Deze Waterschans: Kroonleden Welkom Mini excursie, wandelen over fort De Roovere De Waterschans nr. l 2002 De Waterschans nr. l 2002 De Waterschans Fort Moermont Het voormalige veilingterrein aan de Moerstraatsebaan blijkt van ar cheologische waarde te zijn. Eens stond hier het fort Moermont, on derdeel van de verdedigingslinie tussen Bergen op Zoom en Steen bergen (1628) en genoemd naar de heer van Moenuont. Midden 19de eeuw werd dit fort geslecht en nam men het terrein als landbouwgrond in gebruik. In 1960 werden daar veilinggebouwen geplaatst. Na af braak daarvan werden er daar on langs interesante funderingsresten aangetroffen, maar ook keukenafval, botten, 17de eeuws aardewerkscher- ven, glas, als ook kledinghaken, munten, kogels en knopen. Een op vallende vondst was een grote aar dewerken kookpot en een fragment van een zonnewijzer gemaakt van leisteen. Onze stadsarcheoloog eindigt te recht zijn bijdrage met het advies om de herinrichting van het veiling- ten-ein te laten inspireren door het vestingverleden. Te Deum Bergenaar dr. H. Bol ontdekte bij toeval in Frankrijk een Te Deum van Pellegrin, uitgevoerd naar aanlei ding van de val van Bergobsouvm (=Bergen op Zoom) in 1749. De compositie dateert echter uit 1745, dus vóór die bekende gebeurtenis. Het was vroeger gebruikelijk dat een componist een Te Deum of andere gelegenheidsstukken in portefeuille had. Janus Dingemans Een bijdrage van de voorzitter van onze Kring, drs. Johanna Jacobs, volgens de redactie tevens een voor beeld voor auteurs hoe artikelen voor De waterschans geschreven zouden moeten worden. Een bij drage ook waar ontzettend veel en grondig archiefonderzoek voor no dig was. Het uitgebreide notenappa raat in bijna even interessant als het artikel zelf. Uitgaande van de fontein, vanaf 1922 geplaatst in het plantsoen voor 't Rijks, beschrijft Johanna persoon en werk van de maker van deze fon tein: Janus Dingemans (1874-1941), een geboren Bergenaar, een 'import' Amsterdammer, getalenteerd kunst smid, actief politicus, betrokken le raar en vooral ook een boeiend mens. De lezer raakt, net als zijzelf, ge boeid door deze Janus Dingemans: zijn persoon en wezen, die zo uniek, bruisend, energiek, maar ook zo van deze tijd zijn; een man uit één stuk recht door zee, een harde werker De uitgaven van de Geschiedkundige Kring kunnen mede tot stand komen dankzij het speciale lidmaatschap van de volgende bedrijven: DA RVI BV GOLDEN TULIP Bergen op Zoom HDW Kantoormachines P. JANSEN Installatie Techniek BV Taxi- en toeringcarbedrijf DE KOCK Nhiuursteenbedrijf DE KORT Boekhandel VAN DER KREEK BV Tapperij DE KROON VAN LOON SMITS Installatiebedrijf BV Hotel MERCURE DE DRAAK RABO BANK Bergen op Zoom GEBR VOETS Weg - en Waterbouw BV, Rosmalen Woningstichting SOOMLAND Woningstichting SPECTRUM met een goed verstand en praktisch inzicht. Een man met realistische idealen; een humoristische, door leefde menselijke man, een mar kante persoonlijkheid 'zoals er in een generatie maar enkele voorko men'. Spotprent In de jaren twintig kwamen in Ber gen op Zoom verschillende malver saties aan het licht waarbij het openbaar bestuur van de gemeente betrokken was. De in Halsteren wo nende Belgische kunstenaar George van Raemdonk heeft er verschei dene spotprenten aan gewijd. De hier afgebeelde prent betreft de toenmalige gemeentesecretaris C. van Liempt, die legesgelden niet aan de ontvanger afdroeg maar wel in de gemeenterekening verant woordde. De tekening geeft het po litiek gekrakeel weer in de vorm van een poppenkast, waarbij de Bergse burgers hun belasting komen afdra gen, waarbij Van Liempt begerig zijn prooi beetpakt en een ziedende burgemeester het geld uitspuwt om de kolen, voor de gasfabriek, en zijn pensioen veilig te stellen. Op de achtergrond de Peperbus en rechts de rokende fabrieksschoorstenen. Geschiedenis van Bergen op Zoom Al weer de twaalfde bijdrage van drs. G. Huijbregts in zijn serie chronolo gische beschrijving van de geschie denis van Bergen op Zoom. Dit keer de periode eind 16de eeuw, waarin de stad in vreemde handen ver keerde. Met verbazing zal eenieder het gedeelte lezen over pastoor Lan- criet die vanwege zijn geloof het moest ontgelden; Veel deining ver oorzaakte het molesteren van deze pastoor van de St.