De Armenblok ofwel Liefdadigheidgesticht
dan wel Huize St. Gertrudis te Bergen op Zoom
feti
m9h>
■w:m:
De Waterschans nr. l 2003
De Waterschans NR. 1 2003
J.M.E.M. Hagenaars
Het katholiek armbestuur kreeg eind van de 18e eeuw behoefte aan een huis waarin
men armlastige personen ter verpleging en verzorging kon opnemen.
In bedoeld tehuis zou een Vader en moeder' zorgen voor de leiding en verzorging.
De geplaatsten hielpen zoveel mogelijk aan hun verzorging mee, zoals toen in
weeshuizen gebruikelijk was.
In Bergen op Zoom werd hiervoor
een ruimte in de Gasthuis/Blauwe-
handstraat ingericht, een huis ver
kregen uit de erfenis van de heer
VAN DEN BERGH.
Ter herinnering aan deze grote
schenking werd eind 18e eeuw een
steen met tekst over de erfenis in
de muur opgenomen.
In de tijd van de Franse bezetting
werd deze steen echter ongewenst
geacht, dan wel verboden en ver
wijderd. Later werd deze steen te
ruggevonden en opnieuw ge
plaatst, zoals in de notulen van de
vergaderingen van het bestuur werd
vermeld.
Onderstaand een overzicht van de
gedenkstenen, die thans - 2003-
nog in het gebouw aanwezig zijn
met enige toelichting op de tekst,
die daarop is vermeld.
Dit gebouw had eerder de namen:
de Armenblok en R.K. Liefdadig
heidsgesticht.
Gedenksteen ter herinnering aan
de schenker van de eerste huizen
voor de huisvesting van noodlij
denden/armen.
Hendrik VAN DEN BERGH stierf
ongehuwd 29 maart 1793.
Hij was geboren 14 augustus 1715,
zoon van Maximilaan VAN DEN
BERGH en Anna OTTEN. Bij tes
tament verleden voor notaris Jan
VAN OVERSTRATEN te Bergen op
Zoom, dd. 11 juli 1792
vermaakt hij 16 huisjes aan de
oostzijde van de Blauwehandstraat
en het Minderbroederskerkhof, van
de Kleine Brouwerij tot aan de hui-
zinge de Blompot toe,
met 2 huisjes op de Corenmarkt,
alhier aan de Roomse Armen te
Bergen op Zoom.
Tekst op de steen:
In den Jaeren 1793
Hendrik VAN DEN BERGH
sijn gift in liefde getrouw
gaef het eerste begin
tot dit gebouw
tot onderhout van
de armen ledemaet
de naernen der regenten
hier onder staet
Lauw. VAN SCHAGEN thresaur
Piet KOOLS
Comelus BRUGMANS
Rudolphus VAN THIEL
Hermanus Corn. LAMMERS
Lambertus VERMUNT
Wilhelmus VERGROESEN
Petrus ELST
Hermanus BRUYS
8
In bijlage A is een afschrift toege
voegd van de slotregels van het tes
tament met voor de duidelijkheid
een volledige transcriptie in he
dendaags schrift, zie bijlage B.
De personalia van de bestuursleden
waren als volgt:
De bestuursleden waren meren
deels middenstanders en enige
landbouwers. Ambtenaren, werkne
mers noch militairen hadden zit
ting in het bestuur. Allen waren af
komstig uit Bergen op Zoom of
naaste omgeving; de families waren
afkomstig uit streken ten zuiden
van de grote rivieren.
In het Notulenboek van het RC. ARMENBESTUUR H.MAAGD MARIA is
onderstaande tekst afzonderlijk opgenomen tussen de notulen van de ver
gaderingen van 30 augustus en 14 september 1852.
Opschrift achter de gedenksteen.
Deze steen is in den jare 1793 vervaardigd en geplaatst door het toen
malige R.C. Armbestuur, ter eere en vereeuwiging van den Edelen Gever
van dit Gebouw, ten behoeve van den R.C. Armenbestuur.
Door omstandigheden is denzelfde uit de voorgevel genomen in 1812
en zoekgeraakt, tot dat de Commissie over de gebouwen uit het RC.
Armbestuur J.M. SMITS en J.J. FEIJEN in 1852, denzelven weder heb
ben ontdekt en voorgesteld te herplaatsen, waartoe door het tegen
woordig bestuur, bestaande uit de onderstaande leden, en is alzoo op
heden den le september 1852 weder geplaatst tot gedachtenis van den
Edelen gever en onze waarde voorgangers.
VAN AKEN, Pastoor en President J.E DE KOCK
J.E LEMMERS, vice-president J.M. SMITS
A.P. VAN LOON, penningmeester J.W. NELISSEN |ecjen
J.J. TRIMBOS, secretaris J.J. FEIJEN
C. GEERS
W. BADDE
9
1 rif ;.iii
i
Laurentius VAN SCHAAGEN, geboren
te Bergen op Zoom 18-2-1738, zoon
van Ruth VAN SCHAAGEN en Cat-
hara VAN HINSBERGEN. Beroep:
kleermaker (tailleur), Steenbergs-
estraat, huis Sint Sebastiaan.
