Bergs Diep
Een actieve Bergse Maria-vereniging
De Waterschans nr. 1-2004
De Waterschans nr. 1-2004
sierd met een krab en daarachter
de 'Peperbus' te zien. Uit de titels
in de krant is niet direct af te lei
den om welke deelnemer het
gaat. Het meest in aanmerking
komt de kleine groep 'Ik ben op
mijn krabben en op mijn leut' of
de muziekband 'Het gilde van de
gouden krab'.
De verslaglegging
De afbeelding op het schilderij
blijkt in overeenstemming te zijn
met de verslaglegging in de kran
ten. Daarin wordt melding ge
maakt dat het op die bewuste
dinsdagmorgen 1 maart slecht
weer was. Rond het middaguur
echter, toen de stoet zich begon
op te stellen, klaarde het weer op
en begon zelfs de zon te schijnen.
"Duizenden en duizenden ston
den langs de weg om de dit jaar
werkelijk grootse optocht te be
wonderen. En we kunnen dan
ook gerust zeggen dat deze op
tocht alle voorgaande heeft over
troffen, zowel wat uitbeelding als
aankleding betreft."24 De carna
valsstoet zette zich om half twee
in beweging en "Reeds lang voor
de optocht haar eindpunt de
Groote Markt naderde, was het
Marktplein omzoomd door een
opeengepakte menigte terwijl ook
op de trottoirs in de Zuivelstraat,
van waaruit te ongeveer 3 uur de
optocht de Markt op kwam, vol
gepropt stonden. Bij aan
komst op de Markt werden de
deelnemers rond de kiosk gegroe
peerd. Hier had de prijsuitreiking
plaats |...]".25
Frits Verdonk heeft de vasten
avond na afloop van de optocht
op de Grote Markt geschilderd.
Midden op het plein staat de
kiosk met de prins en zijn gevolg.
De toegestroomde bezoekers zijn
onderaan in beeld weergegeven.
De beschouwer van het schilderij
krijgt een compleet overzicht van
de plaats en het gebeuren. Dit
komt omdat Verdonk het werk
vanaf een hoger gelegen punt
heeft geschilderd. Dit gebeurde
vrijwel zeker vanuit 'Huize De
Groote Valk' Grote Markt 26, des
tijds bewoond door mevrouw
M.J.M.T. Asselbergs-Melchers, nu
Restaurant Bali.
Volgens de krantenverslagen gaan
de prins, zijn gevolg en genodig
den na de prijsuitreiking naar Ho
tel de Draak alwaar tal van toe-
Ben Daeter
Mevrouw M. Huijsmans stuurde
de redactie enige corresponden
tie toe tussen haar familie en die
van de familie De Groot, waarin
de jaarlijkse uitvoering van de
Maria Vereniging ter sprake
kwam. Zij reageert hiermede op
het artikeltje 'Een waardevol
prentje', in Waterschans 3-2003,
blz. 112. Daarin werd niet ver
meld dat het hier om een opvoe
ring door genoemde Maria Ver
eniging ging. Nu blijkt dat veel
namen, die mevrouw Huijsmans
ons bekend maakt, overeenko
men met die van de opvoering
van het stuk De H. Philomena. Ik
neem daarom aan dat deze op
voering dan ook inderdaad door
die Vereniging heeft plaatsgevon
den. De overeenkomende namen
heb ik cursief afgedrukt.
Mevrouw Huijsmans sloot als be
wijsstuk er een artikeltje bij dat
op 15 maart 1987 in de Markie-
zaatsbode is verschenen. Letter
lijk staat daarin: Freek Dons
stond dezer dagen voor een ge
weldige verrassing naar aanlei
ding van de foto van vorige keer.
Die betrof een toneeluitvoering
van de Maria-vereniging in 1911.
Dons ontving behalve de namen
van de meisjes op de foto ook
nog die van de leden van deze
groep die niet op de foto staan.
Deze gegevens komen van een
mevrouw die onbekend wenst te
blijven, maar die waarschijnlijk
nog over een programmaboekje
van die voorstelling beschikt.
