De geschiedenis van
Bergen op Zoom XXVII
De Waterschans nr. 2-2006
De bevrijding 194 4-1945
DEEL 1
DRS. G.A. Huijbregts
SSftógerutifl ófr@M 35mjm pp ©oom,
(2tten&*rg
&^rr£m*
'ryêrrék?
Afbeelding 3: Zoals het bovenschrift
duidelijk maakt wordt hier de
"Belagerung der Statt Bergen op
Soom" afgebeeld, en wel de belegering
door Spinola in 1622. Collectie HCM.
Meer weten over de Tachtigjarige Oorlog?
Raadpleeg dan de volgende literatuur:
Afbeelding 4: Op dit detail van de
plattegrond van afbeelding 3 is
duidelijk te zien hoe Spinola vanuit
het noorden oprukt richting Bergen op
Zoom. Geheel links is Steenbergen
zichtbaar. Bij de stoet van ruiters en
soldaten staat geschreven: "Sein
Excell(ente) Marquis Spinola enzug
nach Bergen op Soom.
1. Keerpunten in de oorlog
brengen nieuwe hoop
De eerste successen in de Tweede
Wereldoorlog (1939-1945) waren
voor Hitier. Zijn 'Blitzkrieg' deed
hem zegevieren over Polen, Dene
marken, Noorwegen, Nederland.
België, Luxemburg en Frankrijk,
zodat hij de westkust van Europa
beheerste van het uiterste noor
den van Noorwegen tot aan de
Pyreneeën. Zijn vriend Mussolini
kon daar niet zoveel tegenover
stellen. Een inval in Griekenland
draaide op een fiasco uit. De
duce moest de Führer om hulp
vragen. Italië en Duitsland waren
bondgenoten. Zij vormden in de
visie van de duce een as, de as
Rome-Berlijn. Daar sloot Japan
zich later bij aan.
Ook Hitier kende al in 1940 zijn
eerste tegenslag, het mislukken
van de operatie 'Seelöwe'. de co
denaam voor een invasie in Enge
land. Het lukte hem niet om de
Engelse luchtmacht uit te schake
len en daardoor zag hij zich ge
noodzaakt om het hele invasie
plan uit te stellen. Hij wilde in
1941 met de Sowjet-Unie gaan af
rekenen, na eerst Mussolini ge
holpen te hebben in Griekenland.
Enkele landen kozen zijn kant,
waaronder Hongarije, Bulgarije,
Slowakije en Roemenië. De rege
ring van Joegoslavië wilde even
eens Hitier helpen, maar het volk
weigerde daarin zijn koning te
volgen. Die moest het land verla
ten. Hitier reageerde met een ver
woestend bombardement op Bel
grado. Het was de vierde stad die
de gevolgen van een totale oorlog
moest ondervinden. Warschau,
Rotterdam en Coventry (Enge
land) waren eraan voorafgegaan.
Londen bleef een vast trefpunt
voor de Luftwaffe. Met Joegosla
vië en Griekenland rekenden de
Duitsers snel af. Uit Afrika te hulp
gesnelde Engelse troepen konden
er weinig aan doen. Met een
stunt, de verovering van Kreta
vanuit de lucht, besloot Hitier
zijn zegevierend optreden op de
Balkan.
Zijn volgende zet was de operatie
'Barbarossa' tegen de Sovjet-Unie.
Op 22 juni 1941 overschreden
zijn legers zonder een oorlogsver
klaring de Russische grens, een
complete verrassing voor Stalin.
De 'Blitzkrieg'-tactiek zorgde we
derom voor een snelle opmars tot
diep in Rusland. De Führer
hoopte vóór de winter in Moskou
te zijn, maar dat bleek dertig kilo
meter te ver. De beruchte kou, in
het verleden al meer de reddende
bondgenoot van de Russen,
maakte een verder oprukken on
mogelijk. Leningrad (thans Sint
Petersburg) werd omsingeld, maai
bij Moskou moesten de Duitsers
terrein prijsgeven. Het was nog
niet het echte keerpunt. Dat
kwam in de volgende winter
(1942-43) door de zware neder
laag bij Stalingrad (thans Wolga-
grad). Daarna begon de terug
tocht die pas eindigde in mei
1945 in Berlijn.
De Verenigde Staten hielpen En
geland met wapens. Met name
president Roosevelt zette zich
Stalingrad na de nederlaag van de Duitsers in 1942. Het was één van de belang
rijkste keerpunten in de Tweede Wereldoorlog.
Ouirnbefitf
'S Henttrgt
(Spun
U<'«tO-
ft t6
pftgfn vp Go om
*VUflK
CTtffnl
rr-'-ji
W« C3jrin3i^
«*§*<g R*rJ>
7 fifTf
.v
1 f&fia &icrtTdjjf ro
-.- tefiSjgyJ?*'
■gS'-rSai
"NÏLu"':'
gende editie van WARdTAAL
meer geschreven kan worden.
Gelukkig hoefden deze forten tij
dens de Tachtigjarige Oorlog
niet meer gebruikt te worden.
Aan de strijd tussen Spanje en de
Nederlanden kwam definitief
een einde op 5 juni 1648, toen
de Vrede van Munster werd ge
sloten. Hierbij werd onder an
dere bepaald, dat de Republiek
der Zeven Verenigde Nederlan
den volledig onafhankelijk van
Spanje werd verklaard. Bergen
op Zoom werd toen deel van
Staats-Brabant, dat vanuit Den
Haag bestuurd werd.
Spanjaarden op onder leiding
van Don Cordua, in het noorden
had Spinola zelf het bevel over
de Spaanse soldaten.
Wekenlang probeerden de
Spanjaarden de vestingstad in
te nemen, maar in september
werd het Spinola duidelijk dat hij
Bergen op Zoom op moest ge
ven. Onder andere door hulp
van Staatse troepen en doordat
de haven open bleef voor aan
voer van proviand, wapens en
munitie, lukte het de Spaanse vij
anden niet om zich meester te
maken van de stad, Net als in
het jaar 1588 bleek Bergen op
Zoom ook in 1622 nog steeds
een onneembare vesting te zijn.
Demsen, A.Th. van - Het kopergeld van de Gouden Eeuw, het dagelijks brood
(Assen/Amsterdam, 1978).
Mulder, L„ A. Doedens; Y. Kortlever; - Geschiedenis van Nederland. Van prehistorie tot
heden (Baarn, 1989; 3e druk 2005).
Warmoeskerken, Ward - Joris van Spilbergen 1568-1620 (Bergen op Zoom, 2000).
Uit angst voor nieuwe aanvallen,
werden in de jaren na het beleg
door Spinola nieuwe versterkin
gen aangelegd rond de stad.
Tot deze vernieuwingen behoor
den onder andere de forten De
Roovere, Moermont en Pinssen,
waarover wellicht in een vol-
