Hof \an Ram
Beeklaan 2 9 a te Halsteren
De Waterschans nr. 2-2005
Tom van Eekelen
In het noorden van Halsteren ligt
het landgoed De Beek. Op het ter
rein van het landgoed staat ten
noordoosten van het landhuis
Huize De Beek een boerderij met
vrijstaande schuur. Deze schuur is
het onderwerp van dit artikel. In
de 19e eeuw is het landgoed een
tijd in handen van de familie De
Ram. De schuur dankt zijn naam
aan deze familie.
Geschiedenis
Het landgoed De Beek is lange
tijd bewoond geweest door het ge
slacht De Ram. In het verleden
werd het gehele landgoed dan ook
wel genoemd het Hof van Ram,
net zoals het landgoed Mattem-
burgh bekend stond als het Hof
van Cuypers. Het geslacht De Ram
stond in hoog aanzien. Frederic de
Ram (1838-1910), die op De Beek
gewoond heeft, was hier onder
meer gemeenteraadslid en wet
houder. Zijn vader Dr. Johannes
Adrianus de Ram (1798-1888) was
arts, wethouder en lid van Provin
ciale Staten terwijl zijn moeder
Henrietta Frederica Cornelia Cuy
pers (1804-1886) van de Mattem-
burgh afkomstig was.
Zijn jongste dochter Susanne Ma
ria Charlotte (1884-1930) huwde
in 1903 met de uit Brugge afkom
stige Raoul CJ. Ghislain Dauf-
resne de la Chevalerie, die de laat
ste eigenaar van het landgoed
werd. In 1955 werd het door de ge
meente Halsteren aangekocht.
Tot het landgoed behoorde een
villa met koetshuis, een boerderij
bestaande uit een woonhuis met
stal en landbouwschuur en een
aantal huizen. Naast deze gebou
wen omvatte het landgoed bossen
en bouw- en weilanden. De boer
derij werd gepacht door de familie
Verhulst. Dit pachtcontract
duurde tot 1966. Vermoedelijk
verloor de boerderij in laatstge
noemd jaar haar agrarische func
tie en is dat de periode waarin de
schuur werd verbouwd tot ma
nege.
De schuur ligt thans aan de rand
van een bos. Dit bos grenst aan de
zuid-oostzijde van de boerderij.
Het woonhuis van de boerderij be
vindt zich ten westen van de
schuur. De schuur is verder door
sportvelden omgeven. Voordat de
sportvelden er kwamen was er,
naar verluid, rondom het gebouw
gewoon bos. Grenzend aan de
schuur bevond zich geen gras- of
akkerland. Ten tijde van de zojuist
genoemde aankoop van de ge
meente in 1955 werd echter ge
meld dat het landgoed ook bouw
en weilanden omvatte. Dit land
zal hoogstwaarschijnlijk gebruikt
zijn voor vee en voor akkerbouw
en moet in de buurt van de boer
derij gelegen hebben.
Thans is het woonhuis van de
boerderij nog bewoond. De
schuur wordt sinds 1996 niet meer
gebruikt.
De oudste kadastrale hulpkaart
van het perceel, waarop de boer
derij met schuur staat aangegeven,
is in 1893 (dienstjaar 1894) ver
vaardigd. De rechthoekige schuur
staat in rood opgetekend. Deze
kleur geeft aan dat we te maken
hebben met een nieuwe situatie.
Dit kadastrale minuutplan geeft
aan dat de schuur in of kort voor
1893 is gebouwd.
De Waterschans nr. 2-2005
selde houten wanden, die in de
19e en 20e eeuw meestal werden
vervangen door gemetselde wan
den (Gepotdekselde wanden be
staan uit planken die zon 5 tot 10
cm over elkaar heen bevestigd
worden)..
De draagconstructie
De draagconstructie bestaat gro
tendeels uit grenen onderdelen en
is opgebouwd uit zeven dekbalk-
gebinten, oorspronkelijk met afge-
schoorde gebinttussenstijlen. De
gebinten dragen schaarspanten.
