De Waterschans nr. 1-2006
De Talamini's met familie uit Italië
voor de salon in de Lievevrouwestraat.
omliggende gebied. Steden waar
veel handel werd gedreven kwa
men als eersten in aanraking met
voedingsmiddelen van andere
plaatsen en culturen. Ook op de
Bergse jaarmarkten werden bui
tenlandse producten verhandeld.
Zo verschenen hier rond 1500
Spaanse kooplieden met onder
andere olijven en olijfolie, rozij
nen en krenten, vijgen, amande
len en specerijen. Het is natuurlijk
de vraag in hoeverre de Bergse be
volking zelf hier gebruik van kon
maken. Voor de meeste mensen
zullen deze producten onbetaal
baar zijn geweest. Alleen de elite
kon het zich veroorloven de dure
ingrediënten in haar keuken te
verwerken. Maar in de loop der
tijd werden steeds meer produc
ten gemeengoed en ingelijfd in de
Hollandse keuken. Toch duurde
het nog tot het begin van de twin
tigste eeuw voor Nederland op
uitgebreide schaal in aanraking
kwam met de buitenlandse keu
ken.
Pindamannetjes
De eerste kennismaking met bui
tenlanders die etenswaren ver
kochten waren de zogenaamde
Chinese 'Pindamannetjes'. Vanaf
1911 hadden de eerste Chinezen
zich in Nederland gevestigd om
het werk van stakende Amster
damse en Rotterdamse zeelieden
over te nemen. Al snel nam hun
aantal toe en verschenen in beide
havensteden de eerste Chinese
eethuisjes. Deze waren vooral be
doeld voor de Chinezen zelf. Toen
de werkloosheid in de jaren twin
tig en dertig van de vorige eeuw
toesloeg, zochten veel Chinezen
hun heil in de verkoop van gesui
kerde pinda's. Langzamerhand
maakte heel Nederland kennis
met de pindamannetjes. Met een
bak vol pinda's voor hun buik gin
gen zij de straten langs om hun
waren aan de man te brengen.
Ook in Bergen op Zoom waren zij
voor de Tweede Wereldoorlog een
vertrouwd onderdeel van het
straatbeeld. De lokroep "Pinda,
pinda, lekka, lekka" is zelfs voor
de generaties die de pindamanne
tjes niet zelf hebben meegemaakt
nog een gevleugelde uitspraak.
Na de oorlog breidde het aantal
Chinees-Indische restaurants zich
snel uit in heel Nederland. De re
latief lage prijzen maakten deze
restaurants ook toegankelijk voor
mensen met een wat kleinere
beurs en ze werden al gauw zeer
populair.
In Bergen op Zoom verscheen het
eerste Chinese restaurant in 1953
aan de Molstraat. In 1956 ver
huisde het naar het pand Zuivel-
straat 11 onder de naam Hong
Kong. Het was tevens een hotel.
Het restaurant bleef bestaan tot
eind jaren tachtig. Vele Chinees-
Indische eetgelegenheden volg
den, maar zonder de overige res
taurants tekort te doen bleef
Hong Kong voor vele Bergenaren
'dé Chinees'.
Door de toenemende welvaart
werd buiten de deur eten in de ja
ren zeventig steeds gebruikelijker
en als gevolg van de kennisma
king met de verschillende keukens
tijdens buitenlandse vakanties
werd ook de vraag naar buiten
landse gerechten groter. De media
speelden hier op in met diverse
kookrubrieken.
Tegelijkertijd kwamen veel werk
nemers uit het buitenland naar
Nederland en verrezen allerlei
eethuisjes, ook in Bergen op
Zoom. Waren ze in eerste aanleg
bedoeld om de buitenlander te la
ten genieten van de eigen keuken
en als plaats om elkaar te ont
moeten, ook het Nederlandse pu
bliek ontdekte ze al snel. Nu is er
een keur aan buitenlandse restau
rants te vinden en zijn er lal van
Angelo Talamini bereidt ijs in de salon in de Lievevrouwestraat.
