De Waterschans nr. 1-2006 De Talamini's met familie uit Italië voor de salon in de Lievevrouwestraat. omliggende gebied. Steden waar veel handel werd gedreven kwa men als eersten in aanraking met voedingsmiddelen van andere plaatsen en culturen. Ook op de Bergse jaarmarkten werden bui tenlandse producten verhandeld. Zo verschenen hier rond 1500 Spaanse kooplieden met onder andere olijven en olijfolie, rozij nen en krenten, vijgen, amande len en specerijen. Het is natuurlijk de vraag in hoeverre de Bergse be volking zelf hier gebruik van kon maken. Voor de meeste mensen zullen deze producten onbetaal baar zijn geweest. Alleen de elite kon het zich veroorloven de dure ingrediënten in haar keuken te verwerken. Maar in de loop der tijd werden steeds meer produc ten gemeengoed en ingelijfd in de Hollandse keuken. Toch duurde het nog tot het begin van de twin tigste eeuw voor Nederland op uitgebreide schaal in aanraking kwam met de buitenlandse keu ken. Pindamannetjes De eerste kennismaking met bui tenlanders die etenswaren ver kochten waren de zogenaamde Chinese 'Pindamannetjes'. Vanaf 1911 hadden de eerste Chinezen zich in Nederland gevestigd om het werk van stakende Amster damse en Rotterdamse zeelieden over te nemen. Al snel nam hun aantal toe en verschenen in beide havensteden de eerste Chinese eethuisjes. Deze waren vooral be doeld voor de Chinezen zelf. Toen de werkloosheid in de jaren twin tig en dertig van de vorige eeuw toesloeg, zochten veel Chinezen hun heil in de verkoop van gesui kerde pinda's. Langzamerhand maakte heel Nederland kennis met de pindamannetjes. Met een bak vol pinda's voor hun buik gin gen zij de straten langs om hun waren aan de man te brengen. Ook in Bergen op Zoom waren zij voor de Tweede Wereldoorlog een vertrouwd onderdeel van het straatbeeld. De lokroep "Pinda, pinda, lekka, lekka" is zelfs voor de generaties die de pindamanne tjes niet zelf hebben meegemaakt nog een gevleugelde uitspraak. Na de oorlog breidde het aantal Chinees-Indische restaurants zich snel uit in heel Nederland. De re latief lage prijzen maakten deze restaurants ook toegankelijk voor mensen met een wat kleinere beurs en ze werden al gauw zeer populair. In Bergen op Zoom verscheen het eerste Chinese restaurant in 1953 aan de Molstraat. In 1956 ver huisde het naar het pand Zuivel- straat 11 onder de naam Hong Kong. Het was tevens een hotel. Het restaurant bleef bestaan tot eind jaren tachtig. Vele Chinees- Indische eetgelegenheden volg den, maar zonder de overige res taurants tekort te doen bleef Hong Kong voor vele Bergenaren 'dé Chinees'. Door de toenemende welvaart werd buiten de deur eten in de ja ren zeventig steeds gebruikelijker en als gevolg van de kennisma king met de verschillende keukens tijdens buitenlandse vakanties werd ook de vraag naar buiten landse gerechten groter. De media speelden hier op in met diverse kookrubrieken. Tegelijkertijd kwamen veel werk nemers uit het buitenland naar Nederland en verrezen allerlei eethuisjes, ook in Bergen op Zoom. Waren ze in eerste aanleg bedoeld om de buitenlander te la ten genieten van de eigen keuken en als plaats om elkaar te ont moeten, ook het Nederlandse pu bliek ontdekte ze al snel. Nu is er een keur aan buitenlandse restau rants te vinden en zijn er lal van Angelo Talamini bereidt ijs in de salon in de Lievevrouwestraat. 2 4 De Waterschans nr. 1-2006 proefde zijn geluk in het buiten land. In 1930 werkte hij voor het eerst met ijs in Praag. Een jaar la ter ging hij werken in de ijssalon die een dorpsgenoot in Breda had geopend. In 1933 besloot hij voor zichzelf te beginnen in Bergen op Zoom. Hij richtte in de Roskam- straat een werkplaats in om het ijs te bereiden, dat hij vervolgens met een ijskarretje aan de man bracht. Het Italiaanse ijs op waterbasis sloeg duidelijk aan bij de Bergse bevolking en in 1935 opende Ta lamini een ijssalon in het pand Sint-Catharinaplein 20. hoek Kla verstraat. De eerste jaren kwam Talamini alleen naar Nederland tijdens het seizoen, later kwam ook zijn vrouw mee. In Bergen op Zoom werden hun twee zonen Jo hannes (1937) en Angelo Maria (1939) en hun dochter Magdalena Maria Ida (1941) geboren. De beide jongens (het meisje over leed enkele maanden na de ge boorte) volgden een deel van hun schoolopleiding in Nederland, maar brachten het grootste deel van hun jeugd in Italië door. Al leen tijdens de zomermaanden kwamen ze naar Bergen op Zoom en hielpen dan mee in de ijssalon. De tweede zoon, Angelo Maria, rolde zo het ijsbereidersvak in. Eind jaren vijftig werd hij vennoot van zijn vader. Inmiddels was de ijssalon in 1947 verhuisd van het Sint-Catharinaplein naar de Lie vevrouwestraat 16. Hoewel ijssalon La Venezia een gevestigd begrip werd in Bergen op Zoom bleven de Talamini's zich in eerste plaats Italiaan voe len en verbleven ze zoveel moge lijk in hun streek van herkomst, zoals de meeste vakgenoten. In 1961 overleed Americo Pietro in zijn geboorteplaats Vodo di Cadore. Zijn zoon Angelo nam de ijssalon over. In 1965 kocht hij echtereen salon in Enschede en daarmee kwam een einde aan het echte Italiaanse ijs in Bergen op Zoom. In Enschede wordt de familietra ditie nu door de derde generatie Talamini voortgezet. Literatuur: Met dank aan Riccardo Talamini voor inlichtingen en fotomateriaal. Het gezin Talamini: v.l.n.r. zonen Angelo en Giovanni, Americo Pietro Talamini en Caterina Teresa Talamini-Gregori. Het echtpaar Talamini met zoon Angelo en een medewerkster voor de ijssalon op het Sint-Catharinaplein. Interieur van de ijssalon in de Lievevrouwestraat. winkels waar we de specifieke producten kunnen kopen. IJssalon La Venezia De eerste buitenlander die zich echt in Bergen op Zoom vestigde om een typisch buitenlands pro duct aan de man te brengen was de Italiaanse ijsfabrikant Americo Pietro Talamini. Op 17 september 1901 werd hij geboren in Vodo di Cadore, een klein dorpje in de Dolomieten, ten zuidoosten van de bekende wintersportplaats Cortina d' Ampezzo. Gedreven door de hoge werkloosheid in deze streek vertrokken al vóór de Eerste Wereldoorlog vele inwo ners tijdens de zomermaanden naar Midden-Europa om daar als ijsbereider te werken. In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw trokken zij verder noord waarts, richting Duitsland en Ne derland. Ook Americo Pietro Talamini, van huis uit eigenlijk timmerman, be- 25 iqhsiimptie» W. Bom, 25 Jaar Nederlandse restaurantgeschie- denisz.pl., 1992 De Twentse Courant Tubantia, 9-7-2003 Het Kleinste Blad van Nederland, 14-4-2005 rak+mvÊÈlk

Periodieken

De Waterschans | 2006 | | pagina 13