Leesportefeuille Uit en over verwante tijdschriften De Waterschans nr. l 2002 AJb.2. Voorbeeld van een dijkdoorbraak bij Willemstad op 1 februari 1953. Om de dijk te dichten werd eerst een ringkade gelegd (onderste foto) en een zogenaamde Baileybrug. crisisjaren! - niet voor terug om de modernste methoden toe te pas sen. Het was hier dat in Nederland het eerste elektrische gemaal in werking trad. Door de oorlog stag neerden de werkzaamheden. In 1948 begon men met het watervrij maken van de streek, maar in 1953 ontstond een nieuwe situatie. Tus sen Willemstad en Geertruiden- berg braken op meerdere plaatsen de dijken door en ook voor het stroomgebied van De Donge en de Langstraatse buitenpolders was de storm een ware ramp. Het had iets weg van terug-naar-af. Wat het her stel betreft, was er een merkwaardig verschil tussen oost en west. Ten westen van Geertruidenberg was het de rijkswaterstaat die de dijken herstelde, maar ten oosten van die stad viel die taak toe aan de pro vinciale waterstaat van Noord-Bra bant. De kleine waterschappen konden dat niet aan. De werken tot vrijmaking van hun gebied werden wel opgenomen in het grote Delta plan. Tussen 1971 en 1978 volgden de activiteiten "tot watervrijmaking" van het hele gebied, uitgevoerd on der leiding van de provinciale wa terstaat en betaald door het rijk, de provincie en de streek. Het rijk droeg meer dan de helft bij, de pro vincie circa 30 procent en de streek 12,5 procent. De praktische uitvoering nam veel tijd in beslag. Talrijke problemen ver eisten een heel eigen oplossing. Door de lange voorbereiding kon de watervrijmaking van de polders langs De Donge pas worden gerealiseerd tussen 1986-1995 en moest de dijk- verbetering tussen Willemstad en Waalwijk wachten tot 1995-2001. Al met al laat het boek de indruk achter van "Daar is iets groots ver richt!" Geert de Bruijn en Frank van den Hoven: Op ontdekkingstocht door West-Bra bant: Baronie en Markiezaat. Kro niek van een millennium. Leerdam 2001. (Uitgeverij Filatrop). 991 pagina's; geen ISBN-nummer. Graag even aandacht voor dit bij zondere werk. De laatste zin van de bespreking hierboven, zou de eer ste kunnen zijn voor dit boek. Het is zonder meer een prestatie van de eerste orde die De Bruijn en Van den Hoven hebben geleverd. Het dwalen door dit boek is inderdaad een echte ontdekkingstocht. Wat een schat aan gegevens is hier bij een gebracht en straks ook op www.ontdeknederland.nl te raad plegen. Om een eerste indruk op te doen volgt hieronder het verslag van een korte tocht met de eigen omgeving als terrein van verken ning. De 14 gemeenten van de Baronie en het Markiezaat worden eerst in hun geheel en vervolgens per loca tie, totaal 700, beschreven. De om schrijving biedt gegevens aan gaande naam, status, ligging, statis tiek, geschiedenis, recente ontwik kelingen, bezienswaardigheden, musea (apart), jaarlijkse evenemen ten, recreatie, eten en drinken (res taurants), ovemachtingsmogelijk- 6 4 De Waterschans nr. l 2002 heden, huizenmarkt, gegevens van de gemeente op internet, openbaar vervoer, postale gegevens, litera tuur, markten, koopavond, veer, lo kale souvenirs, heemkunde, archief. Bij deze opsomming heb ik Bergen op Zoom als voorbeeld genomen. Maar dat is nog lang niet alles. Want hierna kan de lezer zijn ver kenningstocht voortzetten via de diverse locaties en dat zijn er voor Bergen op Zoom 29, alfabetisch ge rangschikt, van Augustapolder en Bergse Plaat tot en met Zoomland. Daarbij zijn de gemeentegrenzen van vóór de laatste gemeentelijke herindeling aangehouden. U kunt deze eerste verkenning uit breiden door Halsteren erbij te ne men. Ook daar weer het rijtje van: vroegere benamingen, status, lig ging, statistische gegevens, geschie denis enz., gevolgd door de locaties Auvergnepolder, Buitenkist, De Beek, Slikkenburg, Het Halsters en Oudlands Laag, Jankenberg, Kijk