Deze Waterschans:
Kroonleden
De Waterschans nr. 3-2004
De Waterschans nr. 3-2004
Welkom
105
De Waterschans
De Forten aan de Eendracht
Oude forlen zijn de laatste jaren
volop in de belangstelling komen
te staan. Zo is de aandacht voor de
zogenaamde West-Brabantse Wa
terlinie, de reeks forten tussen Ber
gen op Zoom en fort Henricus bij
Steenbergen, nog steeds groei
ende. Vlakbij deze linie lag de
reeks forten en schansen langs de
rivier de Eendracht onder Tholen
en Oud- en Nieuw-Vossemeer, de
linie van de Eendracht genaamd.
Groot verschil met de West-Bra
bantse Waterlinie is dat van de for
ten en versterkingen langs de Een
dracht niets meer resteert. Zij zijn,
de stad Tholen zelf buiten be
schouwing latend, in de loop der
tijd geheel verdwenen. Om toch
een beeld te krijgen van deze for
ten heeft de heer A. Bosters ar
chiefmateriaal en kaarten bestu
deerd.
Hij heeft dit op een voortreffelijke
wijze gedaan zodat lezers van de
Waterschans hiervan nu profijt on
dervinden. Het artikel was te om
vangrijk om het in één keer te kun
nen plaatsen.
Johann Ludwig Dussek
Hij eindigde zijn leven in bed, niet
omdat hij ziek was, maar wel uit
geput en onder invloed van drank.
In 1812 kwam er een einde aan
het briljante leven van de Bohe
mer Johann Ludwig Dussek, ooit
een belangrijk organist in Bergen
op Zoom. De man was in zijn tijd
beroemd en in geheel Europa had
hij een grote naam gemaakt als
klaviervirtuoos. Maar welke Berge-
naar heeft ooit van deze beroemde
musicus gehoord? Een onbekende
beroemde Bergse organist dus.
Geschiedenis Bergen op Zoom
XXII
De keizer op bezoek in Bergen op
Zoom? In april 1810 wilde Napo
leon aan Marie Louise zijn jongste
aanwinst, het gebied tussen Maas
en Schelde, laten zien. De plaatse
lijke autoriteiten werden tijdig ge
waarschuwd. want de keizer hield
van pracht en praal, natuurlijk op
kosten van de gastheren. Zou hij
ook Bergen op Zoom aandoen?
Het stadsbestuur wist het niet ze-
Inleveren kopij voor Waterschans IV, 2004:
HALF OKTOBER
De uitgaven van de Geschiedkundige Kring kunnen
mede tot stand komen dankzij het speciale lidmaatschap
van de volgende bedrijven:
- DARVI BV
- HDW Kantoormachines
- P. JANSEN Installatie Techniek BV
- Taxi en toeringcarbedrijf DE KOCK
- Natuursteenbedrijf DE KORT
- Boekhandel VAN DER KREEK BV
- Tapperij DE KROON
- VAN LOON SMITS Installatiebedrijf BV
- Hotel MERCURE DE DRAAK
- RABO BANK Bergen op Zoom
- GEBR. VOETS Weg en Waterbouw BV, Rosmalen
- Woningstichting SOOMLAND
- Stichting Wonen West Brabant
ker, maar wilde er wel op voorbe
reid zijn. Er werden al lovende en
vleiende teksten bedacht om daar
mee erebogen te sieren. Op 30
april deelde Laurent het stadsbe
stuur mee dat de keizer die dag in
Antwerpen arriveerde en mis
schien van daaruit Bergen op
Zoom zou bezoeken. Plaatsvervan
gend burgemeester Vergroesen
riep de volgende dag een vergade
ring bijeen van wethouders, hoge
vierschaar, civiele rechtbank en
vroedschap voor het opstellen van
een petitie. Het verzoekschrift
geeft een goed beeld van de vooral
economische problemen waarmee
de stad worstelde. Heeft Napoleon
de petitie onder ogen gehad? Het
stadsbestuur was erop voorbereid
dat hij zou komen. Op 3 mei
stuurde het een boodschap naar
Steenbergen en Nieuw-Vossemeer
dat Zijne Majesteit de genoemde
plaatsen niet zou aandoen, maar
dat hij via Wouw naar Breda wilde
reizen en of men de volgende dag
vóór de middag vijftien span ge
tuigde paarden wilde leveren. Voor
voer en voerlieden zou worden ge
zorgd en de boeren mochten reke
nen op rijloon. Verder besloot
men de vlaggen op de torens te
doen plaatsen, de verschillende
gezindten te waarschuwen en rent
meester Vermeulen, een broer van
de burgemeester, aan te schrijven
om de weg naar Wouw op te knap
pen. De schutterij kreeg bevel om
uit te trekken en voor het stadhuis
kwam een nog voorhanden zijnde
ereboog te staan. Is het bezoek
doorgegaan? Blijkbaar niet. De
keizer was die hele week in Ant
werpen.
