Janus Dingemans
De Waterschans nr. l 2002
De Waterschans nr. l 2002
(Bergen op Zoom 18 7 4-Amsterdam 1941)
Afb. lb. De fontein van Janus Dinge-
mans in het plantsoen van de Burge
meester Stulemeijerlaan te
Bergen op Zoom, 1992 (Foto: Regionaal
Historisch Centrum, Bergen op Zoom).
Het tweede stuk is een gedicht "Bij
onze fontein." van de hand van G.
van Bergen. Het luidt als volgt:
"Een Zilveren regen
uit 't slanke fonteintje
verfrischte de wegen
om 't aardige pleintje.
Bij 't Zomersche weertje
wandelt men buiten.
Ook wil men een keertje
zijn kunstgevoel uiten.
En 't gothiesch fonteintje,
Dat moest 't ontgelden.
"O, 't is maar een kleintje",
hoor 'k dadelijk al schelden.
"Ik vind het te iel en
te smal", raaskalt eene,
"Ik zag liever wielen
van Zilver", smaalt gene.
"Daar moest ook een draak op
of vogel of fijne..."
Maar 'k raad U, "een draaitop",
dat's leuker voor kleinen.
Och, och, hoor ze spotten,
die monsters en puiten
met kibbelende zotten,
die zien naar hun spuiten.
O kleinsteedsche menschen,
bekrompen begrippen,
hoe kunnen die wenschen
uw lippen ontglippen?
Want kan er reus in
een luciferdoosje?
of past soms een prins in
een klein nietig doosje?
Houdt op, dwaze dwergen
in 't land van het Schoone.
Gij kunt niemand tergen,
noch uw oordeel verschoonen.
Laat thuis dus, venijnen,
dat ditje en datje;
en wil niet verkleinen
de trotsch van uw stadje".
De fontein blijft voor de Sint-Jo-
sephkerk staan tot 1922 om daarna
te verhuizen naar de huidige plaats:
de Burgemeester Stulemeijerlaan.
Op de plaats van de fontein komt
een Heilig-Hartbeeld waarvan "de
gelden voor dit monument spon
taan zijn bijeengebracht door de Ka
tholieken van BERGEN OP ZOOM,
voor het meerendeel ook vertegen
woordigd in de hierna te noemen
Vereenigingen en Corporaties".5 De
keuze voor de kunstenaar en de
plaatsing van het beeld verlopen niet
zonder problemen en ook over de
nieuwe plek voor de fontein lopen
de meningen uiteen.6
In september 1970 verschijnen be
richten in het Brabants Nieuwsblad
over de fontein. Deze is dringend
aan een restauratie toe. Niet alleen
spuit de fontein niet meer door de
lage waterstand, ook zijn vele orna
menten verdwenen of verkeren in
een deplorabele staat.7
Fons Gieles inventariseert de schade
en publiceert zijn bevindingen in ge
noemde krant van 22 en 23 septem
ber 1970. Wervend schrijft hij op 22
september "Kom, kom gemeente
Bergen op Zoom. Eert een uwer
beste zonen en zijn meesterschap
door tenminste water door de fon
tein te laten lopen. Dat kan de kop
toch niet kosten! Als men zegt dat er
geen geld voor is, is dat even waar als
de bewering dat onze aarde een ku
bus is". Hij besluit zijn ingezonden
stuk van 23 september met de vol
gende constatering: "De balans
opmakend tel ik negentien elemen
ten, die volslagen verdwenen zijn...!
Maar waarschijnlijk berusten deze
verdwenen delen bij de Gemeente
lijke dienst. Ik neem tenminste aan
dat ze goed bewaard zijn geworden.
Anders moeten we met Mariene
Dietrich gaan zingen "Wo sind sie
geblieben?"".
In mei 1971 stemmen B en W in met
de restauratie van de fontein. De
kosten worden geraamd op fl 17.000.
