Leesportefeuille De Waterschans nr. 3-2004 De Waterschans nr. 3-2004 Jy Van en over verwante tijdschriften 1 38 139 DOOR DRS. G.A. Huijbregts Een bescheiden oogst deze keer. Allereerst De Vierschaer, het orgaan van de ge lijknamige heemkundekring van Wouw. Het betreft hier nr. 1-2004 van de 22ste jaargang. Twee oude tekeningen van het kasteel van Wouw, een zestiende- eeuwse van Hans Bol en een zeventiende-eeuwse van Ertinger, inspireerden Kees Hoendervangers tot een beschrijving van De Wouwse waterburcht (p. 10-17) en haar historie. Een tweede bijdrage van hem gaat over de Tweede Wereldoor log. In Wouw stortte op 5 november 1943 een Amerikaanse bommenwerper neer met 10 mannen aan boord. Negen van hen konden zich redden met hun para chute, maar Joseph Hauerwas gewond en kon niet meer springen. Zijn collega's werden krijgsgevangen gemaakt. Eén van hen, Ambrose Gains Graint zag kans een dagboek bij te houden. Hoendervangers heeft het vertaald en geannoteerd en toegevoegd aan zijn artikel Het vliegtuig op de Donk in 1943. (p.46-65). Wie wil weten wat er honderd jaar geleden zich zoal afspeelde in Wouw kan te recht bij Henk Hellegers. Hij doorsnuffelde De Grondwet, de regionale krant van die dagen, alsmede de notulen van de gemeenteraad in 1903. Zijn bevindingen treffen we aan in zijn twee bijdragen: Wouw in het nieuws 1903 en De Wouwse gemeenteraad 1903. Cees Cuperus biedt de lezer een biografie in: Jo van Veen- endaal gaf z'n leven voor onze vrijheid (p. 18-36). Jo werd geboren in Utrecht in 1920. Na de bevrijding sloot hij zich aan bij de Prinses Irenebrigade en sneu velde op 27 april 1945 bij de strijd om Hedel aan de Maas. Hij werd op 30 april in Heerle begraven. Thans rust hij op het erekerkhof op de Grebbeberg. Verder ontvingen we nummer 149 van de "Brieven van Paulus" 29sle jrg. 15 gras maand 2004. Periodiek van de heemkundekring 'Paulus van Daesdonk'. In dit nummer veel aandacht voor de vroegere gemeente Ginneken en Bavel. Chr. Buiks opent met Landbouw gegevens Ginneken rond 1830. (p. 141-154). Hij put zijn gegevens uit het kadaster van omstreeks 1820-1832 en ontdekt wat in die jaren er zoal verbouwd werd, hoeveel melkvee de boer had. dat er 235 boerderijen wa ren waarvan twee met een grootte van circa 45 ha, maar ook 73 met minder dan 3 ha; samen hadden die 51 ha. De agrarische nijverheid stelde nog maar weinig voor. Ginneken telde enkele molens, 5 brouwerijen en 4 leerlooierijen. Ad Jansen is ook in dit nummer present. Hij zoekt naar de oorsprong van het dorp in: Het vroege Ginneken. Een hypothese over het ontstaan van het dorp. (p. 185-202). Van vóór 1200 zijn er praktisch geen gegevens. Enig houvast bieden de geografische ligging, de toponomie en een vergelijking met andere dorpen. Archeologische vondsten, gedaan in o.a. Ulvenhout, Bieberg, Notsel wijzen op kampementen van 'verzamelaars' uit het Mesolithicum (ca 6000 v. Chr.) en la tere nederzettingen. Jansen trekt daaruit de conclusie dat 'ook in Ginneken in oude tijden wellicht mensen hebben gewoond. Met meer zekerheid kan men aannemen dat er in de Vroege Middeleeuwen (500-1.000) boerderijtjes zijn ge bouwd. Verder heeft de auteur studie gemaakt naar de rol van de abdij van Thorn, de parochie van Gilze, de stichting van de eerste kerk van Ginneken en de verdere ontwikkelingen rond die kerk. Van dezelfde schrijver is het artikel: Smeden en stalhouders bij de kerk in Ginne ken (p.155-170). Het gaat hier om de panden 185-202 aan de huidige Ginne- kenweg. Het Genealogische Tijdschrift voor Midden- en West-Noord-Brabant en de Bomme- lerwaard, 28e jaargang 2004, telt 80 pagina's met kwartierstaten en aanvullin gen/correcties van eerder gepubliceerde kwartierstaten. Voor