2005
PD
2 Z
B
De Waterschansnr. 3 2005
i3ïm'*en <yp-M
Sp
oorstellen, als plotseling blijkt, dat
met terugwerkende kracht binnen
veel engere kaders gehandeld had
moeten zijn.
«sas
V
a
enifswin
ln^x I p
'Jt S^hanj
lN DEZE AFLEVERING:
1 OOjaar Louis Weijts
1. Boek: Zeven Eeuwen Halsteren, Halsteren
1980. blz 390 en volgende. Die beschrij
ven de moeilijke positie van de losse en
vaste landarbeiders, hun onderlinge naij
ver, afgunst en wantrouwen en dingen
naar de gunst van de boer. Zie ook boek
van Wim Jansen, Halsteren mijn dorp.
Halsteren 2004. In het hoofdstuk Alterke
Dröögbrdöd bladzijde 22 en volgende be
schrijft hij een dag uit het leven van een
dagloner.
2. Informatie van zijn zoon, ook Jan Jaspers
genaamd, wonend te Almerderhoul in Al-
mere. Ook het verhaal van de witte en
bruine bonen komt van hem.
3. Zie: H.EJ.M. van den Eerenbeemt, Bijdra
gen tot de geschiedenis van het zuiden van
Nederland deel 3: Chr. Doorakkers, Aspec
ten van het sociale leven in Breda na 1850,
filburg 1965, bladzijde 202 en 203 en
bladzijde 324 en volgende.
4. Zeven Eeuwen Halsteren, bladzijde 391,
392, 394 en 395.
5. Chr. Doorakkers, a.w. Aspecten van het so
ciale leven in Breda na 1850Tilburg 1965,
bladzijde 338.
6. Zie plaatselijk weekblad Halsteren Vooruit
zondag 26 september 1926. Het blad ver
scheen tussen 26 juni en 11 december
1926 negentien keer tot het financieel
monddood gemaakt werd. Het was de
spreekbuis van de oppositie, de anti-mal
versatie partij. In 1927 is de invloed van
de Halsterse pastoor van Gastel minder.
Hij is dan ziek en sterft 3 juni 1927.
7. Zie het gedrukte Rapport van Buriks in ar
chief van Heemkundekring Halsteren-Le-
pelstraat. Wethouder Testers en de raads
leden P. de Leeuw en Akkermans hebben
het rapport op 17 augustus 1927 laten
drukken en aangeboden aan de ministers
van justitie en binnenlandse zaken, de le
den van Eerste en Tweede Kamer, de
commissaris van de koningin en gedepu
teerde staten in Noord-Brabant, justitie te
Breda en de pers. Het bevat: I. Het rap
port van de deskundige. 2. De afgelegde
verklaringen en bewijsstukken voorzover
niet bij Departementen, Algemene Re
kenkamer en archief Halsteren. 3. Het be
sluit van de raad van 29 januari 1927 met
de verklaring van de secretaris en zijn ver
weer van 19 januari 1927.
Zie dit rapport voor bemiddeling pastoor,
blz. 24 het elfde feit, het geval Jac.
RoosendaaIJbijlage 15, bladzijde 59) Zie
voor bemiddeling pater Mansfeld het
13dc feit op bladzijde 28 en het verhoor
van C. van Geel, bijlage 20 bladzijde 66.
Overigens ook te vinden in De Zoom en
de Avondster. Pater Mansfeld was bekend
vanwege zijn inspanningen voor de hove
niers. Hij was o.a. betrokken bij stichting
van de Bergse veiling en proefvelden. Tij
dens de Tweede Wereldoorlog reed mijn
oom Rikus Buuron hem rond met een
bakfiets met een leunstoel erin.
8. Dagblad De Zoom 17 juni 1927 blad 3 on
der kopje Een Lage Wraakneming en de
reactie daarop van P. de Leeuw in de
Avondster van zaterdag 25 juni blad 4 on
der Ingezonden Stukken. De parochie liep
door over de Halsterse weg tot ongeveer
halverwege de afstand Bergen op Zoom -
Halsteren. Het gebied lag links en rechts
van de Halsterse weg met alle buurten
links en rechts daarvan, zoals De Poort
(Noordzijde Zoom en Halsterseweg daar),
de Tuinstraat, de Zandstraat en de Moer-
straatsebaan.
9. De officiële verkiezingsuitslagen van 1919
en 1923 zijn niet bewaard gebleven. Die
heb ik moeten reconstrueren aan de hand
van de bewaard gebleven uitslag van 1927.
Zie voor de verkiezingsuitslag van 1927,
inventarisnummer 1076. De stukken met
informatie over wethouders en raadsle
den.
10. Zie voorVan Bommels kwaliteiten de ge
heime notulen van de raad inventaris nr.
1067, d.d. 22-3-1920. Zie voor de gemeen
teraadsperiode september 1919 tot 1929:
1. De verslagen van de gemeenteraad, in
ventarisnummers 1060 tot 1065. 2. De ge
heime notulen van de gemeenteraad in
ventarisnummers 1067 en 1068. De pre
sentielijsten van de gemeenteraad van
Halsteren inventarisnummer 1071. (Van
1917 tot 16-3-1928). Voor de betreffende
raadsleden en wethouders heb ik ook de
bevolkingsregisters geraadpleegd om on
der andere hun beroep te weten te ko
men.
