■■i De Waterschans nr. 1 2002 AJb. 25. Janus Dingemans, juni 1939. per inzak, ik ben me bewust dat ik wegzak maar ik laat me zakken en omdat alles met me mee zakt heeft het den schyn alsof ik minstens by het oude blyf, maar het onaange name gevoel dat ik heb als ik al het gekuip en gedraai aanhoor, het mis- selyk worden van hun kwakzalvers- gedoe en hun willens en wetens de menschen bedriegen die eerlyk en te goeder trouw in hun Godszalverig- heid gelooven geeft me, ondanks my zelf de zekerheid dat het zoo niet blyven zal en ik van daag of morgen weer eens uit mekaar plof. En aan gezien ik geen kans zie om by zoo'n ontploffing rnyn omgeving te veran deren zal het resultaat wel zyn een vaarwel aan alle vereenigingen, aan alle bonden en dan word ik zoo iets als een oude olifant die stug en cha- gerynig uit de kudde loopt en op zyn eentje door de wildernis loopt te kankeren totdat hy doodgeschoten wordt nadat hy zelf zoo hier en daar het een en ander verwoest heeft". In drie bewaard gebleven brieven van Disco aan Dingemans komt het conflict ter sprake dat Disco heeft met de Commissie van Toezicht van de Ambachtsschool voor Bergen op Zoom en Omstreken. Het conflict begint met het overlij den van Aug. van Dijck, een be stuurslid van genoemde Commissie, die door Disco in zijn brief van circa juli 1921 weinig vleiend wordt be schreven als "de steen harde ik be doel de steenhouwer".80 Wanneer Disco met meerderheid van stem men in het bestuur wordt gekozen, acht de heer E.C. Laane, die graag zijn zoon als opvolger van Van Dijck had gezien, de functie van bestuurs lid van en leraar aan dezelfde school onverenigbaar.81 De kwestie moet beslecht worden door de minister. In zijn brief van 10 september 1921 schrijft Disco dat hij op 8 september een brief van de minister heeft ont vangen waarin deze inderdaad con cludeert dat diens benoeming tot bestuurslid onverenigbaar is met het leraarschap "hoewel hij geen wette- lijken noch eenigen anderen grond kan aanhalen, waarop zijn uitspraak gebaseerd is". Het conflict sleept voort wanneer Disco in het bestuur blijft zitten en de verhouding tussen de leraren en Disco verslechtert dra matisch. Op 9 mei 1922 schrijft Disco onder andere "Is't in Amst een zoodje [sic] hier nog erger. Voor f 150 een heel jaar deed ik meer met liefde dan nu een Lr [leraar, JJ] voor f 1000 op 7 maanden, dan nog 3 die geen orde hadden. 3 koekebakkers. 3 ganzensnaters. 3 ABSers en 3 goe den en van dit stelletje 8 onbe voegd". De verhouding Dingemans-Disco bekoelt in 1926-1927 wanneer bei den solliciteren op de vacant gewor den functie van directeur van de Ambachtsschool Bergen op Zoom en Omstreken. De kwestie is alleen te herleiden uit brieven van Dinge mans aan Disco.82 Uit de brief van 14 september 1926 blijkt dat Disco aan Dingemans heeft voorgesteld te solliciteren. Din gemans reageert weliswaar positief maar wil er zeker van zijn dat hij een kans maakt. "Hoeveel kans geeft ge me nu? Wie acht ge in Bg, van de personen die invloed kunnen uitoe fenen, op myn hand en in hoeverre zyn ze vooraf te polsen. Ge snapt waar de kern van de zaak gelegen is, bestaat er gegronde twyfel aan een benoeming, dan niet soliciteeren. Bestaat er gegronde kans, dan waag ik de resico [sic]. Het werk trekt my aan en ik zie nog niet tegen werken op". Disco geeft Dingemans het idee dat hij een goede kans maakt omdat hij zichzelf"en N.C.M. Huysmans - die sedert 1 september 1919 leraar is - kansloos acht. Dingemans, die