-Gertrudiskerk. Enkele vrouwen sleurden hem om 8 uur 's morgens aan zijn haren door de kerk'. Er moesten blijkbaar solda ten aan te pas komen om de strijd tussen katholieken en calvinisten enigszins tot bedaren te brengen. C. Asselbergs Bergen op Zoom heeft iets met Zuid-Afrika! Bleek dat reeds in de vorige Waterschans, dit keer kwam de heer G. Asselbergs met een ver haal naar de redactie over een ze kere Carolus Asselbergs (1869- 1949), een Bergenaar die als militair attaché (1899) de oorlogsverrichtin gen moest gadeslaan van de legers van de Zuid-Afrikaanse Republiek en van Oranje Vrijstaat. Over het 'trouwlyck doen bewaren van den stroom' Lange tijd vonnden de Zeeuwse stromen de toegang tot het hart van het gewest Holland. Stadhouder Willem IV (midden 18de eeuw) wilde de Schelde met de bouw van twee forten afgrendelen, waarvan het fort bij Bath wel gerealiseerd werd. Al bij al is de Adminiraliteit van Zeeland er in geslaagd om in korte tijd de defensie op de Wester- schelde in een redelijke staat te brengen. Thans staat de Wester- schelde, volgens auteur J. Sinke, op nieuw volop in de belangstelling met een heel andere problematiek: De afweging tussen het economisch handelen en het behoud en herstel van natuurwaarden. Daar is de in gang zijnde verdieping van de vaar geulen in de rivier, om passage van steeds groter wordende schepen mogelijk te maken. De Wester- schelde tunnel, een project van we- reldfonnaat, is bijna gereed. Dit acht de schrijver een goed moment om een stukje geschiedenis te doen herleven en hij hoopt dat deze zoektocht tot verdere actie leidt. En verder uw aandacht voor: Mededelingen Boekbespreking Leesportefeuille In deze aflevering van de Water schans ontdekken we forten en een muziekstuk, goede en falende men sen. Bergenaren, ook verblijvend in andere steden of landen. Wie de ge schiedenis van onze stad leest, laat wellicht tranen stromen om zoveel trieste, maar ook gelukkige gebeur tenissen. Ben Daeter, hoofdredacteur Nieuwe leden Geschiedkundige Kring vanaf 18-11-2001 tlm 18-2-2002 Dames: M. Remijnse, J. Wierckx, S. van den Boom, N. Baartmans, C. Thijs-van der Spek, A. de Jong, T. Goldsmann- Martens en S. Beukema, allen uit Bergen op Zoom. Heren: J. Lint, B. den Aantrekker, E Stierum, P. Nijssen, A van Roode, W. van Meurs, A Helsloot, E van der Kraats, H. Bolmers, R. Teunissen,, M. Oerlemans, M. de Koek, J. van Geel, P. van Loon, M. van Beek, J. Jansen, W. van Es, R van Dijk, P. van Bedaf, W. van Tilborg, H. van Dijk, P. Sars, P. Sche pers, J. Muller, A van Poll en H. van Rijt, allen uit Bergen op Zoom. Boekbinderij Bergen Bindprojecten uit Bergen op Zoom. H. Stumpel uit Halsteren; J. Brouwer uit Steenbergen; A Damen uit Hoogerheide, A van Buren uil Huijbergen; P. van Tilborg uit Bergen (N.H.); J. Luijten uit Soest en J. Tange uit Koog a/d Zaan. Op zondag 14 april 2002 kunnen le den van de Kring met hun gezins leden en hun introducé's onder deskundige begeleiding een wande ling maken over fort De Roovere. We kunnen deze excursie van harte aanbevelen. Fort De Roovere vonude in de 17de en 18de eeuw een voornaam onder deel van de fortificaties van de West- Brabantse Waterlinie, die liep vanaf de vesting Bergen op Zoom tot de vesting Steenbergen. Het was in en na de Tachtigjarige Oorlog een be langrijke linie ter verdediging van het scheepvaartverkeer tussen Zee land en Holland. Tot 1816 zijn de fortificaties in tact gebleven. Con touren en restanten van het fort zijn ook nu nog duidelijk herkenbaar en worden sinds kort gerestaureerd. 3 FAUSTO NUMINE BERGA VICTRIX 32ste jaargang nr. 1, maart 2002 ISSN 0926-3918 Verschijnt viermaal per jaar De Geschiedkundige Kring van Stad en Land van Bergen op Zoom Postbus 280 4600 AG Bergen op Zoom Erevoorzitter: Dr. E.G.H. Hartel Ereleden: J.WA van Gastel Dr. WA van Ham Bestuur Voorzitter: Drs. Johanna Jacobs Secretaris: F. Wakkee Halsterseweg 256 4613 BD Bergen op Zoom Tel. 0164-237901 Penningmeester: LJA Vriends Ariëlstraat 13 4624 VN Bergen op Zoom Tel. 236663 Postrekening 24 05 922 en Bankrekening 52 50 45 244 Ten name van: Penningmeester Geschiedkundige Kring Van Stad en Land van Bergen op Zoom Contributie 22 euro (minimaal) per jaar. Ledenadministratie B. Mast Tel. 0164-244291 e-mail BM.Mast@home.nl Overige bestuursleden: J. Backx A Evers B. Grosfeld-Asselbergs B. Schot Publicaties Studies uit Bergen Zoom Redactie-adres: Drs. Johanna Jacobs Postbus 280 4600 AG Bergen op Zoom De Waterschans Redactieleden: drs. J. Backx R van den Bergh drs. B. Daeter (hoofdredacteur) drs. N. Grosfeld drs. G. Huijbregts Redactiesecretariaat: drs. B. Daeter Oudland 8 4617 ME Bergen op Zoom. Tel. 0164-210209 Fax. 0164-210922 e-mail: bda@home.nl Toezicht distributie: drs. J. Backx Schiethoek 5 4614 CT Bergen op Zoom Tel. 0164-240614 Vormgeving en druk Drukkerij Vis Offset Alphen aan den Rijn Omslag: P. Versijp

Periodieken

De Waterschans | 2002 | | pagina 2