De Waterschans nr. 3-2005
De Waterschans nr. 3-2005
Bijlage: Inkomsten uit de kraamgelden t.b.v. het Onze Lieve Vrouwegild1
104
105
Paasmarkt
Verlenging
Inkomsten
Koudemarkt
14-4-1541
8 dagen
87 k.g. l'A st. 12 m., pacht 49 k.g. 19 st.
z.d. [27-10-1541]
z.d. [6-4-1542]
8 dagen
101 k.g. 3 st., pacht 52 k.g.2 26-10-1542
22-3-1543
8 dagen
12 k.g. 4 st.
z.d. [25 okt. 1543]
11-4-1544
8 dagen
23 k.g. 14 st.
31-10-1544
2-4-1545
8 dagen
geen markt, 7 k.g., pacht 49 k.g. 6V2 st.5
29-10-1545
22-4-1546
8 dagen
geen rekening bewaard
27-10-1546
7-4-1547
8 dagen
geen markt, 4 k.g„ pacht 36 k.g. Vh st.6
26-10-1547
29-3-1548
8 dagen
geen markt, 4 k.g. 19 st., pacht 37 k.g. 11 st.8
25-10-1548
18-4-1549
geen markt, 4 k.g. 10 st., pacht 35 k.g. 6 st.9
31-10-1549
3-4-1550
14 dagen
12 k.g. pacht 36 k.g.10
30-10-1550
26-3-1551
2 k.g. 12 st., pacht 38 k.g. 6 st.1'
29-10-1551
14-4-1552
4 k.g., pacht 35 k.g. 5 st.12
z.d. [27 okt. 1552]
z.d. [30-3-1553]
geen markt, 5 k.g„ pacht 40 k.g.13
26-10-1553
z.d. [22-3-1554]
geen markt, 4 k.g., pacht 41 k.g. 5 st.14
25-10-1554
z.d. 111-4-1555]
geen markt, 42 k.g.15
31-10-1555
2-4-1556
5 k.g., pacht 42 k.g.16
29-10-1556
15-4-1557
5 k.g., pacht 42 k.g.17
28-10-1557
7-4-1558
8 dagen
4 k.g. 10 st., pacht 44 k.g.18
27-10-1558
23-3-1559
14 dagen
32 st., pacht 44 k.g.
31-10-1559
11-4-1560
14 dagen
pacht 44 k.g.19
31-10-1560
3-4-1561
14 dagen
pacht 44 k.g.
31-10-1561
26-3-1562
14 dagen
pacht 39 k.g.
29-10-1562
8-4-1563
14 dagen
pacht 39 k.g.
28-10-1563
30-3-1564
31-10-1564
19-4-1565
2 k.g. 12 st., pacht 42 k.g.23
25-10-1565
11-4-1566
14 dagen
37 st., pacht 42 k.g.
31-10-1566
z.d. [27-3-1567]
pacht 42 k.g.
z.d. [30 okt. 1567]
z.d. [15-4-1568]
29 st. 1 oortje, pacht 42 k.g.
z.d. [28 okt. 15681
z.d. [7-4-1569]
32V2 st., pacht 42 k.g.24
z.d. [27 okt. 1569]
z.d. [23-3-1570]
pacht 42 k.g.
z.d. [26 okt. 1570]
z.d. [12-4-1571]
pacht 42 k.g.
z.d. [25 okt. 1571]
z.d. [3-4-1572]
pacht 42 k.g.
z.d. [30 okt. 1572]
z.d. [19-3-1573]
pacht 12 k.g.25
z.d. [29 okt. 1573]
z.d. [8-4-1574]
13 kg. 12 st.26
z.d. [28-10-1574]
31-3-1575
9 kg. 5A st. 9 oortjes27
27-10-1575
19-4-1576
7 kg. 4 st28
Noten:
Verlenging
z.d. tot Kerstmis
25-11 tot Kerstmis
z.d. tot Kerstmis
1-12 tot Kerstmis
z.d. tot Kerstmis
3-12 tot Kerstmis
15(1)-12 tot Kerstmis
29-11 tot Kerstmis
30-11 tot Kerstmis
5-12 tot Kerstmis
5-12 tot Kerstmis
26-11 tot Kerstmis
2-12 tot Kerstmis
30-11 tot Kerstmis
29-11 tot Kerstmis
14 dagen
14 dagen
14 dagen
30-11 tot Kerstmis
Inkomsten
75 k.g. 15 st., pacht 52 k.g.