Centraal op de foto staat me
vrouw Maria Borghoutsmet het
zwaard in de hand. Zij is later ge
trouwd met de Bergse politie-in-
specteur Jimkes en woont nu
[19871 hoogbejaard in het Katrien-
tje. Andere leden van de Maria-
vereniging waren Cato Demmers,
Louise AerdenBetsie BruijsCato
Voets,Anna Gieles en vele anderen.
De familie De Groot was goed
vertegenwoordigd met de zusjes
Adriana, Dina, Maria en Cato. Het
geheel stond onder leiding van de
heer Deenen, wiens vrouw en
dochter in het stuk ook rollen ver
vulden.
Met dank aan mevrouw Huijs
mans. Met veel zekerheid kan nu
gezegd worden dat de opvoering
van het stuk de H.Philomena in
1912 door de Bergse Maria-ver
eniging heeft plaatsgevonden.
spraken worden gehouden, onder
andere door de Grootste Boer die
ook verwijst naar het 650-jarig be
staan van de stad. Opvallend is
dat geen enkele wagen aan dit
thema is gewijd.
Afb. 10. Prins S. Warringa met leden van
de 'leutige ploeg' in Hotel de Draak,
1938. Collectie Regionaal Historisch
Centrum, Bergen op Zoom.
rij zelf hebben een schat aan in
formatie opgeleverd waardoor we
derom een tipje van de sluier van
de Bergse geschiedenis is opge
licht.26
Conclusie
Wat heeft deze speurtocht nu op
geleverd? In mijn optiek heel veel.
Een schilderij dat tot nu toe rudi
mentair en fout beschreven was,
heeft een historische context ge
kregen. We weten wie het geschil
derd heeft, hoe de relatie van
deze Haagse kunstenaar met Ber
gen op Zoom tot stand is geko
men, op welke wijze het werk is
verworven, en wat het schilderij
voorstelt. Door deze gegevens te
achterhalen heeft het schilderij
aan waarde gewonnen. Het blijkt
uiteindelijk om een kernstuk in
de collectie van Het Markiezen
hof te gaan. De combinatie van
gegevens uit de archiefstukken,
foto's, kranten, genealogie, mon
delinge overdracht en het schilde-
50
51
24 'De Avondster Dagblad van Neder
land', 2 maart 1938. Ook in 'Dagblad
De Zoom' van 2 maart 1938 wordt mel
ding gemaakt duizenden aanwezigen
getuige "'t [de carnavalsoptocht, JJ] Is
het aantrekkingspunt voor de vele dui
zenden uit den lande, die bij gelegen
heid van carnaval onze stad komen be
zoeken."
25 'Dagblad De Zoom', 2 maart 1938.
26 Woorden van dank wil ik richten tot
Guust van Dijck voor het leveren van
de vastenavondfoto's en de briefhoof
den van de aan de Grote Markt geves
tigde firma's; tot Sjcf de Wit die het ar
chief van de Stichting Vastenavend
naploos en enkele foto's en gegevens
aanleverde. En last but not least wil ik
Arthur Suijkerbuijk bedanken die niet
alleen telkens bereid was voor mij iets
na te trekken maar buitengewoon en
thousiast reageerde en meeleefde wan
neer weer een verrassende ontdekking
werd gedaan waardoor de ontknoping
dichterbij kwam.
Een opvoering door de Bergse Maria-Vereniging in 1911.
Afb. 11. De 'Krabbetroon' getrokken door paarden, jaren dertig van de twintigste
eeuw. Collectie Regionaal Historisch Centrum, Bergen op Zoom.
Afb. 12. De 'Krabbetroon', jaren dertig
van de twintigste eeuw. Collectie Archief
Stichting Vastenavend, Bergen op
Zoom.
Afb. 8. Wagen 'De
nachtlichtjes', 1938.
Collectie Regionaal
Historisch Centrum,
Bergen op Zoom.
Afb. 9. Wagen 'De
Bergse zesling', 1938.
Collectie Regionaal
Historisch Centrum,
Bergen op Zoom.