De restauratie wordt uitgevoerd door
J. Sebregts, oud gemeentesmid, ter
wijl schilder De la Cour de fontein
van een nieuwe verflaag voorziet. De
dienst gemeentewerken van Bergen
op Zoom repareert het leiding
enstelsel en herplaatst in augustus
1972 de fontein.8
In 1991 is de fontein wederom aan
een grondige restauratie toe. De kos
ten bedragen dit maal fl 60.000.9 Nu
worden de werkzaamheden uitge
voerd door de firma Jobse te Mid
delburg, terwijl het schildersbedrijf
Ad de Waal te Bergen op Zoom het
schilderwerk uitvoert. De herplaat
sing geschiedt door de dienst Stads
ontwikkeling en -Beheer van Bergen
op Zoom.
Op 15 april 1992 wordt de fontein in
werking gesteld door wethouder
W.C.M. Stuart van Ruimtelijke Orde
ning. Naar aanleiding van deze
derde inwerkingstelling wordt door
drs. Johanna Jacobs
De fontein
In het plantsoen van de Burgemees
ter Stulemeijerlaan te Bergen op
Zoom staat een opvallend stuk
smeedwerk. Het is een fontein ver
vaardigd door de in Bergen op
Zoom geboren kunstsmid Janus
Dingemans.1 De fontein wordt in
1914 door Dingemans in zijn werk
plaats te Amsterdam gesmeed. Ter-
razzowerker Gaetano Santuz, werk
zaam bij de in Bergen op Zoom ge
vestigde Italiaanse firma G. Santuz
R DAgnole, vervaardigt het hard
stenen bekken.2 Ant Jochems heeft
voor de wateraansluitingen ge
zorgd.3 De opdrachtgevers zijn Ber-
genaren die graag een fontein ge
plaatst zien op het plein voor de pas
gebouwde Sint-Josephkerk, het hui
dige Pastoor Joorenplein.
De officiële ingebruikneming ge
schiedt op 12 september 1915 om
12.00 uur door burgemeester BJ.
Hulshof. De plechtigheid wordt op
geluisterd door de fanfare 'Arbeid
Adelt'. In De Zoom. Dagblad van het
Zuiden wordt op dinsdag 14 septem
ber 1915 verslag gedaan van deze ge
beurtenis: "Gistermiddag om 12 uur
had de plechtige openstelling plaats
der fontein, geplaatst voor de nieuwe
kerk van den H. Jozef aan de Breda-
schestraat alhier, in tegenwoordig
heid van Burg. en Wethouders, de le
den van den Gemeenteraad, de
ZEerw. heer pastoor Jooren, de di
recteur van de waterleiding, de be
woners der Stationstraat aan wier
welwillende offervaardigheid de tot
standkoming van dit monument te
danken is, dhr Adr. Dingemans,
kunstsmid te Amsterdam, ontwerpei-
en vervaardiger van hetzelve, terwijl
ook dhr Adr. Disco, directeur der
gent. teeken- en burgeravondschool
door zijn tegenwoordigheid mede
blijk gaf van belangstelling in het
werk van zijn vroegeren leerling".
Na een toespraak van de burge
meester wordt de fontein als volgt
geopend: "Een drietal slagen aan
een hefboom stelden de fontein in
werking onder de tonen van het Wil
helmus. Toen dit geëindigd was riep
de burgemeester "Leve de gulle ge
vers, leve onze dierbare stad Bergen
op Zoom! piep-piep-hoerah!" waar
bij alleen door een drietal raadsle
den met de hoed gezwaaid werd".4
Naar aanleiding van de openstelling
verschijnen in De Avondster. Dagblad
voor Nederland van 14 september
1915 twee ingezonden stukken. Eén
van de hand van 'Veritas', waarin kri
tiek wordt uitgeoefend op burge
meester Hulshof. Hij zou bij de
inwerkingstelling van de fontein te
veel eer voor zichzelf hebben op
geëist.
Afb. la. Ontwerp van Janus Dingemans
voor de fontein te Bergen op Zoom
(Foto: Regionaal
Historisch Centrum, Bergen op Zoom).
i