Fragment u*t het dagboek can zu>>ter JoSephina
Een ooggetuigenverslag
ROND DE SLAC OM DE ZOOM
De Waterschans nr. 1-2005
Drs. J.J.J. Dekker
Afb.4. Het poortgebouw van het Instituut Sainte Marie. Na de Tweede Wereldoorlog was dit het enige gebouw dat bewaard geble
ven is. Tegenwoordig kun je hier het Wilhelmietenmuseum bezoeken.
30
Op zaterdag 27 november 2004 werd er in BN/De Stem een
artikel gepubliceerd van de hand van Jan van Zuilen naar
aanleiding van de nalatenschap van mevrouw Boekholt. Zij
stierf op 1 januari 2003 op 81 jarige leeftijd. De heer Frank
Huijgens van administratiekantoor Huijgens uit Bergen op
Zoom werd als executeur testamentair belast met de afwik
keling van haar nalatenschap. Daarin trof hij foto's aan van
de familie, van plekken en evenementen in Bergen op
Zoom en enkele documenten, in het bijzonder twee ver
geelde tweezijdig getypte vellen papier. De inhoud van die
twee vellen bevat een ooggetuigenverslag van de bevrijding
van Bergen op Zoom en het overkomen, neerhalen en neer
storten van V I's daarna in Bergen op Zoom en omgeving.
Alleen het gedeelte van de bevrijding wordt hier onder de
loep genomen. Het tweede gedeelte over de V I's etc. is ter
informatie wel opgenomen (pagina 34 en 35) maar niet be-
kommentarieerd. De foto's en genoemde vellen papier zijn
nu in het bezit van het Regionaal Historisch Centrum
(RHC).
Het verslag rond de slag om
de Zoom
Het papier waarop het verslag ge
typt is, is behoorlijk vergeeld wat
de leesbaarheid helaas niet ten
goede komt. Ook staan er nogal
wat fouten, herstellingen en door
halingen in. De zinnen staan vaak
op papier zoals je denkt of
spreekt. Wat de familiegegevens
betreft heb ik René Jacobs van
het RHC geraadpleegd. Met Piet
Hoedelmans die het boekje Jeeps
en Klaprozen over deze periode
geschreven heeft, ben ik de histo
rische gegevens met betrekking
tot het verslag nagegaan in het
bijzonder via hoofdstuk XII Pant-
zersperre. Daarnaast heb ik gege
vens gehaald uit een artikel van
drs. P. Winters, in het themanum
mer Bevrijding, verschenen in de
Waterschans 1989, 3 vooral p. 42-
46.
Het verslag is gedateerd '1 Junie.
45', dus 7 maanden na de bevrij
ding van Bergen op Zoom en
bijna een maand na de capitula
tie op 5 mei. Deze tijdsspanne
heeft de schrijver bij zijn beschrij
ving blijkbaar parten gespeeld.
Hij begint met 'Beste jaap', maar
kondigt direct aan dat dit niet een
brief, maar een verslag wordt
'van.wat wij hebben meegemaakt'.
Het laatste gedeelte en daarmee
de ondertekening ontbreekt, zo
dat de naam van de schrijver on
bekend is. De heer Huijgens doet
de suggestie dat de broer van me
vrouw Boekholt, Henk, de schrij
ver zou kunnen zijn. Ik ben het
daarmee eens en wil dat aan de
hand van dit verslag duidelijk ma
ken. De schrijver vervolgt met de
mededeling dat de Duitsers 'een
week voor de bevrijding' de
spoorlijn lieten springen. Dat zou
dan rond 20 oktober zijn, maar
volgens mijn zegsman is dit pas
26 oktober gebeurd. Van een aan
val door Typhoons op een Duitse
trein 'bij ons op het station' heb
ik niets kunnen vinden. 'Wij gin
gen dus die zelfde avond nog in
de kelder' moet vanwege 'dus' na
de aanval op de trein geweest
zijn. Ze zijn echter weer naar bo
ven gegaan om in de achterkamer
te slapen. Maar in die nacht be
gonnen 'ineens in de verte' de be
schietingen. Welke nacht is nu
'die nacht'? Winters schrijft: 'In de
laatste dagen van de strijd was
Bergen op Zoom niet ongeschon
den gebleven. In de stad waren
op de eerste plaats de nodige gra
naten ingeslagen. Te beginnen in
de nacht van zondag 22 oktober
op maandag 23 oktober aan de
buitenrand van de stad, te weten
Korenbloemstraat, Glacisstraat,
Artilleriestraat en in de buurt van
Villa Helena. In de avonduren
van diezelfde maandag bereikten
volgens tellingen 123 granaten de
stad. Reden voor de inwoners van
de stad om zich niet meer op de
openbare weg te begeven.'. Het
huis van de schrijver had alleen
maar glasschade; de familie
Boekholt woonde toen aan de
Noordzijde Zoom nr. 20 en in het
vervolg blijkt dat de schrijver ook
aan de Noordzijde Zoom
woonde. De aanval op de trein
zou dan de 22e plaatsgevonden
moeten hebben. Verderop staat
dat 'nog twee nachten' de be
schietingen doorgingen en dat ze
toen 's morgens om 7 uur op be
vel van de Duitsers het huis
moesten verlaten. Dat was dus
woensdag de 25e, een dag eerder
dan de dag waarop het bevel tot
31
MrPtHHL
nog restanten die ons herinneren
aan de broeders. Aan het einde
van een laan vlakbij de Staart-
sestraat staat bijvoorbeeld een
beeld van de Heilige Theresia.
Het oude poortgebouw, dat na
de Tweede Wereldoorlog dienst
deed als klaslokaal, is thans inge
richt ais museum. In dit 'Wilhel-
mietenmuseum' wordt de ge
schiedenis van het kloosterleven
in Huijbergen in beeld gebracht,
eerst en vooral dat van de wil-
helmieten, maar ook dat van de
broeders van Huijbergen wordt
behandeld. Het museum is ieder
tweede en vierde weekend van
april tot oktober van 14.00 tot
17.00 uur geopend, en heel het
jaar door na telefonische af
spraak. Dus, ga eens kijken!
Maandag 4 september 1944
"Maar nog heviger schrikken we,
als later in den avond dergelijke
knallen zich doen horen, in de
richting van Huijbergen. Daar
zien we een hevigen brand op
laaien. Hoe dieper we den nacht
ingaan, des te heviger woedt het
vuur. in den lichtenden gloed
zien we rondom den toren van
Huijbergen de gebouwen in
brand staan, We twijfelen er niet
aan, het grote internaat van de
broeders is in brand gestoken. Te
gen den morgen vermindert de
vuurgloed en als de dag aan
breekt, zien we dat het hele
complex gebouwen met zijn
rode pannendaken - hier altijd
zo duidelijk zichtbaar - nu totaal
verdwenen is, We hebben innig
medelijden met de broeders, die
in één nacht al hun illusies vervlo
gen zien."
Dinsdag 5 september 1944
"Na de Heilige Mis horen de
broeders pas van de zware slag,
welke de congregatie getroffen
heeft. De ouderen kunnen de
tranen niet weerhouden, de jon
geren zijn stil, maar allen zijn on
der den indruk."
Zuster Josephina was tijdens de
Tweede Wereldoorlog verpleeg
ster in O.L.V.-ter Duinen in Os-
sendrecht, Daar verzorgde zij zie
ken en bejaarden, afkomstig uit
het St. Antoniusziekenhuis in Rot
terdam.
