Deze Waterschans: Kroonleden De Waterschans nr. 2-2004 Welkom 5 9 De Waterschans Uitslag enquete Hierbij treft u aan een verkorte versie van de onlangs door het be stuur onder de leden gehouden enquete. De redactie is er best een beetje trots op dat maar liefst 96% van de lezers de Waterschans als goed tot zeer goed beoordeelden. Het geeft ons de nodige stimulans op de ingeslagen weg verder te gaan. Dat neemt niet weg dat we voortdurend naar verbeteringen zullen blijven streven, waarbij uw suggesties van harte welkom zijn. Onderaardse gang De vernieuwing van de rioleringen in de Zuidsingel en Zuidoostsin gel bracht zoals verwacht nog vele resten van een vesting aan het licht. Op 22 september stuitten ri oolarbeiders in de Zuidsingel on der de straat op een constructie van baksteen. Het was de boven kant van een gemetselde gang die nog grotendeels intact bleek te zijn en niet was volgestort met grond. De opening werd groter ge maakt om een afdaling mogelijk te maken in de beroemde 'gangen onder Bergen'. De bouw leek sterk op de nog bestaande gang in het Ravelijn. Geen dode soldaten, geen wapens, niets was er achter gebleven. behalve twee metalen kookpotten, bijna compleet ver roest. De gang is een fraai over blijfsel van het stelsel van 25 te- genmijngangen of mijngalerijen, die aan de zuidzijde van de stad waren ingericht. In het beleg van 1747 werden de tegenmijngangen intensief ge bruikt, niet zozeer om loopgraven uit te schakelen, maar om lunetten en ravelijnen die in handen van de vijand waren gevallen, op te bla zen. In de loop van de 18de eeuw werden de vestingwerken hersteld. Fantastisch toch dat we over een deskundige archeoloog beschik ken, Marco Vermunt, die al gra vend onze historie steeds meer aan het licht brengt en bovendien de resultaten zo goed weet te ver woorden. Bergse schilder De redactie stelt het altijd op prijs als lezers informatie aandragen die voor iedereen van belang kan zijn. Dit keer nog eens aandacht voor de Bergse schilder Gerard Houckgeest en het bijzondere feit Inleveren kopij voor Waterschans III, 2004: half augustus. De uitgaven van de Geschiedkundige Kring kunnen mede tot stand komen dankzij het speciale lidmaatschap van de volgende bedrijven: - DARVI BV - HDW Kantoormachines - P. JANSEN Installatie Techniek BV - Taxi en toeringcarbedrijf DE KOCK - Natuursteenbedrijf DE KORT - Boekhandel VAN DER KREEK BV - Tapperij DE KROON - VAN LOON SMITS Installatiebedrijf BV - Hotel MERCURE DE DRAAK - RABO BANK Bergen op Zoom - GEBR. VOETS Weg en Waterbouw BV, Rosmalen - Woningstichting SOOMLAND - Stichting Wonen West Brabant De Waterschans nr. 2-2004 dat zijn werken in de vermaarde Michaeliscollectie terecht zijn ge komen. Geschiedenis Bergen op Zoom Dit keer aandacht voor Bergen op Zoom onder koning Lodewijk Na poleon (1806-1810). Drs. G. Huij bregts wijst er opdat de periode 1795-1806 een vrij ingewikkelde indruk maakt met ingrijpende ver anderingen. De invoering van een meer democratische staatsinrich ting ging niet van een leien dakje. Twee staatsgrepen en vier nieuwe staatsregelingen in elf jaar hadden tot gevolg dat de belangstelling voor de democratie snel afnam, vooral toen de kiezers merkten dat hun invloed op het regeringsbe leid steeds kleiner werd. Dat de Bataafse Republiek onder voogdij van de Franse regering stond, was daar niet vreemd aan. Verdwenen maar niet vergeten Een bijdrage van een voor de Wa terschans nog onbekende auteur: Mariëlle Kosters en dan ook nog met direct een prima artikel. Zij wijst ons er op dat we bepaalde personen echt niet moeten verge ten: onze joodse stadsgenoten tij dens de Tweede Wereldoorlog. Ze vormden een vrij hechte gemeen schap die in het algemeen erg ge zien was in de stad. Maar ondanks de probleemloze verhouding tus sen joden en niet-joden in Bergen op Zoom vond het nationaal so cialisme toch weerklank bij enkele bewoners. In 1938 werd duidelijk dat de haatcampagne tegen de jo den zijn weerga niet kende. In 1941 gingen de Duitsers zich steeds harder tegen hen opstellen. In de loop van de oorlog verdwe- Nieuwe leden per 1 maart 2004: de heren P. Demmers, K. Koning, M. van de Boom, J. Rens, B. van der Steen, L. Withagen, R. Respen, P. Huijgens, U. Luder en J. van Kerkhof. Mevrouw C. Rijkers. nen er steeds meer joden uit de stad, uit eigen beweging of ge dwongen. Na de oorlog werd er een monument opgericht voor de slachtoffers die in Bergen op Zoom tijdens de Tweede Wereld oorlog waren gevallen. De namen van de joodse Bergenaren ontbra ken op het monument, terwijl ze toch net zo goed als eervolle bur gers van Bergen op Zoom her dacht moeten worden. Gelukkig worden ze tegenwoordig in de sy nagoge nog in herinnering