uit Bergen op Zoom
De Waterschans nr. 3-2005
A.M. Bosters
Meer weten over het Nieuwe
Werck? Raadpleeg dan de
volgende literatuur
Peeters, G, "Het Nieuwe
Werk als het bijna mogelijke",
in: Bergen op Zoom gebouwd
en beschouwd, (p. 15 7-16 9).
Alphen a/d Rijn 1987.
Van Ham, WA. en Vanwesen-
beeck, C, Gids voor oud
Bergen op Zoom.
Antwerpen/Haarlem 1983.
Van Mosselveld, J.H.
(eindred.), Keldermans: een
architectonisch netwerk in de
Nederlanden. 's-Gravenhage
1987.
Slootmans, K., Bergen op
Zoom, een stad als een huis.
Roosendaal 1967.
Heb je vragen of opmerkingen?
Stuur je reacties naar:
RjerixHR L
P/a Potterstraat 38
4611 NK Bergen op Zoom
1 22
heid, gehoorzaamheid en onge
huwde staat in een bepaalde vorm
van gemeenschapsleven op een be
gijnhof. Zij kenden niet, zoals de
kloostergemeenschappen, de ge-
Over het algemeen bestaat de in
duik dat Bergen op Zoom vroeger
een oud vestingstadje was waarin
de dagelijkse gang van zaken vooral
werd bepaald door de soldaten en
legeronderdelen die de stad aande
den en kooplieden die er hun waar
aanboden.
Begijnen zijn in dit algemene beeld
maar moeilijk te plaatsen. Begijnen
zijn meestal afkomstig van het
West-Brabantse platteland waarbij
wij moeten denken aan de regio's
rond Wouw, Roosendaal en Zun-
dert.
Bergen op Zoom was na 1622 in
belangrijke mate gecalviniseerd
waarbij de katholieke families die
nog in de stad waren wel werden
geduld, maar weinig te zeggen had
den.
Wij richten ons in dit bestek niet
op de begijnen en het begijnhof
dat Bergen op Zoom zelf heeft ge
had tot het in 1580 verdween. Ook
is het niet de bedoeling in te gaan
op de spiritualiteit, het ontstaan en
de levenswijze van de begijnen.
Daarover is al veel literatuur ver
schenen. Kort samengevat kan wor
den gesteld, dat begijnen onge
huwde vrouwen waren die kozen
voor een geestelijk leven in sober-
123
pflRCTRHL
de samenvoeging van de kerk
van Spoorwater en het Nieuwe
Werck. In de hoek links naast de
schouw is een vreemde con
structie zichtbaar: een glas-in-
loodraam is voor de helft verd
wenen en heeft plaats gemaakt
voor een steunbeer van het
nieuwe dwarsschip. "Hier zie je
goed hoe Keldermans met zijn
Nieuwe Werck de kerk van
Spoorwater binnenkomt!", zoals
een koster het mooi verwoordde.
Figuur 5: huidige plattegrond van de kerk, met in dikke zwarte lijnen aangegeven welke mu
ren onderdeel waren van het Nieuwe Werck Getekend door Ward Warmoeskerken naar een
schets uit Bergen op Zoom, een stad als een huis.
Helaas kun je als gewone kerk
ganger niet zomaar een blik wer
pen in de sacristie, dus zul je met
een foto genoegen moeten ne
men afbeelding E). De rest van
de restanten van het Nieuwe
Werck is gelukkig wel voor het
publiek toegankelijk, dus: ga
eens kijken!
Iers; de enorme zuilen van de
nieuwe viering zijn ook hier dui
delijk zichtbaar. De vreemde
overgangen in de verschillende
lijnen en ribben zijn een overblijf
sel van het samenvoegen van
het nieuwe dwarsschip van Kel
dermans met de bestaande
kooromgang van Spoorwater.
Het is zeker de moeite waard om
hier eens op je gemak rond te kij
ken en te bedenken hoe een en
ander ooit in elkaar gezeten
heeft. En er valt steeds weer iets
nieuws te ontdekken. Heb je de
twee gezichtjes bijvoorbeeld al
wel eens gezien? Goed zoeken!
In de sacristie van de kerk is een
mooi voorbeeld te vinden van
Afbeelding E: een hoek in de sacristie waar Keldermans met zijn Nieuwe Werck de kerk van
Spoorwater binnenkomt. Foto: Kees Warmoeskerken, 2005.
Begijnen
Het begijnhof van Hoogstraten.
Begijnwoningen op het begijnhof van
Hoogstraten.
