De Geschiedenis van Bergen op Zoom XIII De Waterschans nr. 2 2002 De Waterschans nr. 2 2002 Atrecht of Utrecht? 1577-1588 een wond in de Grote Markt is. Als we samen besluiten die te willen herstellen en een markant element terug willen brengen, zijn er voor alle problemen redelijke oplossin gen te vinden. Daarna pas is een discussie zinvol over de vormge ving ervan. Gekozen kan worden voor een zo getrouw mogelijke re constructie, een vrije interpretatie van het gegeven of een eigentijdse vorm. Het niet onderzoeken zou een gemiste kans zijn. Het is te ho pen, dat betrokkenen daar de ruimte voor willen geven. Ajb.5. Archieffoto's van het bestaande gebouw. teruggevonden. Ook na 1747 was het gebouw noordwaarts ongeveer 3 meter langer, een situatie die in 1830 nog zo was. Het gebouw bleef een verdieping lager dan vóór 1747. Midden 19de eeuw is die meest noordelijke travee grotendeels weg gebroken, op een klein restant na aan de zijde van de Hoogstraat. Die toestand is bekend van een te kening, aanwezig in het Algemeen Rijksarchief in Den Haag (collectie oorlog, plans van gebouwen, nr. 223). Daarna is het gebouw terug gebracht tot de huidige omvang, waarbij een binnenmuur de noor delijke voorgevel ging vormen. In de oostmuur (afb. 2) van de Teer- kamer, Grote Markt 14, is nog in de versnijding de oude, zware west muur van de Lakenhal te herken nen. In 1934 is het gebouw, na beëindi ging van de militaire bestemmin gen door de stad aangekocht. Ja renlang is de fa. Van Bremen hier gevestigd geweest. Ten behoeve van de huisvesting van het VW is er een verbouwing uitgevoerd, die veel schade heeft aangericht aan de 18de eeuwse verbouwingen: de ge velkozijnen werden door pastiche vervangen en het gevelmetselwerk werd zwaar beschadigd. Wel is toen zichtbaar geworden, dat de middel eeuwse huid van gobertangesteen of van gobertanger met baksteen- werk vervangen was door 18de eeuws metselwerk. Het achter liggende werk is authentiek. Thans is er de winkel Rozemarijn geves tigd. De herbestrating van de Grote Markt geeft een unieke mogelijk heid tot onderzoek van de funde ringen van het verdwenen gedeelte van de Halle, waarbij vooral het belfort en de galerij bijzondere aandacht verdienen. Een ander as pect is, dat het nu te overwegen valt, de wonde, die in de zuidwand van de Grote Markt geslagen is door de gedeeltelijke afbraak van de Halle, te herstellen (afb. 3 en 4). Ook zou herbouw van het belfort een markant beeld kunnen ople veren, waarbij de verwantschap met andere Zuid-Nederlandse steden geaccentueerd zal worden. In goed overleg met de huidige eigenaar lijkt het mogelijk om kostendragers te vinden om e.e.a. zonder bijzon dere gemeenschapskosten te reali seren. Natuurlijk zijn al vele bezwa ren gehoord: de bereikbaarheid van de Grote Markt, de traforuimte naast het voorplein, het feit dat het belfort na een bestaan van 200 jaar al 400 jaar weg is en een eventueel 'Pieck'gehalte. Het staat vast, dat er drs. GA Huijbregts Het jonge paar trof het niet. De op stand breidde zich steeds meer uit en niet alleen het stadsbestuur stond voor de keuze van wel of niet meedoen met de opstand tegen Spanje, ook Jan van Wittem was in tweestrijd. Eigenlijk was hij tegen Spanje, maar als overtuigd katho liek vond hij het erg moeilijk om zich achter Willem van Oranje te scharen. Persoonlijk mocht hij de Zwijger wel, maar in de steden die zich bij Willem aansloten, namen de calvinisten het heft in handen en kregen de katholieken het hard te verduren. Dat was zeer tegen de zin van Oranje, maar hij zag geen kans om de calvinisten, zijn beste supporters, in toom te houden. Jan van Wittem wist wat er in Antwer pen, Gent, Brugge, Middelburg en andere plaatsen gebeurde en daar wilde hij zijn geloofsgenoten in Stad en Land van Bergen op Zoom voor behoeden. En de Bergenaren? De burgers waren in meerderheid tegen het Spaanse bewind en zelfs de katholieke magistraat voelde veel voor Oranje. Aan welke kant Bergen op Zoom uiteindelijk zou komen, bepaalden evenwel niet de poorters. Sinds 9 augustus 1577 was Bergen op Zoom in handen van Staatse troepen. In de maand daarvoor had Jan van Merode, vader van de mar kiezin, nog enkele hoge ambte naren benoemd zoals mr. Jaspar van Kinschot en Cornelis van Eec- keren, Jaspar tot griffier van de raad- en rekenkamer en van het leenhof en Comelis tot drossaard. In 1578 nam Jan van Wittem het gezag van zijn schoonvader over. Hij stond blijkbaar hoog aange schreven bij de Staten-Generaal, want die vertrouwden hem in 1578 enkele belangrijke diplomatieke op drachten toe. Minder goed was de verhouding tussen Jan en het be stuur van de stad. In 1578 kregen de calvinisten in Bergen op Zoom Afb.l. Portret van Willem van Oranje op latere leeftijd, geschilderd door Thomasz.Key (Mauritshuis Den Haag). de Sint-Maartenskapel toegewezen en daar was de markies het niet mee eens. In 1579 was er een pro ces voor de Raad van Brabant tus sen de markies en het stadsbestuur over de verdeling van de kosten voor het herstel van de watermolen. Naar het oordeel van burgemeester 7 7

Periodieken

De Waterschans | 2002 | | pagina 4