Alweer een boeiend verhaal uit de
rijke geschiedenis van Bergen op
Zoom, geschreven door drs. G.A.
Huijbregts. Wat zijn de lezers hem
veel verschuldigd: straks heeft men
de volledige geschiedenis van Ber
gen op Zoom via talrijke Water-
schansafleveringen binnen bereik
gekregen.
Van Morgan tot Vrijdag
Ook de geschiedschrijving kent
haar lotgevallen. De strijd te water
van enkele Hollandse en Zeeuwse
steden tegen de Spaanse over
macht was eens een zeer belang
rijke gebeurtenis van de nationale
geschiedschrijving. In de jaren
1572-1576 hadden zij de zijde van
de Prins van Oranje gekozen al
dan niet gedwongen door de op
standige ballingen of Geuzen. Mo
derne historici, dikwijls generalise
rend in hun beschrijvingen, ver
doezelen wat de tijdgenoten ui
terst belangrijk vonden. Dit lot on
derging ook de zeeslag bij Bergen
op Zoom, einde januari 1574. Een
enkele historicus wist de gebeurte
nis nog de plaats te geven die haar
toekwam als een episode in de
voortdurende strijd om de water
wegen. De restauratie is nu ge
reedgekomen van het wandtapijt
in het Zeeuws Museum te Middel
burg dat deze zeeslag voorstelt en
kortweg 'Bergen op Zoom' heet.
Een reden om bekende en onbe
kende afbeeldingen van de slag op
de Schelde uitvoerig te behande
len. Dr. W. van Ham gaat in zijn
artikel, op de hem deskundige
wijze nader op de geografische
omstandigheden op en om de
Schelde in de tijd van de slag. Hij
vroeg zich af wat daarvan op de af
beeldingen te zien is. Ook schenkt
aandacht aan een nog niet zolang
geleden te Bergen op Zoom tot
stand gekomen openbaar kunst
werk dat herinnert aan dit wapen
feit.
Bergen op Zoom buiten de
Heerlijkheid
Er is een aardige samenwerking
ontstaan tussen de redactie van de
Bergen op Zoomse Bode en die
van De Waterschans. In het verle
den is er al eens begonnen met
het maken van een inventarisatie
en beschrijving van de naam Ber
gen op Zoom over de gehele we
reld. Indertijd zijn daar toen ver
rassende resultaten uit te voor
schijn gekomen. Onlangs stuurden
De volgende personen hebben
zich de afgelopen tijd aangemeld
als lid van de Kring. Van harte wel
kom:
Mevrouw I. Telkamp-Werten, Ber
gen op Zoom; de heren: M. de
Ruijter, J. Voorsluijs, R. den Hoed,
C. Dierx, C. Sebregts, W. van den
Boom, P. Neelissen, 1. de Koning,
W. van Geel, Bergen op Zoom; de
heren: J. Koopman, D. de Haas uit
Halsteren; mevrouw L. van Til
borg, Capelle aan de IJssel; heer
A Bosters, Voorburg. q
lezers van de Bode nieuw ont
dekte feiten toe, wat er toe leidde
dat beide redacties er nu van alles
aan doen om zoveel mogelijk Ber-
genaren er toe aan te zetten de
naam Bergen op Zoom elders op
het spoor te komen. De vakantie
leek daartoe een geschikte gele
genheid.
