De R.K. Orkestvereeniging en
Kunstkring vDer Vrueghdenbloeme'
Feestgebouw „Thalia"
Soirée Artistique
De Waterschans nr. 3-2006
CULTURELE EMANCIPATIE VAN DE KATHOLIEKE BURGERIJ
in Bergen op Zoom in het Interbellum
René Asselbergs
£3
S3
£3
PROGRAMMA
ÏO 7
Een woord vooraf
Ruim 20 jaar hebben het archief
en de bestuursnotulen van De
Vreugdebloem ongelezen op mijn
zolder gelegen. Ik had ze aange
troffen in de nalatenschap van
mijn vader, Arnold Asselbergs
(1902-1984) en voorlopig opgesla
gen met het vage idee er later nog
eens iets mee te doen. Dat is nu
gebeurd. Om een beeld te krijgen
van het culturele leven in Bergen
op Zoom in de eerste decennia
van de twintigste eeuw en dan
vooral van het muziekleven hier ter
plaatse, ben ik begonnen met het
lezen en herlezen van de archieven
van De Vreugdebloem. Het beeld
dat hieruit oprijst is er een uit een
voor sommige lezers nog niet zo
ver verleden. Voor velen zal het
echter al definief geschiedenis zijn.
De hierna volgende 'reconstructie'
van een tijdperk moet gezien wor
den tegen de achtergrond van een
verzuilde samenleving die naar een
hoogtepunt groeide.
Ontstaan
Het vooroorlogse Bergen op Zoom
kende al een rijk muziekleven.'
Voor een deel werd dit gevoed
door de in 1867 opgerichte mu
ziekschool, een van de eerste in
het land.2 Een echt symfonieorkest
kende de stad echter nog niet,
maar in het najaar van 1923 zou
daar verandering in komen. De
R.K. Jong-Studentenclub 'Petrus
Canisius', een vereniging van jonge
Bergse studenten die cabaretavon
den verzorgde en liefdadigheids
optredens gaf, had in de loop van
1923 met succes een uitvoering ge
geven voor militairen van de Vrij
willige Landstorm. In januari van
dat jaar hielden de militairen een
oefening op de Woensdrechtse hei.
Ook hadden de studenten bijge
dragen aan een liefdadigheidsuit-
S3
£3
S3
S3
S3
S3
£3
S3
S3
S3
S3
£3
£3
S3
Uitnoodiging tot de
te geven door de R.K. Jong-Studentenclub „Petrus
Canisius" en de R.K. Symphonie „De Vreugdebloem"
Op Zondag 10 Febr. 1924 Aanvang 8 uur precies
'M
De heer lan van den Beemt, Bariton
PAUZE
Toegang vrij op vertoon dezer uitnoodiging.
