Ward Warmoeskerken RE[LHmE OP EE MUUR Beste Joris, 17 maart 1928 Hoe u/as het op schoof Pan daagHopelijk is je toets Poor Wiskunde goed gegaan. Heeft pater Be Vries de Engelse u/oorden nog oPerhoord7 Ik hen ePen de stad in om u/at boodschappen te doen. VanaPond eten ule kroten met speklappen. Op de terugu/eg loop ik nog ePen langs Be Vlijt in de Kremerstraat. Ik hoorde Pan Jaantje dat er een mooie mantel hangt Poor het komende Poorjaar. Kond de klok Pan Pijf ben ik uleer thuis. Vader is om de hoek bezig een Pracht steenkolen uit te laden. Tot straks, Moeder Wanneer je vandaag de dag door de stad loopt, zie je op vele winkelpanden gevelreclames in felle kleuren met oplichtende letters, 's Avonds hullen deze reclames de winkelstraten in een gekleurde gloed. In vroegere tijden, toen de straatverlichting nog op gas werkte en neonlicht nog niet bestond, werd er door de plaatselijke winkeliers en bedrijven op een andere manier reclame gemaakt. Uithangborden lieten het winkelend publiek weten wat voor winkel er gevestigd was. Echte reclame maak te men met grote muurschilderingen op blinde muren. B°o dschappenijjStj£ een Pafcje pers// 0Qfc M/ss Manche ste,reft 'm°ndeW't «lappen ran H Zuivelstraat 2 4 Afbeelding 1: De cavallerie passeert de Rijkebuurtstraat rond 1900. Op de hoek van de Bruinevisstraat een grote, verdwenen reclameschildering, (uit: Bergen op Zoom verleden tijd, p. 71 Afbeelding 3: Op de gevel van de borstel- en bezemwinkel van 'J. Verberkmoes en Zoonaan het Zuivelplein was een grote schildering van een heks op een bezem te zien. Foto ca. 1920-1930, Collectie Historisch Centrum Bergen op Zoom. Afbeelding 2: Op de hoek van de Kortemeestraat en de Kremerstraat was rond 1920 Mantelmagazijn 'De Vlijt' gevestigd. Op de gevel werd reclame gemaakt voor deze grote modezaak. Het paneel van pleisterwerk is tot op de dag van vandaag zichtbaar, (uit: Bergen op Zoom verleden tijd, p.48) 25 -li I },D T H Tijdens een denkbeeldige wandeling door de binnenstad van rond 1920 komen we veel van deze oude ge velschilderingen met reclame tegen, Vele ervan zijn volledig verdwenen. In de Rijkebuurtstraat bijvoorbeeld, te gen de muur van het hoekpand bij de Bruinevisstraat, was ooit een grote muurschildering te zien, Daarop werd reclame gemaakt voor "handel in metselmaterialen, smee-, steenkolen en anthraciet" (afbeelding 1), Van het reclameopschrift is tegenwoordig niets meer te zien, In 't Vierkantje, op de hoek van de Kortemeestraat en de Kremerstraat, was het mantelmagazijn 'De Vlijt' te vinden. Op de muur van het pand, de 'Grote Sint Maarten', was een pa neel van pleisterwerk aangebracht. Daarop werd in grote letters reclame gemaakt voor het mantelmagazijn, dat - zoals op de schildering te lezen was - eigendom was van G.Th. de Jong-Marneth (afbeelding 2). In de jaren veertig van de vorige eeuw ver scheen er een andere reclame op het paneel, namelijk voor de nieuwe eigenaar van het pand: Jac. van den Brekel, die "sinds 1840 de betere kleding" verkoopt. Tot op heden is in het pand de kledingzaak van Van den Brekel gevestigd. De reclame schildering is verdwenen, maar het paneel van pleisterwerk is nog steeds te zien. In de Fortuinstraat, op de hoek van de Molstraat, is ook zo'n paneel voor een reclameschildering zichtbaar. Op het paneel prijkte tot enkele jaren geleden een reclame van het restaurant 'De Fortuyn'. Van een reclameschildering op de hoek van de Wouwsestraat en het Zuivelplein is helemaal niets over; het ICISEUttTiBliX SIK-STMOLOI ANTHRACIET ^RrPtHRL Pierre Hazen' te vinden. Tot in de ja ren tachtig van de vorige eeuw was er een felrood gekleurde schildering te zien op de muur naast de ingang van de winkel. Daarop was te lezen dat de slagerij gespecialiseerd was in "worst en vleeschwaren" (afbeelding 4). Even buiten het centrum, aan de Antwerpsestraat, is nog steeds de plaats zichtbaar van een vroegere gevelreclame. Op de hoek van de Zuid-Oostsingel stond de Liga-fabriek van de familie Neutelings. In de gevel aan de kant van de Zuid-Oostsingel is een boog ingemetseld. Op het pa neel eronder was een immense re clameschildering aangebracht van de Liga. pand waarop de reclame geschil derd was, is zelfs met de grond gelijk gemaakt. In het pand was de winkel van de firma 'J, Verberkmoes en Zoon' gevestigd, een winkel voor borstels, bezems en rieten matten. Deze artikelen werden in een eigen fabriek in de Hooghuisstraat vervaar digd. Op de reclameschildering aan de zijde van het Zuivelplein was zeer toepasselijk een heks op een bezem afgebeeld (afbeelding 3). Even verderop, op de hoek van de Wouwsestraat en de Rozemarijn straat, was lange tijd 'Spekslagerij Mooiere sporen van gevelreclames zijn te vinden aan de Parallelweg en in de Steenbergsestraat. Op een ge-

Periodieken

De Waterschans | 2007 | | pagina 14