4
De Waterschans nr. 2-2004
OfuJel: ce Gemeente Bad- en ZujeminPÏchting
te BERGEN OP ZOOM
8 1
Beste Frans,
Bergen op Zoom, 29 juli 1951
Wat duurt de zomervakantie toch lekker tang. Vermaak je je nog Wel tijdens at deze Vrije dagen
Ik kom eigentijk tijd te kort. Vorige Week ben ik met mijn ouders een aantal dagen naar de Ardennen
geweest. Baar hebben We de Grotten Van Han bezocht en We hebben er heertijk gewandeld in de natuur.
Gisteren ben ik met Joost gaan zwemmen in het zoutWaterbad. Het Was er niet zo heet erg druk, maar
Wet erg gezellig. We zijn een paar keer Van de hoge Wip geweest. Op een gegeven moment stond er
een grote groep jongens bij de houten schutting Voor het meisjesbad. Joost en ik Waren natuurlijk
nieuwsgierig. We keken door een Van de Vete spleten in het hout en barstten in een lachen uit: Vier
dames stonden naast het bassin in zeer charmante posities, die Vast Werden gelegd door een fotograaf.
Ik ben benieuwd hoe die foto's er uit zullen zien!
Heb je misschien zin om deze Week ook een keer mee te gaan zwemmen in het zoutWaterbadI
Of ben je misschien bang Voor at die patingen en krabbenIk hoor het nog Wet Van je.
Groeten, Joris
Ward Wannoeskerken
Wie verlangt er in de warme zomermaanden niet naar een heerlijke,
frisse duik? Zodra het kwik begint te stijgen gaan we massaal naar
zee of naar het zwembad. In de omgeving van Bergen op Zoom is al
honderden jaren voldoende water te vinden om in te baden of te
zwemmen. Denk maar eens aan de Schelde. Maar ook een zwembad
kent Bergen op Zoom al geruime tijd. Reeds aan het einde van de 19e
eeuw werd er in de stad een zwembad aangelegd: de 'Gemeente Bad
en Zweminrichting', een zwembad dat tweemaal per dag met vers
zeewater kon worden gevuld.
V'
y<
80
De Waferschansnr.2-2004
V4
5. Drie badjuffrouwen bij de uitgang
van het zoutwaterbad. Van links naar
rechts in witte schorten met korte
mouwen: Cor de Kok, Riet Jordans en
Juul Otte. Foto uit 1946-1951.
1. Het gebied rond de Gemeente Bad
en Zweminrichting. Geheel bovenaan
de Spiritusfabriek, daaronder de Van
Konijnenburgweg en daaronder het
zoutwaterbad met in het verlengde
daarvan het kanaal van de Nieuwe
Haven, dat richting de Waterschans
stroomt. Links naast het zwembad en
de Nieuwe Haven Machinefabriek 'De
Holland', rechts de Calandweg met
enkele bedrijven in de
Geertruidapolder. Luchtfoto door
Slagboom en Peeters, 1973.
GEMEENTE BAD- EN ZWEMINRICHTING
TELEFOON 412
AFZONDERLIJKE BASSINS voor Dames en Heeren
(Dagelijks vcrsch zeewater)
lederen werkdag geopend
voor mannen van 7 12 en van 13'/j—20 uur
voor vrouwen van fl—-T2 en van 13*/a'20 uur
Zondag-voormiddag geopend: voor mannen van 7 12 uur
voor vrouwen van S 12 uur
ATTENTIE
BOVENDIEN ZONDAGS GEOPEND VAN 14 18 UUR
(Abonnementen niet geldig)
Dinsdags, Woensdags cn Donderdags is de inrichting van
1920 uur uitsluitend ter beschikking van bet Garnizoen
TARIEF
1 c KLASSE:
(Afzonderlijke kleedkamer)
Had met douche f 0.35
10-biiden kaan 2.50
Persoonlijk abonn. „6.
Gczinsuboüneoienr „12..