geroe pen door middel van een gedenk plaat: de joodse slachtoffers van het nazi-regime. Restauratie Huis Henegouwen De Fortuinstraat is vanouds een van de belangrijkste, zoniet de be langrijkste handelsstraat van de stad. In deze straat en op de Grote markt zijn dan ook de meeste grote middeleeuwse huizen te vin den. De brand, die de stad in 1397 teisterde legde ook hier de huizen in de as. Omdat de verstening in deze straat al ver gevorderd was, is er nog vrij veel van voor die brand behouden gebleven. Uit bouwhis torisch onderzoek is gebleken dat het muurwerk in hoofdzaak van een aantal panden bewaard is ge bleven. Het huis Henegouwen is een bijzonder pand, omdat het van vóór en kort na de brand veel behouden heeft en daarnaast ook een dominante positie inneemt. Het pand kreeg na 'Henegouwen' de naam 'Fortuijn', waaraan de straat haar huidige naam dankt. In het huis is gedurende lange tijd een brouwerij gevestigd geweest. In recentere tijden kreeg het de bestemming van sociëteitsgebouw en hotel, een functie die het ook nu nog heeft. De huidige verbin ding met De Draak is in de loop der tijden al vaker in grote of min dere mate aanwezig geweest. Wie kan dit pand beter beschrij ven dan ir. J. Weyts. Lezend in een stoel maak je als het ware een mini-excursie mee. Wardtaal; jongerenpagina De Gemeente Bad- en Zwemin richting werd ruim honderd jaar geleden, in 1884, voor fl.33.600.-. aangelegd. Het gemeentelijke zoutwaterbad was gelegen op de hoek van de huidige Van Konij- nenburgweg en Caiandweg, tegen over de Spiritusfabriek. Daar her innert slechts een woning ons nu nog aan het in 1973 gesloten bad. door een naam die op de gevel staat: "t Zwembad'. Het zoutwaterbad werd aangelegd in het oostelijke deel van wat des tijds de Nieuwe Haven werd ge noemd. Deze liep parallel aan het iets noordelijker gelegen oude ha venkanaal: vanaf de Van Konijnen- burgweg langs de Caiandweg, rich ting het voormalige vestingwerk de Waterschans. Door middel van een stelsel van sluizen, waterlei dingen en zogenaamde 'duikers' werd het bad aangesloten op het oude havenkanaal en de oester putten in de Waterschans. Daar door stond het in verbinding met de zee. Het water werd via het wa terleidingstelsel direct uit zee naar het zoutwaterbad geleid. Hierdoor kwam het nogal eens voor dat er palingen tussen je benen door zwommen en krabben over de zandbodem liepen. Tevens kon hel water in het bad door het waterlei dingstelsel tweemaal per dag ver verst worden. Wat leuk dat Ward Warmoeskerken op de jongerenpagina juist bij vele wellicht wat oudere Bergenaren dit bad nog eens in herinnering roept. En verder uw aandacht voor: -mededelingen -lezingen -cursussen -Bergs Diep -boekbesprekingen -leesportefeuille En zo is er weer een Waterschans ontstaan over mensen en zaken, onderaards of daarboven, die mis schien wel verdwenen, maar nooit vergeten mogen worden. Een ge schiedenis ook van mensen, be roemd of nauwelijks bekend. En wie te chauvinistisch wordt, neemt maar een duik in een bad. Drs. B. Daeter Hoofdredacteur De Geschiedkundige Kring op Internet Bezoek eens de fraaie website van de Kring: www.geschiedkundigekringboz.nl FAUSTO NUMINE BERG A VICTRIX 34ste jaargang nr. 2, juni 2004 ISSN 0926-3918 Verschijnt viermaal per jaar De Geschiedkundige Kring van Stad en Land van Bergen op Zoom www.geschiedkundigekringboz.nl web masten F Evers: webteam@geschiedkundigekringboz.nl Postbus 280 4600 AG Bergen op Zoom Erevoorzitter: Dr. E.G.H. Hartel Ereleden: J.WA van Gastel Dr. W.A. van Ham Bestuur: Voorzitter: Drs. Johanna Jacobs Secretaris: Drs. Irene van Kemenade Penningmeester: L.J.A. Vriends Ariëlstraat 13 4624 VN Bergen op Zoom Tel. 236663 e-mail: ljavriens@prettel.nl Postrekening 24 05 922 en Bankrekening 52 50 45 244 Ten name van: Penningmeester Geschiedkundige Kring Van Stad en Land van Bergen op Zoom Contributie 22 euro (minimaal) per jaar. Ledenadministratie Drs. Irene van Kemenade Neerland 18 4614 GD Bergen op Zoom Tel. 0164-299035 e-mail: irenevankemenade@freeler.nl Overige bestuursleden: Drs. J. Backx T. van de Boom E Evers R. van Tilborg Tijdschrift van de Kring De Waterschans Redactieleden: drs. J. Backx R. van den Bergh drs. B. Daeter (hoofdredacteur) drs. J. Dekker drs. N. Grosfeld drs. G. Huijbregts Redactiesecretariaat: drs. B. Daeter Oudland 8 4617 ME Bergen op Zoom. Tel. 0164210209 Fax. 0164210922 e-mail: bda@home.nl Toezicht distributie: drs. J. Backx Schiethoek 5 4614 CT Bergen op Zoom Tel. 0164240614 Vormgeving en druk Drukkerij Vis Offset Alphen aan den Rijn Omslag: P. Versijp Als web master functioneert de heer F Evers. Zie colofon hoe u hem kunt bereiken.

Periodieken

De Waterschans | 2004 | | pagina 1