Gehuwd met Geertruy VAN AART,
geboren te Hoeven 1-9-1732
Overleden te Bergen op Zoom 29-1 -
1813
Gezworene kleermakersgilde, pen
ningmeester R.C. Armen Bergen op
Zoom.
Petrus KOOLS, geboren te Bergen op
Zoom 3-5-1734, zoon van Cornelis
COOLS en Catharina VAN
SCHAAGEN.
Beroep: broodbakker, Steenbergse-
straat hoek Moeregrebstraat, huis
Violette of 3 Fleuretten.
Gehuwd met Maria Anna VAN DEN
BROEK uit Halsteren, hij was eerder
gehuwd met Catharina VAN AGTHO-
VEN, weduwe M. VAN DE VLEET.
Overleden te Bergen op Zoom 28-10-
1823.
Gezworene en ook deken van het
bakkersgilde
Cornelis BRUGMANS, geboren te
Steenbergen 6-7-1726, zoon van Livi-
nus BRUGMANS, molenaar
en Cornelia Pieters BISSCHOP.
Beroep: winkelier molenaar, Kremer-
straat 18, huis 'Valkenburg', daarvoor
Watermolenpad C 73 Gehuwd met
Maria HAKX, geboren te Turnhout
Overleden te Bergen op Zoom 5-2-
1803.
Rudolphus VAN THIEL, geboren te
Bergen op Zoom 16-2-1748, zoon
van Jacobus VAN THIEL en Catharina
SWAANS, beiden uit Heusden.
Beroep: loodgieter, Blauwehandstraat
2, wijk G, huis de Blauwe Cuype.
Gehuwd met Barbara VAN AGTHO-
VEN, geboren te Bergen op Zoom 19-
1-1743
Overleden te Bergen op Zoom 1-11-
1825.
Gezworene en deken van het gilde
van de Poorterij.
Hermanus Cornelis LAMMERS, gebo
ren te Bergen op Zoom 30-7-1744,
zoon van Joannes LAMMERS en Ma
ria VERDONCK uit Roosendaal.
Beroep: kleermaker, Kremerstraat,
huis Morinneken.
Gehuwd met Grada Maria DROSSA-
ERS, geboren te Bergen op Zoom 21-
7-1754.
Overleden te Bergen op Zoom 23-1 -
1800
Gecommiteerde van de Vaderlandse
Sociëteit de Eendracht (zie ook proef
schrift mr. A.R.M. Mommers 'Brabant
van Generaliteitsland tot Gewest', Nij
megen 1953)
Lambertus VERMUNT, geboren te Et-
ten 15-12-1733, zoon van Petrus
VERMUNT en Antonia Lambregt NEUS
uit Groot Zundert.
Beroep: broodbakker, Zuivelstraat 12,
huis de Wijngaert.
Gehuwd met Cornelia HUYBREGTS,
geboren te Steenbergen 31-1-1753
Overleden te Bergen op Zoom 3-2-
1811.
Wilhelmus VERGROESEN, geboren te
Bergen op Zoom 20-4-1765, zoon
van Joannes VERGROESEN uit Groot
Zundert en Elisabeth ROMMERS uit
Bergen op Zoom.
Beroep: molenaar grutter, Vischmarkt
Hofstraat, huis Hof van Gelder.
Huwelijken:
1Johanna DE ROOIJ, geboren te Ber
gen op Zoom 17-10-1766
2. Anna Cornelia VAN GEENHOVEN,
geboren te Huijbergen 25-1-1769.
3. Maria GEIJSEN, geboren te Lang-
akkerschans (Sappemeer)
Overleden te Bergen op Zoom 15-7-
1846.
Gezworene en deken van het gilde
van de grutters.
Petrus ELST, geboren te Steenbergen
12-12-1749, zoon van Johanes ELST
uit Steenbergen en Maria THOLE-
NAARS uit Steenbergen.
Beroep: landbouwer, Buitenpoorterij
K 51, sector 10, de Hooge Lindt eer
der genoemd de Spiekelaers.
Gehuwd met Adriana VAN OVER-
VELD, geboren Roosendaal 15-5-
1735.
Overleden te Bergen op Zoom 17-4-
1827
Hermanus BRUIJS, geboren te Bergen
op Zoom 30-11-1753, zoon van Her
manus BRUIJS uit Kevelaar (Duitsland)
en Dina Talboom uit Bergen op
Zoom.
Beroep: hovenier, Buitenpoorterij K 71
Gehuwd met Dina LAMMERS, gebo
ren te Bergen op Zoom 1 1 -8-1759.
Overleden te Bergen op Zoom 24-1 -
1799.