2 4
De Waterschans nr. 1-2006
proefde zijn geluk in het buiten
land. In 1930 werkte hij voor het
eerst met ijs in Praag. Een jaar la
ter ging hij werken in de ijssalon
die een dorpsgenoot in Breda had
geopend. In 1933 besloot hij voor
zichzelf te beginnen in Bergen op
Zoom. Hij richtte in de Roskam-
straat een werkplaats in om het ijs
te bereiden, dat hij vervolgens met
een ijskarretje aan de man bracht.
Het Italiaanse ijs op waterbasis
sloeg duidelijk aan bij de Bergse
bevolking en in 1935 opende Ta
lamini een ijssalon in het pand
Sint-Catharinaplein 20. hoek Kla
verstraat. De eerste jaren kwam
Talamini alleen naar Nederland
tijdens het seizoen, later kwam
ook zijn vrouw mee. In Bergen op
Zoom werden hun twee zonen Jo
hannes (1937) en Angelo Maria
(1939) en hun dochter Magdalena
Maria Ida (1941) geboren. De
beide jongens (het meisje over
leed enkele maanden na de ge
boorte) volgden een deel van hun
schoolopleiding in Nederland,
maar brachten het grootste deel
van hun jeugd in Italië door. Al
leen tijdens de zomermaanden
kwamen ze naar Bergen op Zoom
en hielpen dan mee in de ijssalon.
De tweede zoon, Angelo Maria,
rolde zo het ijsbereidersvak in.
Eind jaren vijftig werd hij vennoot
van zijn vader. Inmiddels was de
ijssalon in 1947 verhuisd van het
Sint-Catharinaplein naar de Lie
vevrouwestraat 16.
Hoewel ijssalon La Venezia een
gevestigd begrip werd in Bergen
op Zoom bleven de Talamini's
zich in eerste plaats Italiaan voe
len en verbleven ze zoveel moge
lijk in hun streek van herkomst,
zoals de meeste vakgenoten. In
1961 overleed Americo Pietro in
zijn geboorteplaats Vodo di
Cadore. Zijn zoon Angelo nam de
ijssalon over.
In 1965 kocht hij echtereen salon
in Enschede en daarmee kwam
een einde aan het echte Italiaanse
ijs in Bergen op Zoom.
In Enschede wordt de familietra
ditie nu door de derde generatie
Talamini voortgezet.
Literatuur:
Met dank aan Riccardo Talamini
voor inlichtingen en fotomateriaal.
Het gezin Talamini: v.l.n.r. zonen
Angelo en Giovanni, Americo Pietro
Talamini en Caterina Teresa
Talamini-Gregori.
Het echtpaar Talamini met zoon Angelo en een medewerkster voor de ijssalon op
het Sint-Catharinaplein.
Interieur van de ijssalon in de
Lievevrouwestraat.
winkels waar we de specifieke
producten kunnen kopen.
IJssalon La Venezia
De eerste buitenlander die zich
echt in Bergen op Zoom vestigde
om een typisch buitenlands pro
duct aan de man te brengen was
de Italiaanse ijsfabrikant Americo
Pietro Talamini. Op 17 september
1901 werd hij geboren in Vodo di
Cadore, een klein dorpje in de
Dolomieten, ten zuidoosten van
de bekende wintersportplaats
Cortina d' Ampezzo. Gedreven
door de hoge werkloosheid in
deze streek vertrokken al vóór de
Eerste Wereldoorlog vele inwo
ners tijdens de zomermaanden
naar Midden-Europa om daar als
ijsbereider te werken. In de jaren
twintig en dertig van de twintigste
eeuw trokken zij verder noord
waarts, richting Duitsland en Ne
derland.
Ook Americo Pietro Talamini, van
huis uit eigenlijk timmerman, be-
25
iqhsiimptie»
W. Bom, 25 Jaar Nederlandse restaurantgeschie-
denisz.pl., 1992
De Twentse Courant Tubantia, 9-7-2003
Het Kleinste Blad van Nederland, 14-4-2005
rak+mvÊÈlk