v Ö5Ï439
■HU
De Waterschans nr. 1-2005
teerd, naar later bleek richting
Kamp Ommen. Hier aangekomen,
liet men hen onder allerlei bedrei
gingen uitstappen en naar een ne
venkamp te Junne lopen. Hier
kwamen alle Bergse studenten in
dezelfde barak terecht.
De volgende dag werden ze verder
vervoerd naar Duitsland. Volgens
Hans Huijsman kregen de studen
ten in Hannover twee uur de tijd
om de stad te bekijken en te aan
schouwen wat de "Angelsaksische
terreur" had aangericht.7 Uiteinde
lijk kwamen ze aan in een kampe
ment te Watenstedt (in de buurt
van Braunschweig). Hier vond een
selectie en keuring plaats. Studen
ten uit de niet-medische sector
verdwenen vlot in het arbeidspro
ces, terwijl medische studenten
konden kiezen uit een lijst van be
nodigd personeel. Verscheidene
Bergenaren lieten de keuze vallen
op ziekenhuizen in en rond Mün
chen. Hans denkt dat er sprake
was van ca. vijftien Bergenaren.
Ondanks het feit dat hij (als enige)
een student veeartsenij was, kwam
hij toch terecht in een gewoon zie
kenhuis met de naam "Rechts der
Isar". De leiding daar was in han
den van nonnen, die volgens Hans
goed voor het personeel zorgden.
Men had goed te eten en kreeg al
lerlei faciliteiten.
De keerzijde van dit alles was, dat
men steeds meer te maken kreeg
met geallieerde bombardementen.
In het najaar van 1943 raakte het
ziekenhuis zwaar beschadigd,
waardoor patiënten verplaatst wer
den naar rusthuizen in de bergen.
Enkele Bergse studenten gingen
mee, maar Hans bleef in het zie
kenhuis, waar er naast verpleging
van zieken ook ander, zeer onaan
genaam werk gedaan moest wor
den. In deze tijd leerde hij ook
Russische vrouwen kennen, die
waren meegevoerd en als poets
vrouwen dienden. De menson
waardige behandeling van deze
vrouwen maakte veel indruk op
hem. Zij werden 's avonds opge
sloten, sliepen boven een varkens
stal en waren herkenbaar aan een
teken met "ost" erop.
Hoewel contact met thuis via brie
ven mogelijk was, brak er rond de
feestdagen van december 1943
toch een moeilijke tijd aan voor
Hans. Mogelijk heeft dit bijgedra
gen tot de problemen die hij kreeg
met de directie over zijn werk
zaamheden. In januari 1944 werd
hij dan ook overgeplaatst naar
Idaroberstein (in de buurt van
Trier) om te werken als assistent
van een dierenarts, die een felle
nationaal-socialist was. In februari
1944 volgde wederom een over
plaatsing naar Löbau (het tegen
woordige Lubawa in Polen). Ook
hier kwam hij in dienst van een
dierenarts. Deze baas bleek een
Oostenrijker, die volgens Hans op
allerlei manieren sjoemelde, maar
die hem ook heeft geholpen.
Inmiddels was in Bergen op Zoom
de vader van Hans opgepakt. Op
23 juli 1943 schreef Mej. Van Die-
rendonck in haar dagboek: "Eergi
steren is Ir. Juten opgehaald, even
eens Jan Dercks, Maris, Weijt, Piet
Weyts, apotheker Huijsman, dro
gist Verpalen, Mv. Juten",8
Ook het wel gedrukte, maar niet
gepubliceerde exemplaar van "De
geschiedenis van het verzet in het
Markiezaat van Bergen op Zoom"
door A.J.L. Juten en J.G. Sloff ver
meldt de arrestaties van juli 1943
door de Sicherheitsdienst en wel
als volgt: "Diezelfde donderdag
werden in de stad ook gearresteerd
George Montré, laboratorium-as
sistent, M. Huijsman, apotheker
en A.M.P. Verpalen, drogist, allen
te Bergen op Zoom woonachtig,
die alle drie een en ander te rna-
De Waterschans nr. 1-2005
ken hadden met de spionagewerk-
zaamheden van Jan Dercks".9
Verderop in het boek staat dat een
aantal mensen, waaronder apothe
ker Huijsman ter dood is veroor
deeld. Uiteindelijk is de doodstraf
niet voltrokken, maar vader Huijs
man kwam wel terecht in een
tuchthuis te Lüttringhausen, al
waar hij op 15 april 1945 is bevrijd
door de Amerikanen.