geen markt3
18 k.g. 19 st.
geen markt, 25 k.g. 19 st.4
geen rekening bewaard
geen markt
geen markt, 3 st.7
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen markt
geen inkomsten20
2 k.g. 7 st.21
geen inkomsten
geen inkomsten
geen inkomsten
geen inkomsten
geen inkomsten
geen inkomsten
geen inkomsten
geen inkomsten
geen inkomsten
geen inkomsten
zie noot 25
zie noot 26
1. Data tussen zijn door mij ingevuld. De Paasmarkt werd altijd
op Witte Donderdag afgekondigd en de Koudemarkt op de don
derdag vóór Allerheiligen (1 november). Afkortingen: k.g. Karo-
lusguldens, st. - stuivers, m. - mijten en z.d. zonder datum.
2. HCM. Sd inv.nr. 3609. De pacht betreft het innen van het waak-
geld en het staangeld voor, zoals later blijkt, broodkramen. Deze
post wordt bij de Paasmarkt getrokken, terwijl de verpachting van
de visbanken als een aparte post staat vermeld. Deze neem ik
dan ook niet mee in deze label.
3. Ik vermeld alleen "geen markt" als dal letterlijk in de tekst van de
rekening staat. Bij een verhuur van 1 of 2 kramen is er eigenlijk
ook geen sprake van een markt. Zeker niet als dat steeds dezelfde
personen zijn die een kraam huren als de markt niet is doorge
gaan. In elke rekening staan de namen opgesomd van de koop
lieden die er plachten te staan, met hun koopwaar en vaste staan
plaats, maar er nu niet meer zijn en van wie de plek dus onbe
zet is.
4. HCM. S/4 inv.nr. 3612. Bij het niet doorgaan van de jaarmarkt zijn
er soms toch nog inkomsten uit de verhuur van een enkele
marktkraam (hier 1) en de verpachting van de inning van hel
waakgeld. Van die verpachting was de helft kwijtgescholden, om
dat alleen de Paasmarkt was doorgegaan. De Bergse poorters die
met een kraam een aantal open plaatsen innamen, wilden er
meestal niet voor betalen. Hun namen staan wel vermeld. Alleen
die enkele koopman van buiten Bergen op Zoom betaalde huur.
5. HCM, SA inv.nr. 3612. Inkomsten uit één kraam en de verpachting
van waakgeld en stedegeld (staangeld) voor broodkramen (ver
pachting werd per jaar betaald, maar voor drie jaar afgesloten).
—22
6. HCM, S/4 inv.nr. 3613. Idem.
7. HCM. S4 inv.nr. 3614. Eén van dc poorters was bereid 3 stuivers
te betalen voor z'n kraam.
8. HCM. S/4 inv.nr. 3614. Eén kraam en de verpachting van waakgeld
en staangeld voor broodkramen.
9. HCM, SA inv.nr. 3615. Twee kramen en de verpachting van waak
geld en staangeld voor broodkramen.
10. HCM, SA inv.nr. 3616. Acht kramen (20 stuivers per kraam, ofte
wel 1 Karolusgulden) en de verpachting van waakgeld en staan
geld voor broodkramen.
11. HCM, S/4 inv.nr. 3617. Twee kramen en de verpachting van waak
geld en staangeld voor broodkramen.
12. HCM. S/4 inv.nr. 3618. Eén kraam en de verpachting van waak
geld en staangeld voor broodkramen.
13. HCM, S/4 inv.nr. 3620. Twee kramen en de verpachting van waak
geld en staangeld voor broodkramen (vaak zijn het elke markt
dezelfde die een kraam huren).
