De Waterschans nr. 4-2006
De eerste voorzitter: luitenant-
generaal P.P.C. Collette.
godsdienst en de officierseed.
Dit uit zich in de volgende activi
teiten van ARKO:
- een jaarlijkse retraite in het
retraitehuis Loyola te Vught. Dit
huis was in 1913 geopend om
groepen de gelegenheid te bieden
zich in stilte en afzondering te be
zinnen als tegenwicht voor het
"groeiend ongeloof en zedenbe
derf in de samenleving".
- overleg met de overheid om
trent de (rechts)positie van de
officieren. Vanaf 1922 vindt dit
plaats in het Georganiseerd Over
leg voor de landmacht, waarin
ook de andere militaire vereni
gingen zitting hebben.
- het uitgeven van een maand
blad.
- het opzetten van een bemidde
lingsbureau om (reserve)officie-
ren aan een passende baan in de
burgermaatschappij te helpen.
Als gevolg van de demobilisatie
moeten ten tijde van de oprich
ting van ARKO veel reserveoffi
cieren een burgerbaan zoeken.
Na een reorganisatie in 1924
moeten ook veel beroepsofficie
ren het leger verlaten.
De vereniging kent twee afdelin
gen: één voor beroepsofficieren en
één voor reserveofficieren. Het
streven is om in het hele land plaat
selijke of regionale onderafdelin
gen op te richten. Al op 3 maart
1919 start de afdeling Zuid-Lim
burg te Maastricht en spoedig vol
gen Noord-Limburg, Breda, Den
Haag. Den Bosch en Amsterdam.
Afdeling Bergen op Zoom
In augustus 1920 wordt in Ber
gen op Zoom de zevende onder
afdeling opgericht met 12 leden.
Het eerste bestuur bestaat uit
voorzitter kapitein infanterie Pie-
ter Clerk, secretaris-penningmees
ter le luitenant infanterie Petrus
Nicolaas Maréchal en als commis
saris 2e luitenant infanterie Johan
nes Hendrik Willem Koevoets. Ka
pelaan J.H.A. Preijers treedt op
als geestelijk adviseur. Het gods
dienstige aspect van de afdeling
uit zich in deelname van de leden
aan de officierenretraites in Vught,
de jaarlijkse processie in de garni
zoenskerk Onze Lieve Vrouw ten
Hemelopneming en deelname
aan andere religieuze festiviteiten,
zoals de Bergse H. Harthulde, de
Bredase Stille Ommegang en de
diocesane katholiekendag. Het
verenigingsleven van de Bergse
afdeling wijkt enigszins af van de
andere afdelingen. Elke maand
wordt een bijeenkomst gehou
den die naast zakelijk ook vooral
gezellig wordt ingevuld. De afde
ling onderhoudt nauwe contac
ten met de plaatselijke afdeling
van de onderofficierenbond St.
Martinus en het garnizoen in de
stad. Ook worden er regelmatig
lezingen gehouden, zoals op 3 fe
bruari 1926 door reservekapitein
infanterie A.J.L. Juten met als on
derwerp "Oud Bergen op Zoom".
Jubileumviering
Wanneer in 1929 het tweede lus
trum van ARKO wordt gevierd
krijgt de Bergse afdeling de eer
dit feest te organiseren. Voorzit
ter van de afdeling is dan reser
vemajoor infanterie Johannes
George Gerardus Brüseker, ge
boren in Amsterdam, maar ge
trouwd met de Bergse Celestine
Marie Benning. Hij is sinds 1899
regelmatig in Bergen op Zoom
en Halsteren woonachtig. Secre
taris-penningmeester is Johannes
Hendrik Willem Koevoets, le lui
tenant infanterie en geboren
Bergenaar. Reservekapitein in
fanterie en ijzerhandelaar Petrus
Wilhelmus Maria Asselbergs is
ondervoorzitter. Kapelaan A.P.
Hoevenaars fungeert als geeste
lijk adviseur. De Bergse afdeling
telt in 1929 35 leden.
De hele vereniging is inmiddels
flink gegroeid. Er zijn 17 onder
afdelingen door het hele land en
642 leden. Reden genoeg om het
2e lustrum op feestelijke wijze te
vieren. Op vrijdag 26 juli worden
de leden 's avonds om 8 uur ont
vangen in het feestgebouw Tha
lia. Het voltallige hoofdbestuur
is aanwezig: voorzitter P.J. van
Munnekrede, secretaris I.M.P.A.
Quadekker, penningmeester J.P.
Boots en de leden B.W.T. van
Slobbe, B. van Voorst tot Voorst,
J. Bakker, J.A.H. Graafland en
hoofdaalmoezenier F.J.H. Evers.
Onder de genodigden bevinden
zich minister van defensie J.M.J.H.
Lanrbooy, erelid en oud-voorzit
ter van ARKO, P.A.E Blom, bur
gemeester van Bergen op Zoom,
garnizoenscommandant luitenant
kolonel J.G. Lutz, deken Charles
van Dam en vertegenwoordigers
van andere militaire verenigin
gen. Na een korte terugblik op
de afgelopen 10 jaren en een le
zing door J. Bakker over de positie
van de officier in de maatschappij
verzorgt harmonie Kolpings Zo
nen een concert in de feestelijk
verlichte Thaliatuin.
