C. L. de Meulemeester Co.,
De Waterschans nr. 1-2007
Ludovicus (afb. 5) in het huwelijk
met Euphrasia Maria Immacula-
ta Johanna Catharina van Hasselt
(afb. 6), dochter van de burge
meester van Bergen op Zoom.17
Carolus gaat op 1 oktober 1883,
een commanditaire vennootschap
aan met zijn broer Dr. Johannes
Casemirus (afb. 7), onder de naam
'firma C.L. de Meulemeester
Co.'
Thuis in Goes neemt Seraphinus
in 1888 de brouwerij van zijn
moeder over.18 De zaken gaan
blijkbaar voorspoedig, want in
dat jaar wordt het woonhuis
naast de brouwerij gesloopt en
verrijst in opdracht van de bier
brouwer een herenhuis. Na het
overlijden van Seraphinus in
1894 zet zijn vrouw, Maria Anna
Catharina Stieger, de brouwerij
voort. Zij heeft Henricus Wilhel
mus Bernardus Marie Leijgraaff
als hulp in de brouwerij in dienst
genomen. In 1895 treden ze met
elkaar in het huwelijk. De op
heffing en sloop van de brouwerij
volgen in 1900. Het monumenta
le herenhuis valt omstreeks 1980
ten prooi aan de slopershamer.
Van bovenstaande foto (afb. 3) is
alles verdwenen. Alleen de gevel
steen (afb. 8) is nog bewaard ge
bleven.
Het kweken en verhandelen van
oesters waren zeer winstgevend.
Carolus Ludovicus de Meule
meester was dan ook een vermo
gend man. In 1888 staat hij op de
eerste plaats als hoogst aangesla
gene in het district Bergen op
Zoom voor de verkiezingen van
Provinciale Staten van Noord-
Brabant.19 Op 31 oktober 1889,46
jaar oud, overlijdt hij.20 De wedu
we De Meulemeester-van Hasselt
laat zich in haar zaken bijstaan
door haar zwagers Dr. Johannes
Casemirus de Meulemeester en
Johannes Petrus Gerardus Luijkx,
kassier te Roosendaal (afb. 9).
Luijkx was gehuwd met de oudste
zus van Euphrasia van Hasselt.21
Kort na het overlijden van Caro
lus wordt het bedrijf verkocht.
Het levert de familie een miljoen
gulden op, een vermogen in die
tijd. Naar later zou blijken was
deze verkoop niet onverstandig.
Het verhaal gaat dat Dr. de Meu
lemeester persoonlijk dit geld in
's-Gravenhage is gaan halen. Een
hachelijke onderneming lijkt mij.
De familie heeft acht ton zelf ge
houden en stak twee ton in een
nieuwe onderneming. Tot de be
zittingen van de oesterkwekerij
behoorden: de pachtcontracten
van de Waterschans en oester-
gronden in de Oosterschelde, de
binnen- en buitendijkse oester
putten, de opstallen op de Water
schans, honderdduizenden dak
pannen, tientallen miljoenen
kleine en grote oesters en al het
materieel nodig voor de bedrijfs
voering.
In 1892 wordt door de familie,
naar ontwerp van architect Pet
rus Johannes van Genk, een
stadsvilla gebouwd in de Steen-
Afb. 6. Euphrasia Maria Immaculata
Johanna Catharina van Hasselt
(1859-1920). Bron: privécollectie.
bergsestraat (nu nummer 27, het
'Swarten Anker').22 De woning in
de Fortuinstraat, inmiddels ge
nummerd wijk A nummer 72
(sectie G nummer 471), wordt
door J.P.G. Luykx, die als ge
machtigde voor Euphrasia op
treedt, op 3 augustus 1893 voor fl.
8.500,— verkocht aan Marinus
Grimminck (1846-1904).28 Hij
maakt er een hotel van. Eerst on
der de naam 'de Fortuin' later
omgedoopt in 'de Gouden
Leeuw'. Thans is in dit pand, For
tuinstraat nummer 14, restaurant
La Pidola gevestigd. Verder
wordt er door de familie veel
geld geschonken aan eerst een
hulpkerk en later de definitieve
kerk op het Fort (Onze Lieve
Vrouw van Lourdes kerk). Een
Afb. 5. Carolus Ludovicus de
Meulemeester (1843-1889). Bron:
privécollectie.
zoon van Euphrasia, Joseph Se
raphinus Alphonsus Maria de
Meulemeester (1886-1921), was
door de bisschop van Breda aan
gesteld daar een parochie te
stichten. Helaas heeft hij de vol
tooiing van de kerk niet meer
mogen meemaken. De stadsvilla
in de Steenbergsestraat zal later
bewoond worden door dochter
Elisabeth Johanna Maria Josepha
de Meulemeester (1883-1954). Zij
was gehuwd met Adrianus Hu-
bertus Antonius Maria Testers
(1895-1951) (afb. 10).
Afb. 7. Dr. Johannes Casemirus de
Meulemeester (1849-1911Bron:
privécollectie.