uit, Oude Molen, Prinsesseplaat, Fort De Roovere, Spinolaberg, Vet- terik. Vogelenzang, Lange Water en Vrederust. Lepelstraat wordt apart behandeld met als locaties Kladde en Klutsdorp. Een goudmijn Dit boek is een naslagwerk, waar iedereen wel iets van zijn gading in zal vinden. De in geschiedenis geïnteresseerden zullen al gauw ontdekken dat ze op veel vragen een antwoord krijgen. Het is be wonderenswaardig wat de samen stellers aan naamsverklaringen, his torische gegevens en recente ont wikkelingen bijeen hebben ge bracht. Op veel personen, instan ties, instituten enz. hebben zij een beroep gedaan, kennelijk heel zel den vergeefs. De meer dan 220 bladzijden bijlagen informeren de lezer over een rijk gevarieerd aantal thema's en onderwerpen. Om en kele voorbeelden te noemen: een verklarende woordenlijst met index op alfabet, bestuur, (cultuuijhisto- rie, dagelijks leven, economie, eten en drinken, fauna, (volks)cultuur en maatschappij, landbouw, tuinbouw en veeteelt, natuur, wandelroutes, adressen van VW's enz. Een litera tuurlijst ontbreekt evenmin. Het boek eindigt met Citaten I stof tot nadenken. Van deze meditatiestof een kleine ruiken Wie het verleden niet kent, heeft geen toekomst; West-Brabant zien.... is geloven; Zonder kennis van ons eigen heem zijn wij "ontheemden" in onze ei gen streek; (Deze is van AJ.M. He- zemans) en tenslotte een paradox: Wij vernietigen steeds meer van onze omgeving, terwijl wij er tege lijkertijd steeds meer van willen be waren. Niet onvermeld mag blijven dat het werk rijk geïllustreerd is, ook met plattegronden, zowel van 1870 als eigentijdse, en degelijk ingebon den. Andere delen, nog verder in detail uitgewerkt, zijn in voorbereiding onder meer over de gemeenten Breda, Etten-Leur, Halderberge en Rucphen. Een boek om vele dier baren mee te verrassen. Begin april bij iedere boekhandel verkrijgbaar: Albert Schweitzer. Een pionier in het oerwoud. Biografie. B. Daeter. Uitgeverij Tirion, Baarn. ISBN 90.4390.322.1. ca. 350 pagi na's. 22.50 euro. Door drs. G.A. Huijbregts Oudenaarde Een flinke stapel ingekomen jaar boeken en tijdschriften getuigt weer van veel interesse in het ver leden. Laten we beginnen met de jaarboeken. Dat van Oudenaarde ziet er indrukwekkend uit. Tien au teurs zorgden voor een degelijke inhoud van dit ruim 440 pagina's tellende werk, getiteld: Handelin gen van de Geschied- en Oudheid kundige Kring van Oudenaarde van zijn Kastelnij en van den Lande tus- schen Maercke en Ronne. Deel XXXIX Oudenaarde 2002. Uiter aard zijn de bijdragen sterk gericht op het verleden van stad en omge ving. Toch hebben enkele artikelen een wijdere strekking. Zo stelt J. Monballyu in zijn Heksenprocessen in de kasselrij Oudenaarde (p. 1-35) de vraag aan de orde of er in de Zuidelijke Nederlanden meer hek sen zijn verbrand dan in de Noor delijke Nederlanden, wat vaak wordt beweerd. Degelijk onder zoek leerde hem dat in zijn kassei- rij de heksenjacht in de periode 1595-1665 vergeleken met andere streken gunstig afstak. Veertien processen op circa 20.000 inwo ners. "Daarbij waren er acht hek senprocessen gericht tegen vrou wen zes tegen mannen". Vier man nen en twee vrouwen zijn na wur ging verbrand, één overleed door de martelingen, twee werden er verbannen, twee op borgtocht vrij gelaten en van drie is het vonnis onbekend. Rik Castelain schrijft over Wedu wen en wezen in de Kasselrij Ouden aarde (16de eeuw) (p.37-82) en (op pag. 319-334) over De pest in Ou denaarde (16de en 17de eeuw). Het gaat te ver om alle artikelen te noe men. De Kring Oudenaarde mag trots zijn op deze bundel. Breda Jaarboek van de Geschied- en Oud heidkundige Kring van Stad en Land van Breda "De Oranjeboom", Deel LIV, Jaargang 2001. Het is deze keer wel een heel bij zondere uitgave en daar is alle re den toe, want Breda viert dit jaar 6 5

Periodieken

De Waterschans | 2002 | | pagina 33