11. Zie de Stukken betreffende de gemeenle-
raadspolitiek in 1923 en 1927, inventaris
nummer 1074.
12. Raadsvergadering 16 oktober 1926
13. Zie voor de sociale houding van P. Akker
mans en de onverschillige houding van
Guillaume de Leeuw, burgemeester Mast
boom en secretaris Van Hoek de ingezon
den brief van M. Hagenaars-Hensen in de
Avondster van donderdag 17 februari 1927.
Die is in zoverre betrouwbaar, dat hij in
de twee Bergse bladen niet weersproken
wordt, zoals meestal met de ingezonden
brieven over dit onderwerp gebeurde.
14.Halsteren Vooruit nr. 13, d.d. 25 september
1926, onder het kopje: Men zegt in Flalste-
ren, 'dat er hier grote menschen zijn. die
zeer gaarne polkahaar zien maar liefst
niet bij hun eigen vrouw'
15. Zie voor verweer burgemeester het verslag
van de raadsvergadering in Dagblad De
Zoom donderdag 10-2-1927.
16.De Waterschans nummer 1 van 1998, blad
zijde 2-5 met titel Mille Periculis Superslim
door C.HJ. Peters en De Waterschans
nummer 1 van 2002, bladzijde 40 en 41
met de titel Spotprent van George van Ra-
emdonk door Jos van Loon.
17. Zie Voorwoord gedrukt Rapport van Buriks,
Halsteren augustus 1927.
18. Zie voor het Rapport De Leeuw-Akker
mans, dagblad De Zoom van zaterdag 5-2-
1927 onder andere.
19. Zie voor eerste verweer van secretaris en
de repliek daarop het gedrukte Rapport
Buriks. of Dagblad De Zoom van maan
dag 7-2-1927 (Het verlag van de gemeen
teraadsvergadering van 29-1-1927) onder
andere. Zie voor tweede verweer dagblad
De Zoom van 10 en 11 februari 1927 on
der andere.
20. Zie Rapport De Leeuw-Akkermans, dagblad
De Zoom 29-1-1927.
21. Zie voor de motie onder andere het ge
drukte Rapport Buriks bladzijde 101 en
102, of de besluiten van B. en W, inventa
risnummer 1035.
22. Pas op 20-12-1927 laten enige voorstan
ders van de secretaris zich in de Bergse
pers in een ingezonden brief zien. Zij ver
zoeken dan om een nieuwe procedure en
commissie in de secretariskwestie. Het
zijn Marden van de Mortel, mevr. J.E. De
Ram-Donner, P.J. Bovee, J Bogers pz„ L.C.
Schoutens, P.E. Bogers, A de Wit, C.J.
Moerbeek (het oud-raadslid). De familie
Bogers was verwant aan de secretaris.
Vanaf mei 1927 waren de mensen van lijst
3 (de voorstanders van de secretaris) offi
cieel bekend en wel Chr. Heijnen,
J.P.ThA Maas (een zoon van de zus van
de secretaris' vrouw). J.G.M.M. Bogers, H.
van den Enden. J.W. Withagen. Adr. J. de
Wit, M.B. Bernards en Th.A. Piessens.
23. De club van Philip Musters bestond uit
Jan Jaspers, Piel van Kaam (ook van de
arbeidersorganisatie), en Van Domburg.
De Verkiezingsklok van zondag 10 april
1927 noemt hen de 'geheime club', of
'Klu-klux-klanclub' vanwege geheime ver
gaderingen en geheim bezoek van Jan
Jaspers aan de secretaris. Rond deze club
zouden wethouder Jonkers, Martien van
de Mortel, de man van de boerenbond en
het voormalig raadslid H. Bogers zich be
wegen plus een paar mindere goden. De
Verkiezingsklok was een plaatselijk Hal
sters weekblad. Het blad is nog feller van
toon dan het blad Halsteren Vooruil en
valt bovengenoemde 'lonkers' naar arbei-
dersstemmen fel aan. De Klok verscheen
voor zover mij bekend tussen zondag 28
maart en zaterdag 21 mei 1927 negen
keer. Hier is ook de burgemeesterskwestie
in Philipsland te vinden, vooral als goed
voorbeeld voor Halsteren wat betreft de
daadkrachtige aanpak van de kwestie.
24. Zie Dagblad De Zoom, maandag 4-4-
1927.
E WaTERSCH AN S
S- - -T-'
In memoriam Emil HArtel 1 9 2 7-1OO 5
Afscheid Gijs Huijbrects
Aankondiging Geschiedenis Quiz
Mini-Excursie qlv Jan Weyts
Jacob Obrecht en Bergen op Zoom
De drankwetvergunnincen in Bercen op Zoom i 81
Geschiedenis van Bergen op Zoom XXV deel 2
Wardtaal
1-1932