14. HCM, S/4 inv.nr. 3621. Eén kraam en de verpachting van waak
geld en staangeld voor broodkramen.
15. HCM, S/4 inv.nr. 3622. Aleen de verpachting van waakgeld en
staangeld voor broodkramen.
16. HCM, S/4 inv.nr. 3623. Vier kranten en de verpachting van waak
geld en staangeld voor broodkramen.
17. HCM, S/4 inv.nr. 3624. Idem.
18. HCM, SA inv.nr. 3625. Drie kramen en de verpachting van waak
geld en staangeld voor broodkramen. De verpachting ging nu
naar Frans Herntanssen Coenraet voor 44 k.g. per jaar. In deze
rekening staat ook de registratie van deze verpachting. Hierin
staat een opmerking over de reparatie van 13 broodkramen. Ik ga
ervan uit dat de broodkramen het gehele jaar opgesteld stonden
(vermoedelijk op de Huidenmarkt), maar helemaal zeker ben ik
niet.
19. HCM, S/4 inv.nr. 3627. Alleen pacht.
20. HCM, S/4 inv.nr. 3628. In de rekening van 1560/61 noemt men
niet meer alle namen van kooplieden die hier plachten te staan,
maar nu niet meer komen. Men vermeldt dat er van beide mark
ten geen inkomsten meer zijn en verwijst naar een ordonnantie
van de raad. Alleen de pachtopbrengst van het waakgeld en
staangeld van 44 k.g. wordt vermeld. Nu niet meer gekoppeld aan
de Paasmarkt zoals voorheen, maar gewoon als aparte (le) post,
net als bij de verpachting van de visbanken (2e post). Voor de
volledigheid zet ik deze post nog bij de Paasmarkt, want het
waakgeld heeft wel met de jaarmarkten te maken.
21. HCM, S4 inv.nr. 3629. Men begint de rekening weer met het ver
haal zoals in de vorige noot. Kennelijk zijn er toch nog wat kra
men verhuurd tijdens de Koudemarkt. De namen van de koop
lieden staan op de volgende bladzijde met de opbrengst (le
post). De pacht van 39 k.g. staat in deze tabel niet bij de Paas
markt, maar in de rekening als 2e post.
22. HCM, S/4 inv.nr. 3631. De rekening 1563/64 is incompleet, er is
geen informatie over de jaarmarkten en ook de verpachting van
het waakgeld en de visbanken wordt niet vermeld.
23. HCM, S/4 inv.nr. 3632. Vanaf het rekeningjaar 1564/65 pacht
Frans Coenraet het waakgeld en de huidentol.
24. Van 1569 tot en met 1574 spreekt men in de rekeningen van om-
meganck of ommeganckdach i.p.v. Paasmarkt. In 1574 staat er in
de totaalpost wel Paasmarkt.
25. HCM. S4 inv.nr. 3640. Het bedrag is lager omdat vanwege de
"troublen tijt" de huidenmarkt niet was doorgegaan.
26. HCM, S/4 inv.nr. 3641. Dit is een totaalpost aan opbrengsten van
de vlasmarkt in 1573, de Koudemarkt in 1573 en de Paasmarkt
in 1574. De pacht van de huidentol leverde niets op vanwege
"vande grooten huydetholle midts desen troublen tijt als cesse-
rende die marcten is ontfanghenniet".
27. HCM, S4 inv.nr. 3642. Opbrengst vlasmarkt van 1574 en kraam
geld van schoenmakers van buiten tijdens de Koudemarkt van
1574 en de Paasmarkt van 1575. Geen huidentol geheven om de
zelfde reden als hierboven. Hel volgende rekeningjaar is dit ook
het geval. Het oortje bestond sinds de veertiende eeuw, eerst in
zilver en vanaf 1573 voornamelijk in koper stuiver).
28. Ook dit is een totaalpost van de vlasmarkt en Koudemarkt van
1575 en de Paasmarkt van 1576.