20
De Waterschans nr. 1-2007
Nieuwe onderneming
Op 7 juni 1890 wordt besloten
een nieuwe maatschappij op te
richten onder de naam: 'N.V. de
Nederlandsche Maatschappij voor
kunstmatige Oesterteelt, voor
heen onder de firma C.L. de
Meulemeester en Co', (afb. 11).
Dit bedrijf hield kantoor in de
Stationsstraat wijk L nummer
22.24 De oprichters van de N.V.
waren: jonkheer, dr. Johannes Ly-
dius Catharinus Pompe van Meer-
dervoort, directeur van de in 1888
te Bergen op Zoom opgerichte
N.V. Oestercultuur-Maatschappij
'De Mollusk' weekdier), jonk
heer Reinier Jan Verschoor van
Nisse, gepensioneerd kapitein
der infanterie te Middelburg,
jonkheer Hendrik Anne Clifford,
particulier te 's-Gravenhage, Er-
nest Samuel Labouchère, com
missionair in effecten te Amster
dam, Carel Louis van Woelderen,
directeur van de stoomvaartmaat
schappij 'Zeeland", Johannes Pe
trus Gerardus Luijkx, kassier te
Roosendaal, baron Antonie Fre-
derik Robbert Evert van Haersol-
te van den Doorn, oud-zeeofficier
te 's-Gravenhage. Alle bezittin
gen van de oesterondernemingen
De Mollusk, Oud-Vossemeer, Ou
de Maatschappij (de firma C.L. de
Meulemeester Co.) en die van
jonkheer Van den Berch van
Heemstede werden ingebracht in
de nieuwe vennootschap. Het
doel van het bedrijf was de teelt
en kweek van oesters, alsmede de
oesterhandel. Het maatschappe
lijk kapitaal bij haar oprichting
bedroeg fl. 2.300.000,— verdeeld
in 2300 aandelen van fl. 1000,—
aan toonder. Deze vennootschap
was op het einde van de negen
tiende eeuw de grootste in haar
branche. Als directeur wordt be
noemd Pompe van Meerdervoort
(*Brugge 5 mei 1829). Het zou
deze nieuwe onderneming niet
meezitten. De strenge winter van
1890-1891 zou de oestercultuur
een zware slag toebrengen. On
geveer 60 procent van de totale
oesterpopulatie, inclusief het jon
ge oesterbroed, in de Ooster
schelde ging verloren. De gevol
gen waren nog jaren daarna
voelbaar. Van de vier oesterput
ten in Bergen op Zoom werkte er
een, de zogenaamde 'Gouden
Ploeg', niet meer en van de drie
andere kon er één ongeveer zijn
géb. V
leemeem* kennis
TE life ANK, door wiilen haren EcÜ
gedreven ouder de Firma
op dsnzelfden voet zal worden voort
gezet, en rij gemachtigd heeft, bü akte,
geregistreerd t<- Bergen-op-Zooin aeu 9n
November 1*89, om voor haar op te tre
den en per procuratie te tcekeuen in saki
büvengenoemden Oesterhandel, de Heereu
Dr. J. C. de Meulemeester, aliiiur -en
J. Luykx, Kassier te IloosoudaaL
Briu.kn-op-Zoom, 9 Nov. 1889.
Wed. L DE MEULEMEESTER
VAN HA8ÖELr"
Afb. 9. Procuratie. Bron: HCM, De
Zoom, 18e jaargang, 10 november
1889, nummer 1830.
onkosten dekken, terwijl de bei
de overige met verlies werkten.
De aandelen van N.V. De Meule
meester deden op dat moment
nog maar 17%.25 De oesterba
ronnen verloren veel geld en het
was maar goed, dat de familie De
Meulemeester haar belang had
teruggebracht. Gedesillusioneerd
en een kapitaal armer zegt Pom
pe van Meerdervoort in 1891 het
oesterbedrijf vaarwel. In 1893
vertrekt hij vanuit Bergen op
Zoom naar België (t Brussel 7
oktober 1908). Tot nieuwe direc
teur wordt benoemd de heer Jo
hannes Jacob Ochtman (afb. 12).
Hij was de voormalige directeur
van een garancinefabriek (garan-
cine was een meekrappreparaat
dat bereid werd met zwavelzuur),
die vroeger in de Nieuwe Bo-
gerdstraat te Zierikzee stond.
In 1896 werd aan De Meulemees
ter het predicaat 'Hofleverancier'
verleend. De jaarlijkse aandeel
houdersvergaderingen werden in
de beginjaren gehouden te Am
sterdam in het lokaal genaamd
'Eensgezindheid'. Pas vanaf 1906
werden deze vergaderingen in Ber
gen op Zoom gehouden. Eerst in
hotel 'de Hollande' in de Zuivel-
straat (nu Blokker) later in 'de
Draak' en 'Thalia'. Om zo veel
mogelijk aandeelhouders naar de
vergadering te lokken kreeg ieder-
Afb. 8. Gevelsteen van brouwerij 'de
Gans'. Deze steen bevindt zich in het
Historisch Museum de Bevelanden te
Goes.
Afb. 10. Adrianus Hubertus Antonius
Maria Testers (1895-1951) en zijn
vrouw Elisabeth Johanna Maria
Josepha de Meulemeester (1883-
1954). Bron: privécollectie.
2 1