£3
£3
£3
E3
£3
£3
£3
S3
S3
£3
£3
S3
£3
£3
£3
S3
£3
£3
S3
£3
£3
£3
S3
£3
S3
£3
£3
S3
£3
voering (ten bate van de Missie) in
het gebouw van dc Sociëteit 'Tha
lia' Zij hebben toen veel indruk
gemaakt met een Jazzband ('The
Chicle-Chacles') die zeer enthou
siast maar vanuit muzikaal oog
punt gezien nog wat ongepolijst en
ongedisciplineerd verschillende
nummers ten gehore bracht. In
een verslag van het optreden van
de band heet het: "uiterst lawaaie
rig, paarde ze aan een toomelooze
ongebondenheid de grootst moge
lijke artistieke wanorde, en konden
Thalia's muren spreken, ze zouden
U gewagen, hoe in den jare 1923
de Bergenaren nog in het primaire
tijdperk der muziekgeschiedenis
leefden en o.a. het gebruik der
maatsoorten nog niet kenden".3
Er bleek intussen toch wat op gang
te zijn gebracht. De oprichting van
het Bergen op Zoomsch Strijkor
kest (vooralsnog uitsluitend violis
ten) bracht sommigen ertoe te den
ken: wat anderen kunnen, kunnen
wij ook. Kapelaan A. Ooninckx, die
zich wilde inzetten voor de cultu
rele verheffing van de katholieke
burgerij in de stad, voelde dit aan
en na wat voorbereidende gesprek
ken met deze en gene (ook met in
de stad gelegerde militairen onder
wie Eerste Luitenant J.H.W. Koe
voets, de leider van de succesvolle
Jazzband), nam hij een initiatief.4
Hij nodigde op vrijdag 23 novem
ber 1923 een aantal strijkers uit,
vooral afkomstig uit de studenten
club 'Petrus Canisius', om naar de
R.K. Militaire Vereeniging in de
Bosstraat te komen. Na het door
spelen van wat eenvoudige mu
ziekstukken die daar beschikbaar
waren, nam zijn vertrouwen toe en
werd dezelfde avond nog het be
sluit genomen dat de tijd rijp was
voor oprichting van een nieuw mu
ziekgezelschap, zo mogelijk een
symfonieorkest, waarmee de lief
hebbers van klassieke muziek ge
diend zouden worden.
In de eerste vergadering van de
nieuwe vereniging werden al on
middellijk enkele belangrijke be
sluiten genomen. Het doel van de
vereniging zou tweeledig zijn.
Enerzijds wilde zij "mooie concer
ten" geven en anderzijds zou zij
"steun verlenen bij bijzondere
R.K-gelegenheden". Er werd een
voorlopig bestuur aangesteld en
een directeur (muzikaal leider)
werd gezocht en gevonden in de
persoon van Arie Gieles.5 Gieles
was onder meer directeur van het
zangkoor van de St.-Josephkerk.
Van hem werd veel educatieve ar
beid veiwacht. In het door de ver
zuiling gekleurde jargon van die
tijd heette het: "De heer Gieles
werd voorgesteld als de geloofs
held om de muzikale heide
nen tot het ware muziekgeloof te
bekeeren en de Jazzband-afgoden
van hunne resp. voetstukken te
stooten".6 Op deze avond werden
al enkele praktische zaken gere
geld. Omdat de jonge vereniging
wel over strijkers maar nog niet
over blazers kon beschikken en
men toch tot een volwaardig sym-
(Directeur de heer Arie Gieles)
Fr. Lehar
Schubert
UNGARISCHE, MARSCH
ROSAMUNDE, Ouverture
CITO
MOEDER t Tekst van Guido Gezelle muziek van J.P.J.Wierts
De TIJD
ERLKÖNIG (v. Goethe) Schubert
Aan de Piano de heer Joh. Serré
4 RAK-IDYLLE (Charivarius) Klucht in één bedryf door
le Luitenant Joh. Koevoets en Mej. Cato Koevoets
5 CABARET door 1e Luit. Joh. Koevoets
a De Muziek komt! Sven Scholander
b Dadaïstische Serenade, (Met Guitaar begeleiding)
c Filmster.
6 DE DRIELINGEN, Komisch Terzet.
7 a ROMANCE. Voor Hobo-solo. Barbe
b HEINERLE. Rheiniander. Leo Fall
8 MANÖVERKLANGE. Walzer. O. Fetras
Op den dag der uitvoering vanaf 12 uur gelegenheid een tafeltje te
reserveeren 4 20 ct. per persoon. Hiervoor vervoege men zich aan
het buffet. Gedurende de verschillende nummers blijft de deur der
zaal gesloten
Openingsprogramma ('Soiree Artistique') van De Vreugdebloem op zondag 10
februari 1924 in 'Tltalia'. Archief der R.K. Symfonie 'de Vrueghdenbloeme'.
R.K. Symphonie 'De Vreugdebloem' (ongedateerd). Directeur A. Gieles (voorste rij, 7e van links). Collectie JA.J. Gieles.
