Leesportefeuille Van en over verwante tijdschriften De Waterschans nr. 1 2003 derne wijze belicht en waarin het beleg van Bergen op Zoom uitvoe rig aan de orde wordt gesteld. Pas in 1747 naderden de Fransen de Staatse grens. Zeeuws-Vlaande- ren viel hun wel erg gemakkelijk in handen. De vestingsteden Hulst en Axel boden nagenoeg geen tegen stand. Het verlies van de Schelde- forten Liefkenshoek en De Parel maakte een herovering van Ant werpen heel moeilijk. Lillo zou standhouden tot oktober. De be noeming van Willem IV van Oranje-Nassau tot stadhouder hoogste bevelhebber) van alle ge westen leverde niet de vervulling van de hoge verwachtingen op. Wat de val van 'La Pucelle' betreft, legt Van Nimwegen er de nadruk op, dat de stad niet veroverd had hoeven te worden. Ook neemt hij het op voor generaal Isaac Koek baron van Cronström, de opperbe velhebber in de stad en de forten linie Bergen op Zoom-Steenber- gen. De 86-jarige grijsaard had stadhouder Willem IV gevraagd, om hem niet met de zware taak te belasten gezien zijn hoge leeftijd, zijn doofheid en zijn pennanente verkoudheid die het hem vaak on mogelijk maakte om zijn bevelen uit te spreken. Willem IV bleef bij zijn besluit. De auteur heeft alle waardering voor de inzichten en het optreden van Cronström. Het prestige van de opperbevelhebber had uiteraard een gunstige invloed op de manschappen. Voor het ver haal dat de stad door verraad zou zijn gevallen, is nooit enig bewijs gevonden. Cronström moest zich toch verantwoorden voor de mili taire rechtbank, maar werd vrijge sproken. Wie waren wel schuldig aan de val? Van Nimwegen vat zijn oordeel in het kort samen als volgt: 'Cumberland en Batthyanyi moe ten hiervoor de grootste schuld dragen, maar Willem IV en Ben- tinck gaan evenmin vrijuit. Beiden waren meer bezig geweest met een nieuwe veldtocht in 1748, dan met het ontzet van Bergen op Zoom' (einde citaat, p. 340). Cumberland, een zoon van de Engelse koning George II, was opperbevelhebber van het Engelse leger en Battyaniyi voerde het Oostenrijkse leger aan. Zij bleven werkloos in Ouden bosch ondanks de smeekbeden van Cronström om de Franse bele geraars aan te vallen. De Franse le gerleider Lowendhal speelde al met de gedachte om het beleg maar op te breken, gezien het feit dat de herfst nabij was. Verder is het triest te moeten con stateren, hoe groot de onenigheid en de spanningen waren tussen de vele bevelhebbers. Wat hadden die heren toch verschrikkelijk lange te nen. Ook die omstandigheid heeft veel afbreuk gedaan. De gruwelen waaraan de Fransen zich na de val van de stad hebben schuldig ge maakt, herinneren aan de berucht ste jaren van de Dertigjarige Oor log (1618-1648). De Vrede van Aken was voor de Republiek be paald geen herinnering aan die van Munster, een eeuw eerder. Het was meer een wapenstilstand, want acht jaar later laaide de strijd weer op, zij het dan zonder de Repu bliek. Het boek bevat een schat aan in formatie, vruchten van een langdu rig en uitgebreid onderzoek in veel archieven en gepubliceerde bron nen, aangevuld met de bevindin gen in oudere en moderne lectuur. Een uitgebreid notenapparaat ver hoogt nog het wetenschappelijk niveau van dit degelijke werk en maakt het de kritische lezer ge makkelijk om een en ander te toet sen. Het is geen lichte kost. De schrijver haalt veel teksten in de oorspronkelijke taal letterlijk aan, vaak afkomstig uit de correspon dentie en rapporten uit de acht tiende eeuw. Drukker en uitgever hebben eveneens eer van hun werk. Zonder meer een aanwinst voor de Nederlandse historiogra fie. EN WAT NOG MEER? Er is inderdaad nog meer aan te bevelen. Het jaar 2003 is voor Ber gen op Zoom een ANTON VAN DUINKERKENJAAR Honderd jaar geleden zag Willem Asselbergs het levenslicht in deze stad. Hij ontwikkelde zich tot een groot ge leerde, een begaafd literator, een scherp debater in woord en ge schrift, een fantastisch spreker, een befaamd professor, een vurig ka tholiek, maar tevens een verdedi ger van carnaval in een tijd dat daar moed voor nodig was. Hij woonde vele jaren in Amsterdam, maar bleef zijn Bergen en zijn Bra bant trouw. Het eeuwfeest van zijn geboorte is voor meerderen een aanleiding tot het schrijven van een boek of arti kel. Bij boekhandel Van der Kreek verschijnt een boekje met Herinne ringen aanVerschillende