De sporen van de kapconstructie
rusten op gordingen welke laatste
door middel van klossen worden
gedragen.
De gebinttussenstijlen zijn met
uitzondering van de meest ooste
lijke verwijderd. Sporen laten zien
waar de stijlen gezeten hebben.
Typologie
Het gebouw behoort tot het type
van de Westbrabantse vierbeukige
schuur. De schuur heeft een recht
hoekige plattegrond en kenmerkt
zich door zijn vierbeukige opzet,
met de langsdeel in een van de
twee middenbeuken. Bij dit type
bevindt zich de stal in een van de
zijbeuken.
De tasruimte neemt een midden-
beuk en meestal de andere zijbeuk
in beslag. De deel loopt in de
lengterichting door het gebouw en
neemt meestal de beuk tussen de
stal- en de tasruimte in beslag.
Waar mogelijk zijn zowel de voor
als de achterzijde (de twee kopse
gevels) voorzien van deeldeuren.
Gewoonlijk kon men dus met de
wagens etc. aan de ene zijde bin
nenkomen, doorrijden en de
schuur aan de andere zijde weer
verlaten.
De stal zal vermoedelijk voorzien
zijn geweest van een grup. De grup
was een diepe goot die achter de
koeien liep voor de opvang van
mest. Via mestdeuren in de zijge
vel kon de mest van de grup direct
naar buiten worden gewerkt. De
koeien stonden dus gestald met de
koppen naar de deel. Het voeren
geschiedde vanaf de deel of werk
vloer, die van de tasruimte (ruimte
voor oogstopslag) werd afgeschei
den door een reeks gebinttussen
stijlen. Meestal was een gedeelte
van de stal bedoeld voor het on
derbrengen van paarden. De deel
diende naast het doorrijden van
de oogstwagens ook voor het dor
sen van graan.
De gevels van deze schuren waren
gewoonlijk voorzien van gepotdek-
Verder zijn alle schoren van de
meest zuidelijke stijlen verwijderd.
Telmerken zijn in deze schuur te
rug te vinden op stijlen, schoren,
dekbalken en op spantbenen. De
gebinten, kapspanten en dakspo
ren werden veelal elders gemaakt,
om deze vervolgens in onderdelen
naar de bouwplaats te vervoeren
en daar weer in elkaar te zetten.
Omdat de met de hand gemaakte
verbindingen allen uniek zijn,
moest men de bij elkaar horende
onderdelen merken om verwisse
ling te voorkomen. Dit gebeurde
door middel van ingekraste of -
gehakte merken. Ze werden tgel-
merken genoemd.
Op het meest westelijke gebint
zijn die telmerken niet zichtbaar
omdat hier de planken van de bui
tengevel tegen de gebinten zijn ge
plaatst. Op de overige gebinten en
spanten zijn telmerken terugge
vonden. De gebintstijlschoren dra
gen de opeenvolgende nummers
V t/rn XVIII. Een doornummering
tussen de gebinten ontbreekt ech-
3
gebintstijl
16
gebintbalkschoor
20
dekbalk
29
zijbeukgebintstijl
32
zijbeukgebintbalk
33
stijlvoetplaat
43
gebintplaat
46
zijbeukgebintplaal
68
jukbeen
74
jukbalkschoor
75
jukdekbalk
79
spantbeen
85
spantbalk
Foto 2: Het interieur van Hof van Ram
in 2000. De toen aanwezige gebreken
zijn duidelijk te zien.
O.'
79
104
75
74
68
43
20
16
96
114
95
120
94
46
32
29
94 zijbeukjukbeen
95 zijbeukjukbalkschoor
96 zijbeukjukdekbalk
104 jukplaat
^fo6 spantplaat
112 nokgording
114 zijbeukjukplaat
116 spoor
120 oplanger