Hans kreeg het nieuws over zijn
vader en met name diens dood
vonnis halverwege 1944 te horen
via een brief van zijn moeder. Zo
als gezegd heeft zijn baas hem
toen geholpen door met behulp
van de brief voor Hans enkele we
ken verlof te regelen bij de Duitse
autoriteiten. Dit onder het voor
wendsel dat vader was overleden
en dat Hans zakelijke dingen
moest regelen. Door middel van
allerlei stempels in zijn pas en een
begeleidende brief kon Hans in
augustus 1944 ongehinderd naar
huis terugkeren. Vrij snel daarna
belandde hij in het ziekenhuis (te
Leiden) vanwege een opgelopen
infectie aan zijn hand (varkens
vlekziekte). Een dag vóór Dolle
Dinsdag, op 4 september 1944,
kwam hij weer in Bergen op Zoom
aan. Omdat de omgeving van Ber
gen op Zoom al snel frontgebied
werd en Hans een (tijdelijke) "Aus-
weis" had, keerde hij niet meer te
rug naar Duitsland. Hij weet zich
nog te herinneren, dat hij op de
dag van de bevrijding van Bergen
op Zoom op de Vismarkt liep en
daar door iemand gewaarschuwd
werd dat de Duitsers mensen op
pakten om graafwerkzaamheden
te verrichten. Hans maakte zich
snel uit de voeten richting Grote
Markt alwaar hij hoorde dat de Ca
nadezen al aan de Huijbergsebaan
stonden. Daarop snelde hij naar
huis om dit nieuws te vertellen.
Hans heeft dus de bevrijding van
Bergen op Zoom zelf kunnen
meemaken en zoals vermeld,
keerde ook vader Huijsman heel-
huis terug uit de Duitse gevangen
schap.
Kort nadat de heer Hans Huijs
man de redactie van De Water-
schans zijn verhaal verteld had, is
hij overleden. Fijn dat hij dit voor
ons nog heeft kunnen en willen
doen. De nabestaanden wenst de
redactie veel sterkte bij dit verlies
toe.
Noten
Afb.2. Het ziekenhuis te München waar Hans werkte.
Ajb.3. Hans, staande derde links, met
het overig medisch personeel.
Afb.4. Persoonsbewijs van
Hans Huijsman.
1. Apotheek 'Coronae', destijds gevestigd
in de Zuivelstraat.
2. De genoemde aanslagen betroffen de
bevelhebber van het Nederlandse vrijwil
ligerslegioen Seyfifardt op 5 februari 1943
en dr. H. Kastein, de pas benoemde se
cretaris-generaal van volksvoorlichting
en kunsten, op 9 februari 1943.
3. 'Verordening nopens hoogescholen. Nu
merus clausus. Arbeitseinsatz en loyau-
teitsverklaring'.
4. Brabants Nieuwsblad van woensdag 5
mei 1943, 2^e jaargang, nr. 169.
5. Een aantal studenten is met name ge
noemd door de heer Huijsman. Zij zijn
bij de auteur bekend.
6. In het dagboek van mej. van Dieren-
donck staat als aantekening bij 29 april
1943: 'Studenten weg! Radio's inleveren!
Jongelui weg!'. Dit gegeven correspon
deert niet met de datum van het vertrek
van de studenten volgens Hans Huijs
man.
7. Dit was de Duitse benaming voor geal
lieerde bombardementen.
8. 'Een Bergse in oorlogstijd'. Dagboek M.
van Dierendonck', In: De Waterschans nr.
3, oktober 1984.
9. A..I.L. Juten en J.G. Sloff. De geschiedenis
van het verzet in het markiezaat van Ber
gen op Zoom'. Blz. 62. Niet uitgegeven,
wel gedrukt en aanwezig in het RHC te
Bergen op Zoom. O
