwerk in principe uit te be steden aan Amsterdamse smeden. Voorwaarde is echter wel dat het be drijf aantoonbaar bonafide moet zijn en dat de bepalingen be treffende de arbeidsomstandigheden en de lonen correct worden nage- Afb. 18. Bronzen plaquette vetvaardigd voor L.E. Duport in 1917 door Kunst- en Grofsmederij AJ. Dingemans. leefd. Het doel van dit standpunt is tweeledig: een garantie op werk voor Amsterdamse smeden en een verbe tering van de werkomstandigheden van de beroepsgroep als zodanig. Om als groep naar buiten te kunnen treden, neemt Dingemans het initia tief om de Amsterdamse smeden in één verband te verenigen; de Bond van Amsterdamsche Smeden. Van deze bond wordt hij voorzitter. Via bestuursfuncties in de Bond van R.K. Smedenpatroons en de Neder- landsche Smeden-Vereeniging be hartigt Dingemans de belangen van de landelijke smeden.50 Bovendien oefent hij invloed uit door zijn voorzitterschap van de Ka mer van Arbeid voor Hout- en Me taalbewerking. Het is dan ook geen wonder dat in zijn necrologie wordt geschreven: "Dingemans is in zijn leven twee Afb. 19. Draak gesmeed door Janus Dingemans. dingen geweest: smid en politicus, maar in zijn hart was Dingemans toch alleen maar smid, dat is te zeg gen meestersmid, ambachtsman alsof de groote tijd van de gilden nog bestond".51 Het werk De werken vervaardigd in de Kunst en Grofsmederij van Janus Dinge mans kunnen globaal onderschei den worden in die bestemd voor buiten en die bestemd voor binnen. Tot de eerste categorie behoren to renspitsen, koepelbekroningen, hek ken, lichtmasten, uithangborden en fonteinen. Tot de tweede categorie moeten gerekend worden (kerk)meubilair, deurbeslag, hang en sluitwerk, en kunstzinnige objec ten.52 In concreto zijn de volgende werken van zijn hand bekend: de koepels van de Sint-Bavokathedraal te Haar lem en de Effectenbeurs te Amster dam, en torenspitsen bestemd voor Zuid-Afrika. De hekken van het Vondelpark, het Koloniaal Instituut (het huidige Tro penmuseum), de Boerhaavekliniek, de Effectenbeurs te Amsterdam, de Nederlandse tuin op de Wereldten toonstelling te Brussel in 1909, huize "De Voorst' bij Zutphen, kasteel 'De Haar' te Haarzuilens en de 'Konink lijke Stations-wachtkamer' te 's-Gra- venhage. Lichtmasten voor Amsterdam (on der andere het Ixidseplein, de Anr- stelbaig en de Beurs), Arnhem en Leiden.53 Uithangborden voor de eigen sme derij, het Museum Amstelkring te Amsterdam en de Muziekhandel Concertbureau Alsbach Doyer in de Kalverstraat 176 te Amsterdam. De weerhaan op de Vondelkerk te Amsterdam, de klauwende adelaar boven de ingang van de Algemeene Beleggings-Compagnie aan het Damrak 80-81 te Amsterdam, en de fontein aan de Burgemeester Stule- meijerlaan te Bergen op Zoom be sluiten dit rijtje van buitenobjecten. Lichtkronen zijn vervaardigd voor de Amsterdamse kerken Sint-Wiilibror- dus (buiten de Veste) en Sint-Fran- ciscus van Assisië ('De Boom'), de Abdij te Middelburg, en de 'Konink lijke Stations-wachtkamers' te Am sterdam en 's-Gravenhage.54 De gedreven koperen preekstoel ('nimbar') te Medan op Sumatra en de geciseleerde koperen altaarhemel in de Sint-Servaas te Maastricht zijn beide producten van Janus Dinge mans.55 Voorts is er hang- en sluitwerk en deurbeslag vervaardigd voor de ka thedraal te Rangoon (Binna) en kas teel 'De Haar' te Haarzuilens. Vuurkorven en divers meubilair zijn gemaakt voor buitenplaats 'Duin en Kruidberg' te Santpoort, paleis Het Irro te Apeldoorn en kasteel 'De Haar' te Haarzuilens. 56 Kunstzinnige objecten worden ver vaardigd voor de presentaties op de diverse kunstnijverheidstentoonstel- lingen in binnen- en buitenland en in opdracht.57 Voor het grafmonument van prinses Maria van Oranje in de Sint- Lambertuskerk te Buren krijgt Din gemans in 1912 opdracht tot het smeden van een grafkrans.58 Eveneens in opdracht vervaardigt Dingemans een bronzen plaquette voor L.E. Duport, wanneer deze in 1917 erelid van de smedenvereniging wordt.59 De adelaar en de draak die in per manente bruikleen aan de gemeente Bergen op Zoom zijn afgestaan, be schouwt Janus Dingemans als voort- 25 DE NED. SMEDENVEREENIGING AAN HAAR EERELID L.E.DUPORTa 1917

Periodieken

De Waterschans | 2002 | | pagina 13