per sonen die Willem Asselbergs per soonlijk goed gekend hebben, wer ken eraan mee. Daarnaast komt er een wetenschappelijke bundel uit over Anton van Duinkerken. Ook voor dit werk zegden reeds diverse vooraanstaande geleerden hun medewerking toe. Onze Water schans kwam al in het laatste num mer van 2002 met een artikel over de gevierde Bergenaar, geschreven door Cees Siegers. Wie meer wil weten over deze stad genoot kan terecht in de boeiende biografie van Michel van der Plas: Daarom, mijnheer, noem ik mij ka tholiek Biografie van Anton van Duinkerken (1903-1968). Amster dam 2000. Voor een bespreking van dit boek veiwijs ik naar De Wa terschans, jrg. 31, nr. 2, juni 2001, pag. 79-81. 50 De Waeerscejans nr. 1 2003 Door drs. GA Huijbregts Ajb.l. Overzicht van de abdij van Tongerlo rond 1650, getekend door Wenceslaus Hollar (tekening: collectie Koninklijke Heemkundige Kring Essen). Jaarboek 2002 Heemkundekring Nispen. Genealogie. Van het Centraal Bureau voor Ge nealogie ontvingen we het Jaar boek 2002 van het Centraal Bureau voor Genealogie, deel 56. (Den Haag 2002). Deze keer is het cen trale thema de "Verenigde Oost-In dische Compagnie". Verleden jaar was het immers vier eeuwen gele den dat de beroemde VOC werd opgericht. Aan de meer specifiek op de genealogie gerichte artikelen gaat een beknopte geschiedenis van de oprichting, groei, bloei, neergang en ophelfing van de VOC vooraf, geschreven door dr. Els M. Jacobs met als titel In het kielzog van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (p. 5-26). In de zeven tiende en achttiende eeuw waren relaties in het algemeen en zeker familierelaties uitermate belangrijk voor het maken van carrière. Dat gold ook voor de familienetwerken in en rond de VOC. Het uiteenra felen van al die onderlinge betrek kingen verheldert menige ontwik keling in de historie van Oost en West. Oudenaarde. Oudenaarde verrast ons met deel XL van zijn Handelingen van de Ge schied- en Oudheidkundige Kring van Oudenaarde van zijn Kastelnij en van den Lande tusschen Maercke en Ronne (Oudenaarde, 2003), een boek van 500 bladzijden met gege vens uit het verleden van onze zus terstad en haar omgeving. Uiter aard zijn er niet veel raakpunten met het Bergse verleden. Toch tref fen we in de bundel titels aan die direct de nieuwsgierigheid wekken zoals Het verzet in Oudenaarde tij dens WO II, geschreven door Frede- rik Penninck (p.3-34) en De slag bij Oudenaarde 11 juli 1708 van Robert Gils (p. 411-432). De slag van 1708 vond plaats in de Spaanse Succes sieoorlog (1702-1713/14) en een van de legerleiders in Staatse dienst was toen de Bergse markies Frangois Egon de la Tour dAuver- gne. Hij wordt echter niet ge noemd. NISPEN. "De Heerlijckheid Nispen" komt met Jaarboek 2002. Het is al het tiende en al die jaren bleef de re dactie ongewijzigd. Dit themanum mer is gewijd aan de geschiedenis van de parochie Nispen. Aanlei ding daartoe vormt het feit dat er in 2001 een einde kwam aan de zelfstandigheid van deze parochie. Wat de redactie biedt, is een rijk gevarieerde bundel met totaal zes tien bijdragen. Deel I van dit jaar boek draagt de titel: PAROCHIE, PASTOORS EN PAROCHIANEN - bij dragen over de kerkgeschiedenis en geloofsbeleving te Nispen ter gelegen heid van de jusering van de parochie Heilige Maria Hemelvaart met De Ark C.MAJ. Uijtdewilligen opent de rij met De parochie Nispen. Een ge schiedenis van eeuwen. In een oor konde van 1157 wordt Nispen voor zover bekend voor de eerste keer genoemd. Er blijkt dan reeds een kerk te zijn waarover de norbertij nenabdij van Tongerlo het patro- naatsrecht had. Sprundel. De heemkundekring Sprundel "On der Baronie en Markiezaaf' pre senteert als nummer 30 van haar orgaan Jaarboek 2002 (november 2002). Daarin onder meer de ge schiedenis van de voetbalvereni ging Sprundel, die vijftig jaar be staat, en van de EHBO-Vereniging die haar 40-jarig jubileum vierde, respectievelijk geschreven door Wint Vergouwen en J. Kerstens. M.J.J. van de Maagdenberg vervolgt zijn parochiegeschiedenis. In dit boek het vierde hoofdstuk van De pastoors van Sprundel en hun ver vangers (4). Oud Gastel. In Jaarboek 2002 van heemkunde kring Het Land van Gastel" komt de sport eveneens aan bod. Wim van den Broek biedt de lezers een 51 fftwj i w ja,.!

Periodieken

De Waterschans | 2003 | | pagina 26