De volgende morgen is iedereen
al weer vroeg present voor de H.
Mis, waarna een gemeenschap
pelijk ontbijt wordt genoten in
Thalia. Daarna volgt het meer
officiële gedeelte, de afzonder
lijke vergaderingen van de 2 af
delingen, gevolgd door de alge
mene ledenvergadering. Deze
wordt onderbroken door een
ontvangst op het stadhuis, aange
boden door het gemeentebe
stuur. Hierbij refereert burge
meester Blom aan de historisch
Voorzitter in 1929: generaal-majoor
P.J. van Munnekrede.
172
De Waterschans nr. 4-2006
Gemeentebestuur van Bergen op Zoom en leden van ARKO voor het Bergse stadhuis. Op de eerste rij in het midden, met
ambtsketen, burgemeester PA.F. Blom. Links van hem (naar linksgarnizoenscommandant J.G. Lutz, hoofdaalmoeze
nier F.J.H. Evers, gemeentesecretaris J.A. van de Wouw, wethouder E.A.G. Kiepe en directeur openbare werken J. van
Roessel. Rechts van de burgemeester minister van defensie J.M.J.H. Lambooy, voozitter P.J. van Munnekrede en wethou
der A.G.G. Juten. De gevel van het stadhuis is op deze foto nog voorzien van de pleisterlaag, die in 1872 is aangebracht.
Bij restauratie in 1931 is deze verwijderd.
hechte band tussen militaire en
burgerlijke autoriteiten in onze
stad en de goede verstandhou
ding tussen burgerij en garni
zoen. Harmonie Eendracht Maakt
Macht luistert deze samenkomst
op. Voor het stadhuis wordt een
foto gemaakt van het gemeente
bestuur met de leden van ARKO.
Na de lunch en de voortzetting
van de ledenvergadering toont ir.
A.J.L. Juten de mooiste plekjes
van Bergen op Zoom. Rond 6
uur komt men samen in hotel De
Draak voor de "ouderwetse bit
tertafel", waarna om half 8 het
feestdiner in Thalia volgt. Zo'n
60 leden zijn hierbij aanwezig.
Het diner valt zeer in de smaak,
want pas na middernacht wordt
de tafel opgeheven.
Veel nachtrust is de jubileum-
gangers niet gegund, want op
zondagochtend, na de H. Mis,
vertrekt om 8 uur al de boot voor
een tochtje over de Schelde naar
Stavenisse. Na afloop wordt ie
dereen met bussen weer naar het
station in Bergen op Zoom ver
voerd. Uit het enthousiaste ver
slag in het augustusnummer van
het maandblad A.R.K.O. blijkt
de waardering voor de organisa
tie van de feestelijkheden door
de Bergse afdeling.
Verdere geschiedenis
Hoewel ARKO tijdens de jubi
leumviering volop bejubeld
wordt, zijn belangenverenigingen
van militairen in die tijd aller
minst algemeen erkend. Ondanks
het in 1922 ingestelde overleg
staat de overheid wantrouwig te
genover het fenomeen "vakbond"
binnen het leger. Pas na de
Tweede Wereldoorlog komt hier
verandering in en worden mili
taire verenigingen geaccepteerd
als volwaardige gesprekspartner.
Evenals de confessionele poli
tieke partijen, die op den duur
samengaan tot het CDA, volgt
ook ARKO de weg van samen
smelting met andere verenigin
gen. In 1971 fuseert ARKO met
de Nationale Christen Officieren
Vereniging tot de Algemene
Christen Officierenvereniging.
Deze gaat op haar beurt in 1977
samen met de Vereniging van
Officieren van de Koninklijke
landmacht en van de Koninklijke
luchtmacht op in de Nederlandse
Officieren Vereniging. De NOV
is een algemene vereniging, maar
zij biedt haar leden wel de moge
lijkheden "om zich vanuit hun
persoonlijke geloofsovertuiging
of levensbeschouwing te bezin
nen op en zich te uiten over de
uitoefening van het officiersbe-
roep. zowel binnen de krijgs
macht als ten opzichte van de sa
menleving".
Literatuur:
Geert Mak. In Europa. Amsterdam
2004.
Grote Winkler Prins Encyclopedie.
9e druk.
Statuten van de Algemeene Roomsch-
Katholieke Officieren-vereeniging
A.R.K.O., 1921.
Huishoudelijk reglement van de Al
gemeene Roomsch-Katholieke Offi
cieren-vereeniging A.R.K.O.. gewij
zigd 1925.
J.A.i.H. Graafland, Gedenkboek van
de Algemeene Roomsch-Katholieke
Officieren vereen iging A.R.K.O. 1919-
1929.
C.J.M. Kramers, "Katholieke officie
ren" in Mars et historia 2004, nr. 2, p.
48-50.
R. Moelker en B. Zonnenberg, "Mili
taire vakbonden in een verdwijnend
polderlandschap" in Carré2005, nr.
9. p. 31-37.
Bronnen:
Historisch Centrum het Markiezen
hof, Archief van de Algemeene R.K.
officierenvereeniging, afd. Bergen op
Zoom 1922-1935.
Met dank aan Jan Peeters voor zijn
informatie over Henri Overhoff en
de art deco.
1 73