In de Bode zijn inmiddels al
enige publicaties aan die nieuwe
vondsten gewijd. In de laatste af
levering van de Waterschans van
dit jaar, zal de stand van zaken tot
dan toe gepubliceerd worden. In
dit artikel volgt wel alvast een
overzicht tot nu toe.
Wardtaal; jongerenpagina
Op 27 oktober 2004 is het precies
60 jaar geleden dat Bergen op
Zoom door de Canadezen werd
bevrijd uit de handen van de
Duitse bezetter. Iedereen beleefde
de bevrijding op zijn eigen ma
nier en heeft er zijn eigen herin
neringen aan. Maar hoe kwam die
bevrijding tot stand? Een korte ge
schiedenis, geschreven door Ward
Warmoeskerken. Buitengewoon
fijn dat jongeren weer eens geat
tendeerd worden op dit toch be
langrijke historische feit.
En zo is weer een Waterschans
ontstaan over de geschiedenis van
Bergen op Zoom, binnen en bui
ten de Heerlijkheid, over aanval
en verdediging en herdenken we
mensen die een grote of kleine rol
hebben gespeeld bij voortbestaan
van en waardering voor de stad.
Drs. B. Daeter
Hoofdredacteur
Vraag en aanbod
De redactie is er altijd in geïnte
resseerd als u een artikel voor de
Waterschans wilt aanbieden.
Het is ook mogelijk dat u aan de
redactie een verzoek richt om
over een bepaald onderwerp een
artikel te laten schrijven. Wij zoe
ken daarvoor dan een auteur. In
beide gevallen wordt u verzocht
contact op te nemen met het
redactiesecretariaat.
FAUSTO NUMINE
BERG A VICTRIX
34ste jaargang nr. 3, september 2004
ISSN 0926-3918
Verschijnt viermaal per jaar
De Geschiedkundige Kring van Stad
en Land van Bergen op Zoom
www.geschiedkundigekringboz.nl
web master: F. Evers:
webteam@geschiedkundigekringboz.nl
Postbus 280
4600 AG Bergen op Zoom
Erevoorzitter:
Dr. E.G.H. Hartel
Ereleden:
J.W.A. van Gas lel
Dr. WA van Ham
Bestuur:
Voorzitter:
Drs. Johanna Jacobs
Secretaris:
Drs. Irene van Kemenade
Penningmeester:
L.J.A. Vriends
Ariëlstraat 13
4624 VN Bergen op Zoom
Tel. 236663
e-mail: ljavriens@prettel.nl
Postrekening 24 05 922 en
Bankrekening 52 50 45 244
Ten name van:
Penningmeester Geschiedkundige Kring
Van Stad en Land van Bergen op Zoom
Contributie 22 euro (minimaal) per jaar.
Ledenadministratie
Drs. Irene van Kemenade
Neerland 18
4614 GD Bergen op Zoom
Tel. 0164-299035
e-mail: irenevankemenade@freeler.nl
Overige bestuursleden:
Drs. J. Backx
Dr. Ir. T. van de Boom
F. Evers
R. van Tilborg
Tijdschrift van de Kring
De Waterschans
Redactieleden:
drs. J. Backx
R. van den Bergh
drs. B. Daeter (hoofdredacteur)
drs. J. Dekker
drs. N. Grosfeld
drs. G. Huijbregts
Redactiesecretariaat:
drs. B. Daeter
Oudland 8
4617 ME Bergen op Zoom.
Tel. 0164210209
Fax. 0164210922
e-mail: bda@home.nl
Toezicht distributie:
drs. J. Backx Schiethoek 5
4614 CT Bergen op Zoom
Tel. 0164240614
Vormgeving en druk
Drukkerij Vis Offset
Alphen aan den Rijn
Omslag: P. Versijp