2e KLASSE:
(AJgemecae kieedkmr.rr)
Had mcc douche
lü-badén kaart
Persoonlijk abonn.
Gezinsa bo internen C
Huren badpak. f 0.25
Huren zwembroek of handdoek 0.10
Persoonlijk rijwielabonnetnenr1.—
Rijwïelabouncmenr gezin 2.50
Door ccn speciale inrichting kan het water op
een aangename temperatuur worden gebracht!
Voor nadere bijzarukthedea zijn tarief kaarten op lanv-axc- vcikrijgbaar
3. Tarieflijst van de Gemeente Bad- en Zweminrichting uit het begin van de 20e eeuw.
Ifl E IR L
Het ^out^atePtad
*««"11
Vele Bergenaren zullen in geuren en
kleuren kunnen vertellen over hun bele
venissen in dit zoutwaterbad. Over de
jongens die op het zadel van hun fiets
gingen staan om over de schutting
naar het meisjesbad te kunnen gluren.
Of over de geur van de rook die uit de
schoorstenen van de Spiritusfabriek
over het zwembad waaide. Hier zal
echter vooral ingegaan worden op fei
telijke gegevens van het zoutwaterbad.
Waar lag het zwembad en hoe zag het
er uit? Wie mochten er komen zwem
men? En wat kostte een toegangs
kaartje eigenlijk?
De Gemeente Bad- en Zweminrich
ting werd ruim honderd jaar geleden
aangelegd, in 1884. Het bouwproject
werd uitgevoerd door de firma Hoog-
jgv - Dw'iikv-s
-«f«a
'M
i
malige vestingwerk de Waterschans
(zie afbeelding 1). Door middel van
een stelsel van sluizen, waterleidingen
en zogenaamde 'duikers' (waterwe
gen onder een weg of door een dijk)
werd het bad aangesloten op het
oude havenkanaal en de oesterputten
in de Waterschans. Daardoor stond het
bad in verbinding met de zee. Het wa
ter werd via het waterleidingstelsel di
rect uit zee naar het zoutwaterbad ge
leid. Hierdoor kwam het nogal eens
voor dat er palingen tussen je benen
door zwommen en krabben over de
zandbodem liepen. Tevens kon het wa
ter in het bad door het waterleiding
stelsel tweemaal per dag ververst wor
den (zie ook het artikeltje uit de Gids
voor Bergen op Zoom en omstreken, el
ders in deze WARdTAAL),
Bij de oplevering in juli 1884 bestond
het zoutwaterbad uit een badgedeelte
(58x24 meter) en een iets dieper gele
gen zwemgedeelte (47x20 meter),
Beide bassins waren van elkaar ge
scheiden door een houten zwembrug,
waarover een loper lag. Aan de noord
zijde van beide bassins bevonden zich
de kleedkamertjes: twee rijen van elk
twaalf kleedkamertjes en een midden
lokaal. Tussen de twee rijen met kleed
kamertjes in, bevond zich de ingang.
Aan de zuidzijde van de bassins stond
een kiosk waar versnaperingen gekocht
konden worden.
In de beginjaren van de Gemeente
Bad- en Zweminrichting waren er
aparte openingstijden voor dames en
heren. Vanwege het grote aantal be
zoekers werd in de loop van de 20e
eeuw echter een apart herenbad aan-
endoorn uit Giessendam voor een be
drag van fl.33.600,-. Het gemeentelijke
zoutwaterbad was gelegen op de hoek
van de huidige Van Konijnenburgweg
en Calandweg, tegenover de Spiritusfa
briek. Daar herinnert slechts een woning
ons nu nog aan het in 1973 gesloten
bad, door de naam die op de gevel
staat: "t Zwembad'.
Het zoutwaterbad werd aangelegd
in het oostelijke gedeelte van wat des
tijds de Nieuwe Haven werd genoemd.
De Nieuwe Haven liep parallel aan het
iets noordelijker gelegen oude haven
kanaal: vanaf de Van Konijnenburgweg
langs de Calandweg, richting het voor-
0.23
.2.,
3.50
7.30