geen gezichtsverlies wil tijden, wint zelf inlichtingen in: hij meldt zijn bevindingen in tele gramstijl aan Disco in zijn brief van 4 november 1926. "Niet in Bg ge weest. Niet getelefoneerd. Geschre ven naar iemand met Bgsche toe standen volkomen op de hoogte. Stop. Heeft volgens schryven Poolsch hoogte genomen. Stop. Dus geen Russisch hoogte. Stop. Infor matie zoo positief mogelyk: doe het niet. geen kans. Stop. Disco heeft geen kans. Stop. Altyd stryd geweest, nu opnieuw hevig ontbrand. Stop. Disco leeftydsrechten als onderdi recteur gepasserd [sic] voor Huys mans. Stop. Zal weer het loodje moeten leggen. Stop. Niet voor H maar voor H. Stop. Laatste H is ei- genlyk v d H. Ir. leeraar aan de R. K. H. B. S. en Handelss. Stop. Heeft alle bevoegdheden volledig. Stop. Ge ziet, afle bevoegdheden volledig te hebben is geen snert stop. Dat is een topzwaarheid. B. en W. van Bg zien gaarne beide Directie's in een hand. Stop. Zal wel gaan ook Stop. Als we tyd van leven hebben. Het is de al- gemeene lees al gemeene meening dat Disco zeer gegriefd is. Stop. Ge volg - als iemand zeer gegriefd is doet hy rare dingen. Stop. De wensch is dikwyls de vader van de gedachte. Stop stop. Een van de rare dingen die men nu van Disco verwacht is het nemen van zyn ontslag, kwestie opgelost. Stop. Hy vraagt gegriefd als hy is pensioen, temeer weil [sic] zyn fi- nantieele positie zeer gunstig is en hy dus niet langer gegriefd behoeft te zyn dan hy zelf wilt. Zie zoo nu is het telegram af, het is duur en leelyk maar toch wel duidelyk".83 Terwijl Dingemans in de regel zijn brieven typt, is zijn brief van 14 ja nuari 1927 aan Disco handgeschre ven. Kennelijk heeft Dingemans niets meer van zich laten horen en heeft Disco hem gevraagd te schrij ven. De toonzetting is koel en direct en het badinerende karakter van eer dere brieven ontbreekt. Het blijkt dat Disco - door zichzelf en door ande ren kansloos geacht - toch op de functie heeft gesolliciteerd in tegen stelling tot hetgeen hij gesuggereerd of beweerd heeft.84 Dingemans ver woordt dit als volgt: "Zeker, ik schijn 30 De Waterschans nr. l 2002 ADRIANUS jOSEPHUS DINGEMANS, AJb. 26. Rouwbrief van Janus Dingemans24 juni 1941. ook wel eens anders dan ik ben en ik ben ook wel eens anders dan ik schijn, dat is nu eenmaal noodza kelijk doch wil men te zamen iets bereiken dan dient men het te za men volkomen eens te zijn. En nu ter zake. De kardinale fout is ge maakt door AJ.M. Disco. Het hin dert niet, maar toch is het jammer omdat er niets bereikt is. Ik heb in de meening verkeerd dat het ging tusschen AJ.D. [Janus Dingemans, JJ] ten eenen en al de anderen ter andere zijde, al die anderen dan met uitzondering van AJ.M. die, die naar mijn opvatting, buiten spel was. En nu blijkt, wat ik direct na de ont vangst van de brief met de voor dracht begreep, dat er een misver stand heeft bestaan tusschen U en mij en dat wij een wanhopig dwaze klucht hebben opgevoerd en ons hebben laten bedonderen of liever in de luiers leggen die we zelf nog- wel hebben gekocht en aange bracht". Uit Dingemans' brief valt op te ma ken dat Disco weliswaar heeft mee gesolliciteerd, maar dat het in zijn bedoeling lag om, wanneer hij op de voordracht zou zijn geplaatst, te bedanken.85 Dat Dingemans twijfelt aan deze uitleg en meent dat Disco dubbel spel heeft gespeeld, blijkt uit de opmerking: "Had ik geweten dat ge menschen die ge vertrouwen kond op U had laten stemmen, ik had bedankt en ik had Uw kans