de leraren onder ons wil ik nog even wijzen op Alledaagse dingen, nieuws blad voor volkscultuur jrg. 10, nr.l, voorjaar 2004. Dit nummer is geheel gewijd aan het betrekken van de jeugd bij de historie. Aan de orde komen o.m. bezoek aan musea en aan gilden, het vertellen van verhalen in de klas, fotocollecties en de rol van het Erfgoedhuis. Meer info op www.volkscultuur.nl. computertechniek. De geponste afbeeldingen geven bij verschil lende belichting door het spel van zon en wolken, op de geperfo reerde schermen een verrassende herinnering aan de zeegevechten van meer dan vier eeuwen geleden (afb. 12 en 13). De panelen hebben naast een in houdelijke, ook een praktische functie. Het effect van hevige windontwikkeling tussen de ge bouwen neemt erdoor af zodat de entree tot de gebouwen comforta bel blijft. Vanaf dit hoger gelegen punt heeft men aan de voorzijde uitzicht op het water en het kunst werk 'Windvanen'. De andere zijde is gericht naar het plein. Dit maakt eveneens deel uit van het totale kompasontwcrp. Op het plein is een vijver uitgegraven, waarin volgens de oorspronkelijke opzet nog vijf bewegende 'vanen' geplaatst zouden worden. Omdat deze wegens budgettaire redenen er voorlopig niet kunnen komen, is in de (drooggebleven) vijver een aantal bamboestokken geplant.23 Al met al heeft de kunstenaar hier in een vrij unieke vorm een kunst werk gerealiseerd dat herinnert aan de (bijna) vergeten zeeslag. 13. Afbeelding van een van de schepen uit de zeeslag op één van de windschermen, vanuit het oosten gezien. Foto Han Bos Bergen op Zoom, 2004. 23 Vriendelijke mededelingen van de heer Hugo Vrijdag te Eindhoven en van mevr. Drs. Johanna Jacobs te Bergen op Zoom. op de stalen platen, door Hugo waarbij het plein ten oosten van het in aanbouw zijnde hoogbouw- complex 'De Sirenen' zou worden betrokken. Een gevoelig plek in dit geheel vormde de doorgang tus sen beide flats. Na veel besprekin gen en planwijzigingen kwam uit eindelijk het in 2001-2002 gereali seerde kunstwerk tot stand. Het bestaat uit een aantal 'windvanen', een drietal windschermen, en de pleinaanleg daarachter. Het totale ensemble ligt binnen een denk beeldige kompasvorm. Dit idee heeft Vrijdag ontleend aan de naam van het nabijgelegen winkel centrum. Het middelpunt van het kompas ligt ter plekke van de windschermen. De zeven 'zilveren windvanen', zijn grotendeels geplaatst in het water van de Binnenschelde. Zij werden vervaardigd uit roestvrij staal in een getordeerde -S- vorm (afb. 8). Aan de zuidzijde is het jaartal 1574 aangebracht en aan de noordkant het jaartal van het uit eindelijke ontwerp, 1999, alles in blauwe cijfers. De kunstenaar schreef mij: 'Verstild, hoewel hun vorm doet denken dat ze bewegen, komen de zeven vanen de kade op lopen. De eerste vanen staan al op het land; land waar vroeger water was.' Op de grens van water en land worden we even herinnerd aan het contrast tussen het heden en het verleden van de Bergse Plaat. De stalen windschermen zijn op getrokken in de doorgang tussen de gebouwen van het appartemen tencomplex 'De Sirenen' aan de Boulevard, schuin tegenover de windvanen. Hierin zijn fragmenten afgebeeld van het wandtapijt 'De zeeslag bij Bergen op Zoom'. Als basis diende een achtliende- eeuwse tekening naar het tapijt (afb. 9). Fragmenten uit de voor stelling werden op schaal gete kend (afb. 10 en 11) en vervolgens digitaal omgezet met behulp van 12. De windschermen, zoals zij in 2001 geplaatst zijn aan de Boulevard te Bergen op Zoom, gezien vanuit het westen. Foto Han Bos Bergen op Zoom, 2004. 11. De werktekeningen van de schepen geprojecteerd Vrijdag, 2000. ■Cv T

Periodieken

De Waterschans | 2004 | | pagina 18