niet in de weg gestaan. Nu hebt ge vol komen duidelijk wat ik bedoel en zeg mij nu ook volkomen duidelijk wat ge wilt. Ziet ge een kans voor U, zeg het mij en het is verstandig dat ik en elk ander er af blijft. Ziet ge geen kans en ik zeg het U rondweg, ik zie er ook geen, zeg het mij dan ook en ik zal doen wat ik kan, mits er nog wat aan te doen is". Hoewel Dingemans in deze brief schrijft dat hij het antwoord van Disco zal afwachten of deze bij zijn sollicitatie blijft of zich terugtrekt - Dingemans wijst er nogmaals op dat hij denkt dat Disco geen kans maakt - schrijft hij nog dezelfde dag een brief aan dr. PJ.H van Ginneken, voorzitter van het bestuur van de ambachtsschool. Hij begint met de constatering dat zijn sollicitatie nogal wat stof heeft doen opwaaien om te vervolgen met: "Daardoor ver neem ik intusschen by geruchtte, [sic] dat er tegen de voordracht be zwaren zouden zyn, men beweert zelfs dat er andere personen op ge bracht zullen worden. Nu had ik, voor ik soliciteerde, geinfonneerd naar de werkzaamheden van het Be stuur en de daarop verkregen ant woorden waren slechts op 2 punten gelykluidend: 1 De Voorzitter, Dr van Ginneken is R.K, een hoog staand persoon, hy neemt zeker den besten die hy krygen kan, zonder op andere belangen dan die van de school te letten. 2 De heeren Disco en Huysman [sic] hebben beiden geen kans. Dit deed my soliciteeren en geeft my nu de vryheid om my thans tot U persoonlyk te wenden met de vraag of het nog eenig nut heeft iets in het belang van myn so- licitatie te ondernemen of, acht U voor my de zaak definitief uit. Ik voor my was door de opgemaakte voordracht teleurgesteld, doch dank baar tevens omdat ik er niet op voor kwam met den heer Huysman [sic]". Het antwoord van Van Ginneken is 1 blijkbaar negatief geweest want in een briefvan 18 januari 1927 aan nir. J.H. van der Meulen, secretaris van het bestuur van de ambachtsschool, verzoekt Dingemans nog ontbreken de stukken die bij de sollicitatie wa ren meegezonden en waarvan hij slechts een deel terug ontvangen heeft, alsnog te retourneren. In dit schrijven laat Dingemans zich ech ter niet kennen: hij vraagt of het be stuur geïnteresseerd is in "eenige voorwerpen welke by het on- derwys gebruikt kunnen worden. Deze hebben voor my betrekkelyk geringe waarde en onze eigen school is ruim voorzien". Hij eindigt zijn brief met "U merkt: on revient toujours a son prémière amour, zelfs al loopt men een blauwtje!". Het is opvallend dat de correspondentie tussen Dingemans en Disco ophoudt met dit debacle geschetst in Dingemans' geschreven 31 Heden overleed zacht en kalm, voorzien van de H.H. Sacramenten der Stervenden, onze lieve Man, Vader en Behuwdvader, Lid der Gemeenteraad van Amsterdam, in den ouderdom van 66 jaar. Amsterdam -W., 24 Juni 1941. Overtoom 327. F. C. DINGEMANS-VAN EERDEWIJK M. C. F. P. WAJER-DINGEMANS JOH. B. WAJER F P. J. J. DINGEMANS E. P. R. DINGEMANS-VAN BERKEL Profundis: Vrijdag 27 Juni van 2.30-3.30 uur n.m. in de Kapel van het Maria - Paviljoen (Ruijschstraat 128). De H.H. Uitvaartdiensten zullen gehouden worden in de Parochiekerk van het H. Hart van Jezus, Vondelstraat, op Zaterdag 28 Juni a.s., te 7.30 uur, 8 uur en te 10 uur v.m. de gezongen H. Mis van Requiem; daarna de begrafenis tegen 11.15 uur op het R.K. Kerkhof „Buitenveldert", Amstelveenscheweg. Vertrek vanuit de Kerk te 10.45 uur. Geen bezoek - geen bloemen - geen toespraken.

Periodieken

De Waterschans | 2002 | | pagina 16